.jpg)
លោក លី ច័ន្ទតុលា ប្រធានគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ហេង ជីវ័ន
លោក លី ច័ន្ទតុលា ត្រូវបានជាប់ឆ្នោតធ្វើជាប្រធានគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា អាណត្តិទី ១៣ កាលពីថ្ងៃទី ១៦ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០២០។
ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានជួបសម្ភាសលោក លី ច័ន្ទតុលា ដើម្បីស្នើសុំឱ្យលោកបង្ហាញអំពីវឌ្ឍនភាពការងាររបស់គណៈមេធាវីក្នុងរយៈពេលជិត ២ ឆ្នាំមកនេះ ថាតើសម្រេចបានសមិទ្ធផលសំខាន់ៗអ្វីខ្លះ និងមានទិសដៅបន្តបែបណាទៀត ជាពិសេសការងារទាក់ទងនឹងកិច្ចសហការលើការអនុវត្តវិជ្ជាជីវៈមេធាវីជាមួយស្ថាប័នរាជរដ្ឋាភិបាល និងអង្គភាពពាក់ព័ន្ធនានាក្នុងការចូលរួមជួយដល់សង្គមក្នុងការការពារក្ដីជូនស្ត្រី ក្មេងស្រី និងប្រជាជនក្រីក្រ៖
ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកក្នុងអាណត្ដិរយៈពេលជិត ២ ឆ្នាំមកនេះ តើគណៈមេធាវីសម្រេចបានសមិទ្ធផលសំខាន់ៗអ្វីខ្លះ?
ខ្ញុំអាចលើកយកតែអ្វីដែលជាកិច្ចការងារសំខាន់ៗដែលគណៈមេធាវីយើងបានធ្វើ។ ក្នុងរយៈពេលជិត ២ ឆ្នាំនេះ គណៈមេធាវីបានសម្រេចនូវកិច្ចការងារច្រើនណាស់ក្នុងនោះមានទាំងកិច្ចការងារផ្ទៃក្នុងរបស់គណៈមេធាវី សម្រាប់វិជ្ជាជីវៈមេធាវី ក៏ដូចជាកិច្ចការងារជួយទៅដល់រាជរដ្ឋាភិបាល និងសង្គមជាតិទាំងមូលផងដែរ។ ពាក់ព័ន្ធនឹងការងារក្នុងក្របខ័ណ្ឌវិជ្ជាជីវៈមេធាវី ចាប់តាំងពីពេលដែលខ្ញុំចូលមកកាន់តំណែងជាប្រធានគណៈមេធាវីនេះ គឺយើងបានរៀបចំកែសម្រួលនូវរចនាសម្ព័ន្ធរបស់យើង គឺធ្វើយ៉ាងម៉េចឱ្យកិច្ចការងារផ្ទៃក្នុងគណៈមេធាវីរបស់យើងនេះគឺមានប្រសិទ្ធភាព និងផ្ដល់សេវាកម្មជូនទៅដល់បងប្អូនសហភាតាយើង ដែលពួកគាត់ត្រូវការសេវាពីគណៈមេធាវី គឺយើងធ្វើឱ្យបានរហ័ស។ ជាទូទៅការស្នើសុំផ្សេងៗពីសំណាក់បងប្អូនមេធាវីមក គឺយើងធ្វើយ៉ាងយូរក្នុងរយៈពេល ២ ថ្ងៃ គឺយើងធ្វើរួចរាល់ហើយ។
ឧទាហរណ៍ថា គាត់ចង់ស្នើសុំវិញ្ញាបនបត្រ ឬក៏ស្នើសុំបើកការិយាល័យមេធាវីជាដើម គឺយើងធ្វើការលឿនជូនដល់ពួកគាត់។ ដើម្បីជាការផ្ដល់សេវាឆាប់រហ័សពេលខ្លះមេធាវីដែលត្រូវការសេវាផ្សេងៗ ពួកគាត់អាចស្នើពាក្យសុំតាមបណ្ដាញសារអេឡិចត្រូនិក ដូចជា តេឡេក្រាម ឬវ័តស្អាប់ ជាដើមមកជាមុន ហើយច្បាប់ដើមស្នើមកតាមក្រោយ ដើម្បីយើងពន្លឿនការដំណើរការទៅលើការស្នើសុំរបស់ពួកគាត់។
ទាក់ទងនឹងការផ្តល់សេវាការពារក្តីជូនជនក្រីក្រ តើបានដំណើរការយ៉ាងដូចម្តេចដែរ?
នេះជាកិច្ចការសំខាន់នៅក្នុងយន្តការនៃការផ្ដល់នូវការការពារក្ដីជូនដល់ជនក្រីក្រ គឺគណៈមេធាវីយើងបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងការផ្ដល់មេធាវីការពារក្ដី ដល់ជនក្រីក្រ ដែលជាជនល្មើស នៅក្នុងសុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌ បទមជ្ឈិម ឬក៏បទឧក្រិដ្ឋ។ បន្ថែមពីលើនេះ យើងក៏បានចូលរួមសកម្មនៅក្នុងការជួយដល់ស្ដ្រី និងក្មេងស្រី ដែលរងគ្រោះដោយអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ឬដោយអំពើរំលោភសេពសន្ថវៈ ឬជាការប៉ះពាល់ដល់កិត្ដិយសស្ដ្រី ឬក្មេងស្រី ដែលកិច្ចការងារនេះ យើងបានសហការជាមួយក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជាដើម្បីស្ដ្រី។
កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ ខ្ញុំក៏បានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយមួយទៀតគឺគោលនយោបាយស្ដីពីការពិគ្រោះយោបល់ និងការការពារក្ដីដោយមិនយកកម្រៃសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ សម្រាប់បងប្អូនកម្មករ កម្មការិនី ក៏ដូចជាស្ដ្រី និងក្មេងស្រីដែលរងគ្រោះ គឺយើងមានផ្ដល់មេធាវីដើម្បីការពារក្ដី ជូនពួកគាត់ ទាំងក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌ ទាំងក្នុងរឿងរដ្ឋប្បវេណី ដោយយើងមិនធ្វើការយកកម្រៃអ្វីទេ។
ដោយសារតែបច្ចុប្បន្នជាសម័យកាលឌីជីថល តើគណៈមេធាវីបានធ្វើសកម្មភាពការងារអ្វីខ្លះតាមបណ្តាញសង្គម?
ក្នុងរយៈពេលជិត ២ ឆ្នាំនេះ យើងក៏បានពង្រឹងនូវយន្តការនៃការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានអំពីសកម្មភាពរបស់គណៈមេធាវី ក៏ដូចជាយន្តការនៃការទទួលយកនូវព័ត៌មាន ក៏ដូចជាការស្នើសុំអន្តរាគមន៍ពីសំណាក់បងប្អូនសហភាតាមេធាវីរបស់យើង។ យើងក៏មានពង្រីកសកម្មភាព ការងាររបស់យើងនៅក្នុងគេហទំព័រ និងបណ្ដាញសង្គមរបស់គណៈមេធាវី ក៏ដូចជាបង្កើតក្រុមតេឡេក្រាមរបស់សមាជិកគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដើម្បីឱ្យយើងអាចទទួលព័ត៌មាន ឬក៏សំណូមពរពីបងប្អូនសហភាតារបស់យើងមកវិញ។ នៅក្នុងយន្តការនេះយើងឃើញថា បងប្អូនសហភាតាមេធាវីដែលគាត់មានបញ្ហា ឬមានសំណូមពរផ្សេងៗ ពួកគាត់អាចប្រើប្រាស់នូវយន្តការទាំងអស់នេះ ដើម្បីទំនាក់ទំនងជាមួយគណៈមេធាវីហើយគណៈមេធាវីក៏អាចអន្តរាគមន៍ ឬដោះស្រាយបញ្ហាជូនពួកគាត់បានឆាប់រហ័សដែរ។
នៅក្នុងពេលថ្មីៗនេះ យើងក៏បានបង្កើតនូវវេទិកាមេធាវី (lawyer forum) ដែលវេទិកាមេធាវីនេះ គឺប្រធានគណៈមេធាវី ក៏ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំគណៈមេធាវីដែលជាក្រុមប្រឹក្សាគណៈមេធាវី និងអ្នកដឹកនាំនៅក្នុងគណៈមេធាវី គឺយើងជួបជាមួយបងប្អូនជាមេធាវី នៅក្នុងពេលនេះយើងបានបង្ហាញពីវឌ្ឍនភាពរបស់គណៈមេធាវី ហើយនឹងទិសដៅរបស់គណៈមេធាវីទៅខាងមុខ ហើយយើងក៏ស្ដាប់នូវទុក្ខកង្វល់របស់ពួកគាត់នូវបញ្ហាប្រឈមដែលពួកគាត់ជួបនៅក្នុងការប្រកបវិជ្ជាជីវៈការទំនាក់ទំនងជាមួយតុលាការ ក្រឡាបញ្ជី កិច្ចការងារជាមួយមន្ដ្រីនគរបាលយុត្ដិធម៌ ឬក៏អាជ្ញាធរ បើពួកគាត់ជួបបញ្ហាអ្វី ពួកគាត់អាចលើកឡើងតាមរយៈមាតិកាមេធាវីនេះ។
ទាក់ទងទៅនឹងសមត្ថភាពរបស់មេធាវី តើគណៈមេធាវីបានធ្វើអ្វីខ្លះ?
កិច្ចការងារ ដែលយើងសម្រេចបាននៅក្នុងរយៈពេលនេះដែរ គឺយើងបានធ្វើការបណ្ដុះបណ្ដាល ក៏ដូចជាការពង្រឹងនូវជំនាញវិជ្ជាជីវៈសម្រាប់បងប្អូនសហភាតាមេធាវីយើងដែរ។ អ៊ីចឹង នៅក្នុងនោះ ទោះបីយើងជួបប្រទះនូវបញ្ហានៃការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ ១៩ ក៏ដោយ ប៉ុន្ដែយើងបានពុះពារ ហើយយើងបានរៀបចំនូវសិក្ខាសាលាជាច្រើន ក្នុងនោះគណៈមេធាវីខ្លួនឯងបានរៀបចំសិក្ខាសាលាអនឡាញបានចំនួន ១១ ដង ហើយយើងបានធ្វើកិច្ចសហការជាមួយនឹងស្ថាប័នវិជ្ជាជីវៈពាក់ព័ន្ធមានដូចជាក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាល សមាគមកម្មសិទ្ធិបញ្ញាកម្ពុជាឬក៏មជ្ឈមណ្ឌលជាតិនៃមជ្ឈត្តការផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម( ម.ជ.ម.) ជាដើមក៏យើងបានធ្វើសិក្ខាសាលារួមគ្នាដែរដែលមកដល់ពេលនេះយើងក៏ធ្វើសិក្ខាសាលាបាន ៤ ដងដែរ។
យន្តការមួយទៀតដែលយើងសម្រេចបាន គឺការផ្សព្វផ្សាយនូវវិជ្ជាជីវៈមេធាវី ក៏ដូចជាផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ជូនទៅដល់សាធារណជន និងទៅដល់មេធាវី។ នៅក្នុងនោះ យើងបានបង្កើតនូវកម្មវិធីជាច្រើនដូចជាកម្មវិធី ៣ សំណួរអំពីច្បាប់ កម្មវិធីកិច្ចសន្ទនាមេធាវី ក៏ដូចជាកម្មវិធី ជជែកពិភាក្សាផ្នែកច្បាប់ផ្សេងទៀត ដែលយើងបានរៀបចំ។
ថ្មីៗនេះក៏ជាមោទនភាពមួយផងដែរ ដែលគណៈមេធាវីយើងបានរៀបចំជាបន្ទប់ស្ទូឌីយោផ្ទាល់ខ្លួនមួយ សម្រាប់យើងធ្វើការថតនូវកិច្ចសម្ភាសន៍ ឬក៏យើងធ្វើការផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ផ្សេងៗ។
តើគណៈមេធាវីមានកិច្ចសហការបែបណាដែរ ជាមួយក្រសួងយុត្តិធម៌ និងស្ថាប័នតុលាការ ក្នុងការចូលរួមជួយការពារក្ដីជូនប្រជាជនក្រីក្រ?
ទាក់ទងជាមួយនឹងកិច្ចការងារនេះ គឺគណៈមេធាវីយើងបានរៀបចំជាយន្តការ ដែលក្នុងនោះមានយន្តការ ៤ សំខាន់ គឺទី ១ គណៈមេធាវីយើងបានចូលរួមការពារក្ដីជូនជនក្រីក្រតាមរយៈយន្តការនៃក្រសួងយុត្តិធម៌ និងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់ជាថវិកាជូនដល់គណៈមេធាវីយើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ទី ២ យើងមានកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការជាមួយក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជាដើម្បីស្ដ្រី។ ទី ៣ យើងមានគោលនយោបាយផ្ដល់នូវមេធាវីស្ម័គ្រចិត្ដដើម្បីការពារក្ដី និងពិគ្រោះយោបល់ដោយឥតគិតថ្លៃជូនជនក្រីក្រ និងបងប្អូនកម្មករ កម្មការិនី។ ទី ៤ គឺជាយន្តការថ្មីដែលយើងទើបនឹងរៀបចំអនុវត្ដជាមួយនឹងអង្គការយូនីសេហ្វ (UNI-CEF)។
លោកអាចបញ្ជាក់បានទេ ថាតើ ក្នុងរយៈពេល ២ ឆ្នាំកន្លងមកនេះ គណៈមេធាវីបានការពារក្តីជូនពលរដ្ឋក្រីក្របានចំនួនប៉ុន្មានករណី?
ខ្ញុំសូមផ្ដល់នូវតួលេខត្រួសៗ ដែលយើងសម្រេចបានក្នុងរយៈពេលជិត ២ ឆ្នាំមកនេះ គឺថានៅក្នុងយន្តការនៃការការពារក្ដីក្រោមជំនួយពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ២ ឆ្នាំនេះ គឺយើងការពារក្ដីជូនជនក្រីក្របានចំនួន ១១៨-៩២ ករណីនៅក្នុងនោះ មានកូនក្ដីសរុបចំនួន ១៩ ១៩៤ នាក់ ក្នុងនោះមានស្ដ្រីចំនួន ១ ៣៥៣ នាក់ អនីតិជន ៤ ៥៨៩ នាក់។
នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃកិច្ចសហការជាមួយនឹងក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជាដើម្បីស្ដ្រីក្នុងរយៈពេលជិត ២ ឆ្នាំនេះ គឺយើងផ្ដល់នូវការការពារក្ដីបាន ១១៧ ករណីដែលនៅក្នុងនោះ មានស្ដ្រី និងក្មេងស្រី ដែលពាក់ព័ន្ធមានចំនួន ១២០ នាក់។ ចំណែកនៅក្នុងយន្តការនៃការផ្ដល់ការពិគ្រោះយោបល់ ផ្នែកច្បាប់ និងការការពារក្ដីដោយឥតគិតកម្រៃគឺយើងទើបចាប់ផ្ដើមកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ ដែលមកដល់ពេលនេះយើងបានផ្ដល់នូវការការពារក្ដីបាន ២៥៧ ករណី ដែលក្នុងនោះមានកូនក្ដីដែលពាក់ព័ន្ធចំនួន ៣៨៨ នាក់។
ក្រៅពីនេះ តើគណៈមេធាវីបានជួបបញ្ហាប្រឈមអ្វីខ្លះជាពិសេសទាក់ទងនឹងការចូលរួមការពារក្ដីជូនដល់ជនក្រីក្រ?
ការលំបាកទី ១ ដែលយើងជួបគឺបញ្ហាថវិកា ដែលពេលខ្លះមេធាវីស្ម័គ្រចិត្ដ ដែលពួកគាត់ទៅជួយការពារក្ដីជាធម្មតាពួកគាត់ចំណាយនូវថវិកាផ្ទាល់ខ្លួន ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការថតចម្លងសំណុំរឿង និងការចំណាយទៅលើការធ្វើដំណើរជាដើម។ កន្លងមកនេះ យើងទទួលបានការជួយឧបត្ថម្ភពីសំណាក់រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលចំនួនថវិកានេះ គឺយើងបានទទួលជាតួលេខ គឺបានកើនឡើងរហូត គឺថាកាលពីឆ្នាំ ២០២១ គឺយើងទទួលបានការឧបត្ថម្ភថវិកាចំនួន ២ ពាន់លានរៀលក្នុង ១ ឆ្នាំ ប៉ុន្ដែសម្រាប់ឆ្នាំ ២០២២ នេះ យើងទទួលបានដល់ទៅ ២ ៦០០ លានរៀល។ អ៊ីចឹងថវិកាឧបត្ថម្ភរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលនេះ គឺជាចំនួនមួយដែលបានជួយកាត់បន្ថយបន្ទុកខ្លះរបស់មេធាវី ហើយនៅក្នុងយន្តការជាមួយក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជាដើម្បីស្ដ្រីក៏យើងទទួលបាននូវការឧបត្ថម្ភជាថវិកាខ្លះដែរពីរាជរដ្ឋាភិបាលតាមរយៈក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជាដើម្បីស្ដ្រី។
បញ្ហាទី ២ ដែលយើងមានការលំបាកចំពោះការដាក់មេធាវីទៅតាមបណ្ដាខេត្ដដាច់ស្រយាល។ នៅក្នុងនេះពេលខ្លះបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ ដែលរស់នៅក្នុងខេត្ដឆ្ងាយៗ គឺគាត់មានការលំបាកដែរ នៅពេលដែលគាត់ត្រូវការមេធាវី ដោយសារតែមេធាវីយើងភាគច្រើនប្រជុំគ្នានៅខេត្ដធំៗ ប៉ុន្ដែនៅពេលយើងទៅខេត្ដតូចៗ គឺយើងមានជួបបញ្ហាលំបាក។ ប៉ុន្ដែទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏យើងធានានូវការផ្ដល់សេវានេះ ទោះបីជាទៅដល់ខេត្ដដាច់ស្រយាលក៏ដោយ។
ជាទិសដៅទៅថ្ងៃមុខ យើងក៏សូមអំពាវនាវឱ្យបងប្អូនមេធាវីយើង ជួយទទួលសំណុំរឿងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលនៅខេត្ដឆ្ងាយៗ។ កន្លងមកនេះ ខ្ញុំតែងតែសប្បាយចិត្ដណាស់នៅពេលដែលឃើញបងប្អូនមេធាវីយើង ពួកគាត់ស្នើសុំទៅបម្រើការងារក្នុងនាមជាប្រតិភូតាមបណ្ដាខេត្ដឆ្ងាយៗ គឺឃើញភ្លាមគឺស៊ីញ៉េឯកភាពភ្លាម។
តើគណៈមេធាវីមានទិសដៅបន្ត បែបណាទៀត លើការគិតគូរដល់សុខុមាលភាព និងវិជ្ជាជីវៈរបស់មេធាវី?
ជាទិសដៅទៅមុខរបស់គណៈមេធាវី គឺក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ យើងនឹងរៀបចំឱ្យមាននូវការពង្រីកវិសាលភាពនៃមូលនិធិសុខុមាលភាពសម្រាប់មេធាវី នៅក្នុងនោះអ្វីដែលយើងបានគិតគូរនោះ គឺចង់បង្កើតឱ្យមាននូវប្រព័ន្ធនៃការផ្ដល់ប្រាក់សោធននិវត្ដន៍សម្រាប់មេធាវីដែលមានវ័យចាស់ ឬក៏មេធាវីដែលគាត់មានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ។ យើងនឹងបង្កើតឱ្យមានជាយន្តការសម្រាប់ជួយទៅដល់ពួកគាត់។ យើងក៏បានអនុវត្ដរួចហើយដែរ គឺគណៈមេធាវីបានចុះសួរសុខទុក្ខ ចំពោះមេធាវីដែលគាត់មានវ័យចាស់ ឬមានជំងឺ គឺយើងមានប្រតិភូរបស់យើង ដើម្បីចុះទៅសួរសុខទុក្ខដល់ពួកគាត់។
ចំណុចមួយទៀតដែលខ្ញុំបានសន្យាដែរ ហើយយើងបានរៀបចំជាសេចក្ដីសម្រេចរួចហើយ គឺយើងនឹងរៀបចំឱ្យមានជាការផ្ដល់ជាមេដាយ សម្រាប់ជាការតបស្នងដឹងគុណទៅដល់មេធាវីដែលគាត់មានគុណបំណាច់ នៅក្នុងការជួយទៅដល់វិជ្ជាជីវៈមេធាវី ឬក៏ជួយទៅដល់យុត្ដិធម៌នៅក្នុងសង្គម។
ជាទិសដៅការងារសំខាន់ដែរនោះគឺយើងនឹងបន្តធ្វើការផ្សព្វផ្សាយនូវវិជ្ជាជីវៈមេធាវីនេះឱ្យបានទូលំទូលាយហើយក្នុងគំនិតរបស់យើងខ្ញុំ គឺនឹងចុះធ្វើការផ្សព្វផ្សាយពីវិជ្ជាជីវៈមេធាវី និងច្បាប់សំខាន់ៗមួយចំនួនទៅដល់កម្រិតថ្នាក់ឃុំ សង្កាត់តែម្ដង។ យើងក៏នឹងបន្តរៀបចំនូវការពង្រឹងនូវសមត្ថភាព និងជំនាញវិជ្ជាជីវៈរបស់មេធាវី៕
