ភ្នំពេញៈ ក្រុមការងារគម្រោងអច្ឆរិយភាពនៃទន្លេមេគង្គ (Wonders of the Mekong) កំពុងសិក្សាស្រាវជ្រាវពីមូលហេតុ ដែលនាំឱ្យត្រីក្បកទឹកសាប (Tenualosathibaudeaui) ដែលរងការគំរាមកំហែងជិតផុតពូជទៅហើយនោះ មានភាពសម្បូរឡើងវិញ ហើយវាត្រូវបានប្រជានេសាទក្នុងខេត្តរតនគិរី ចាប់បានក្នុងចំនួនដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ចាប់តាំងពីអំឡុងខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១ មក។
ត្រីក្បក ឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា ត្រីល្អិតពណ៌ប្រាក់ទន្លេមេគង្គ ត្រូវបានគេដាក់ក្នុងបញ្ជី «ងាយរងគ្រោះ» និងខិតទៅរកការផុតពូជក្នុងបញ្ជីក្រហម IUCN នៃប្រភេទសត្វដែលរងការគំរាមកំហែង។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៧ ក្រុមប្រជានេសាទនៅខេត្តភាគឦសាននៃប្រទេសកម្ពុជាបានរាយការណ៍ថា ត្រីក្បកដែលជាប្រភេទត្រីដ៏កម្រនេះមាននៅសេសសល់ក្នុងចំនួនតិចតួចប៉ុណ្ណោះ និងសឹងតែមិនត្រូវបានគេនេសាទចាប់បានយកមកលក់នៅទីផ្សារក្នុងស្រុកសូម្បីតែ ១- ក្បាលឡើយ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ព័ត៌មានរបស់គម្រោងអច្ឆរិយភាពនៃទន្លេមេគង្គ ចេញផ្សាយនាថ្ងៃទី ២១ មីនា។
របាយការណ៍បន្តថា ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីអំឡុងខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១ មកដល់ពេលនេះ ប្រជានេសាទក្នុងខេត្តរតនគិរីបាននេសាទចាប់ត្រីក្បកដ៏កម្រនេះយកទៅលក់នៅទីផ្សារក្នុងស្រុកក្នុងចំនួនរាប់សិបគីឡូក្រាមក្នុង ១ ថ្ងៃៗ ដោយពួកគេបានអះអាងថា «ត្រីក្បកចាប់ផ្ដើមសម្បូរឡើងវិញហើយ»។
តាមរបាយការណ៍ដដែល ក្រុមនិស្សិតថ្នាក់ក្រោយឧត្តមសិក្សា ដែលកំពុងបម្រើការក្នុងគម្រោងអច្ឆរិយភាពនៃទន្លេមេគង្គកាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានសហការជាមួយក្រុមមន្ត្រីជំនាញមកពីវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវជលផលទឹកសាប ចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីស្ថានភាពរបស់ត្រីក្បក ដោយបានធ្វើដំណើរពាសពេញអាងទន្លេសេកុង ទន្លេសេសាន និងទន្លេស្រែពក ព្រមទាំង ចុះពិនិត្យអង្កេតនៅតាមផ្សារត្រី និងធ្វើបទសម្ភាសជាមួយអ្នកនេសាទក្នុងមូលដ្ឋានមួយចំនួន។
បេសកកម្មនេះបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃសហគមន៍វិទ្យាសាស្ត្រ ឬការរាយការណ៍របស់ប្រជាជនក្នុងតំបន់ពីការសង្កេតរបស់ពួកគាត់លើប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីក្នុងតំបន់ និងភាវៈ ដែលរស់នៅក្នុងនោះ។ ចំណេះដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋានបានបង្ហាញពីភាពដ៏សំខាន់សម្រាប់មន្ត្រីជំនាញយកទៅសិក្សាស្វែងយល់ឱ្យកាន់តែច្បាស់ថែមទៀត អំពីប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គដ៏អស្ចារ្យ និងការថែរក្សាវាសម្រាប់នាពេលអនាគត។
តាមរយៈការចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះ ក្រុមការងារសិក្សាស្រាវជ្រាវបានរកឃើញថា៖ «ក្នុងរដូវនេះត្រីក្បកបានធ្វើការផ្លាស់ទីដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក តាមច្រកទន្លេស្រែពកដែលជាដៃទន្លេមេគង្គ។ ប៉ុន្តែមូលហេតុនៃភាពសម្បូរឡើងវិញនៃប្រភេទត្រីក្បកនេះ នៅតែជាអាថ៌កំបាំង»។
ទោះយ៉ាងណា ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវនៅតែបន្តសិក្សាស្រាវជ្រាវយ៉ាងសស្រោកសស្រាំតាមដានស្ថានភាព និងភាពសម្បូរឡើងវិញនៃប្រភេទត្រីក្បកនេះដើម្បីស្វែងរកការពិត។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋបាលជលផល លោកអ៊ឹង ទ្រី ប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា ភាពសម្បូរឡើងវិញនៃត្រីក្បកដ៏កម្ររយៈពេលជាង ៣ ខែមកនេះ បានធ្វើឱ្យប្រជានេសាទមួយចំនួនក្នុងតំបន់មានភាពរីករាយ។ ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវបែបវិទ្យាសាស្ត្រនៅមិនទាន់អរសប្បាយអំពីការប្រែប្រួលដ៏ចម្លែកនេះទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងអាចរីករាយទៅបានលុះត្រាតែលទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវចុងក្រោយ បង្ហាញថា ត្រីក្បកទឹកសាបរបស់យើងពិតជាមានភាពសម្បូរឡើងវិញ ប៉ុន្តែនៅពេលនេះ យើងកំពុងចាប់ផ្ដើមដំណើរការសិក្សាស្រាវជ្រាវនៅឡើយ»។
លោកថា៖ «ជួនកាលនៅដើមឆ្នាំ នេះវាសម្បូរ តែចុងឆ្នាំ ឬឆ្នាំក្រោយៗ ទៀតវាខ្សត់ទៅវិញក៏ថាបាន»។
បើតាមលោក អ៊ឹង ទ្រី ការសិក្សាស្រាវជ្រាវបែបវិទ្យាសាស្ត្រទៅលើប្រភេទត្រី រុក្ខជាតិ និងសត្វកម្រនានា មិនមែនធ្វើត្រឹមតែ ១ ថ្ងៃ ២ ថ្ងៃនោះទេ គឺត្រូវការពេលវេលាពី ៣-៥ ឆ្នាំ យ៉ាងតិច និងត្រូវប្រមូលទិន្នន័យ ដែលពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនមកវិភាគឱ្យបានត្រឹមត្រូវ៕