.jpg)
លោក នេត្រ ភក្ត្រា ក្នុងពិធីប្រកាសដាក់ឱ្យអនុវត្តផែនការខ្យល់ស្អាតកម្ពុជា។ ហ៊ាន រង្សី
ភ្នំពេញៈ ក្រសួងបរិស្ថាននៅថ្ងៃទី ២៥ ខែមករា បានប្រកាសដាក់ឱ្យអនុវត្ដ «ផែនការខ្យល់ស្អាតកម្ពុជា» ដែលជាឯកសារយុទ្ធសាស្ដ្រជាតិសំដៅកំណត់សកម្មភាពកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នបំពុលខ្យល់ និងលើកកម្ពស់គុណភាពខ្យល់ ដើម្បីការពារសុខភាពសាធារណៈ និងបរិស្ថាន។
បើតាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានស្ដីពី «ផែនការខ្យល់ស្អាតកម្ពុជា» របស់ក្រសួងបរិស្ថាន នៅថ្ងៃទី ២៥ មករាបានឱ្យដឹងថា ការបំពុលខ្យល់កំពុងក្លាយជាបញ្ហាប្រឈមផ្នែកបរិស្ថាននៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។ ផលប៉ះពាល់ពីការបំពុលខ្យល់មានលក្ខណៈធំធេង ដោយសារតែសារធាតុបំពុលខ្យល់អាចសាយភាយបានឆ្ងាយបង្កឱ្យមានការបំពុលឆ្លងដែនរួមផ្សំនឹងឥទ្ធិពលពីកត្តាអាកាសធាតុ និងភូមិសាស្ត្របានធ្វើឱ្យការបំពុលខ្យល់ក្លាយជាបញ្ហាប្រឈមចំពោះសុខភាពដែលទាមទារឱ្យគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ មានការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់លើបញ្ហាបំពុលខ្យល់។ ប្រភពនៃការបំពុលខ្យល់មានការកើនឡើងជាលំដាប់តាមរយៈមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ ការប្រើប្រាស់ថាមពលក្នុងដំណើរការផលិតកម្ម សេវាកម្ម និងលំនៅឋាន និងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសំណង់បណ្តាលឱ្យមានកំណើននៃការបញ្ចេញឧស្ម័នបំពុលបរិយាកាស។ ជាវិធានការនៃការកាត់បន្ថយការបំពុលខ្យល់ ក្រសួងបរិស្ថានបានផ្តួចផ្តើមរៀបចំផែនការខ្យល់ស្អាតកម្ពុជា ដោយមានកិច្ចសហការផ្តល់បច្ចេកទេស និងហរិញ្ញវត្ថុ ពីកម្មវិធីភាពជាដៃគូស្តីពីខ្យល់ស្អាតអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក (Asia Pacific Clean Air Partnership) នៃកម្មវិធីបរិស្ថានសហប្រជាជាតិ (United Nations Environment Programme) និងវិទ្យាស្ថានបរិស្ថានស្តុកខូមនៃប្រទេសស៊ុយអ៊ែត (Stoc-kholm Environment Institute)។
លោក នេត្រ ភក្ត្រា រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថានថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានស្ដីពី «ផែនការខ្យល់ស្អាតកម្ពុជា» កាលពីថ្ងៃទី ២៥ ខែមករា នៅទីស្ដីការក្រសួងបរិស្ថានថា នៅថ្ងៃនេះ អ្វីដែលក្រសួងបរិស្ថានចង់បង្ហាញ គឺការដាក់ចុះនូវផែនការខ្យល់ស្អាត ដែលនេះគឺជាសៀវភៅផែនការខ្យល់ស្អាតកម្ពុជា ដែលមាន ២ ភាសា គឺភាសាខ្មែរ និងភាសាអង់គ្លេស ដែលសៀវភៅនេះ គឺជាផែនការរួមមួយដែលក្រសួងបរិស្ថានសហការជាមួយអ្នកពាក់ព័ន្ធនានាបានរៀបចំឡើង។
លោកថ្លែងថា៖ «នៅថ្ងៃនេះ (ថ្ងៃទី ២៥ មករា ២០២២) គឺយើងប្រកាសជាផ្លូវការ ដើម្បីដាក់ឱ្យអនុវត្ដ ហើយនឹងបន្តចែកជូនទៅដល់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានា ដើម្បីបន្តយកទៅអនុវត្ដទៅតាមតួនាទី ភារកិច្ច របស់ខ្លួន»។
នៅពេលដែលសួរថា តើផែនការខ្យល់ស្អាតកម្ពុជាជាអ្វី? លោក នេត្រ ភក្ត្រា ពន្យល់ថា ផែនការខ្យល់ស្អាតកម្ពុជាជាឯកសារយុទ្ធសាស្ត្រជាតិ សំដៅកំណត់សកម្មភាពកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នបំពុលខ្យល់នៅប្រទេសកម្ពុជា។ ឯកសារជាយុទ្ធសាស្ត្រនេះបានផ្តល់នូវទិដ្ឋភាពសំខាន់ៗ រួមមានស្ថានភាពគុណភាពខ្យល់ (បច្ចុប្បន្ន និងនិន្នាកាក្នុងឆ្នាំ ២០៣០) ប្រភពបំពុលខ្យល់សំខាន់ៗលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្ត និងវិធានការកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នបំពុលបរិយាកាសតាមវិស័យ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ជាលើកទី ១ហើយដែលការបញ្ចេញសារធាតុបំពុលបរិយាកាសបង្កផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពត្រូវបានវាស់វែងក្នុងកម្រិតជាតិ និងវិធានការ កាត់បន្ថយការបំពុលបរិយាកាសត្រូវបានដាក់អនុវត្តក្នុងគោលបំណងលើកកម្ពស់ គុណភាពខ្យល់ ការពារសុខភាពសាធារណៈ និងបរិស្ថានត្រូវបានកំណត់ជាក់លាក់»។
បើតាមលោក ភក្ត្រា ផែនការខ្យល់ស្អាតកម្ពុជាត្រូវបានរៀបចំឡើង ដោយធ្វើសមាហរណកម្មជាមួយគោលនយោបាយ និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដូចជាសារាចរលេខ ០១ ស្តីពីវិធានការទប់ស្កាត់ និងកាត់បន្ថយការបំពុលខ្យល់សាធារណៈ អនុក្រឹត្យស្តីពីការត្រួតពិនិត្យការបំពុលខ្យល់ និងការរំខានដោយសំឡេង ដើម្បីដាក់ចេញជាវិធានការកាត់បន្ថយការបញ្ចេញសារធាតុបំពុលខ្យល់។
លោកបន្តថា ទន្ទឹមនេះវិធានការខ្យល់ស្អាតចំនួន ២៥ ដែលកំណត់ក្នុងរបាយការណ៍របស់កម្មវិធីបរិស្ថានសហប្រជាជាតិ (UNEP) និងសម្ព័ន្ធបរិយាកាស និងខ្យល់ស្អាត (Clean Air and Climate Coalition) ឆ្នាំ ២០១៨ ស្តីពីការបំពុលខ្យល់នៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ដំណោះស្រាយដែលផ្អែកលើវិទ្យាសាស្ត្រ ក៏ត្រូវ បានដកស្រង់សម្រាប់ការវិភាគ និងវាយតម្លៃ ដោយប្រើកម្មវិធី LEAP (ផែនការជម្រើសថាមពលរយៈពេលវែង) និង IBC (ការគណនាដោយរួមបញ្ចូលនូវអត្ថប្រយោជន៍) ឬហៅកាត់ថា LEAP-IBC របស់វិទ្យាស្ថានបរិស្ថានស្តុកខូម។
បើយោងតាមទិន្នន័យតាមដានគុណភាពខ្យល់របស់ក្រសួងបរិស្ថានបង្ហាញថា នៅទីក្រុងភ្នំពេញជារៀងរាល់ឆ្នាំកំហាប់ PM2.5 ជាមធ្យមមានកើនឡើងពី ១៣.៥៩ មីក្រូក្រាមក្នុង ១ ម៉ែត្រគុប ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ និង ១៩.២៦ មីក្រូក្រាម ក្នុង ១ ម៉ែត្រគុប ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ ហើយវាបានកើនឡើងដល់ ២១.១២ មីក្រូក្រាម ក្នុង ១ ម៉ែត្រគុប ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ ហើយឆ្នាំ ២០២១ ស្ថានភាពខ្យល់មានភាពល្អប្រសើរស្ថិតក្រោមបន្ទាត់ស្តង់ដាជាតិ (២៥ មីក្រូក្រាម ក្នុង ១ ម៉ែត្រគុប)។ បើទោះបីជាកំហាប់ភាគល្អិតនិចលស្ថិតក្រោមបន្ទាត់ស្តង់ដាជាតិ (២៥ មីក្រូក្រាមក្នុង ១ ម៉ែត្រគុប) ក៏ដោយ ប៉ុន្តែនិន្នាការនៃការកើនឡើងកំហាប់សារធាតុបំពុលខ្យល់ពី ១ ឆ្នាំទៅ ១ ឆ្នាំក្នុងបរិយាកាស គឺមានកម្រិតគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដែលទាមទារការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ក្នុងការចាត់វិធានការកាត់បន្ថយ។ សេចក្ដីប្រកាសបញ្ជាក់ថា មានជំងឺមួយចំនួនដែលបណ្តាលមកពីការប៉ះពាល់ជាមួយភាគល្អិតនិចលក្នុងរយៈពេលវែងដូចជាប៉ះពាល់ដល់ទារក (កើតមុនកំណត់ ទម្ងន់មិនគ្រប់) ជំងឺផ្លូវដង្ហើមចំពោះកុមារក្រិនសរសៃឈាម ការវិវឌ្ឍប្រព័ន្ធប្រសាទ និងសមត្ថភាពខួរក្បាល។
បើយោងតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក ការបំពុលខ្យល់សាធារណៈបានសម្លាប់មនុស្សប្រមាណ ៤,២ លាននាក់ជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅទូទាំងពិភពលោកដែលតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិកខាងលិច និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាតំបន់ដែលរងផលប៉ះពាល់ច្រើនជាងគេ (ឆ្នាំ ២០១៦)។
លោក ប៉ាក សុខារ៉ាវុត អគ្គនាយកស្ដីទី អគ្គនាយកដ្ឋានកិច្ចគាំពារបរិស្ថាន ឱ្យដឹងថា ការបំពុលខ្យល់កំពុងក្លាយជាបញ្ហាប្រឈមផ្នែកបរិស្ថាននៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោកដែលផលប៉ះពាល់របស់វាមិនអាចកំណត់បាន។ វិសាលភាពនៃផលប៉ះពាល់ពីការបំពុលខ្យល់មានលក្ខណៈធំធេងដោយសារតែសារធាតុបំពុលខ្យល់អាចសាយភាយបានឆ្ងាយ និងអាចបង្កឱ្យមានការបំពុលឆ្លងដែន។ ការបំពុលខ្យល់មិនអាចចាត់ទុកថា ជាបញ្ហារបស់ប្រទេសណាមួយនោះទេ ប៉ុន្តែវាជាបញ្ហារួមសម្រាប់តំបន់ និងពិភពលោកដែលទាមទារឱ្យមានការចូលរួមចំណែកពីគ្រប់ភាគី។ លោកថ្លែងថា៖ «ការអនុវត្តវិធានការកាត់បន្ថយការបំពុលខ្យល់ត្រូវបានបែងចែកសកម្មភាពជាផ្នែកៗ ដើម្បីឱ្យដឹងថា វិធានការអាចរួមចំណែកដល់ការកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នរួមទាំងសារធាតុបំពុលបរិយាកាសរយៈពេលខ្លី និង/ ឬឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់។ វិធានការនីមួយៗផ្តោតលើប្រភពចម្បងនៃការបំពុលខ្យល់ដូចជា វិស័យគមនាគមន៍ និងឧស្សាហកម្មលំនៅឋានសំណង់ និងសំណល់ជាដើម»៕
