.jpg)
មន្ត្រីជំនាញបង្ហាញអក្សរលើផ្ទាំងសិលាចារឹក ដែលបានរកឃើញនាពេលកន្លងមក។ រូបថត FB
ភ្នំពេញៈ ក្រុមមន្ត្រីជំនាញផ្នែកសិលាចារឹកនៃសារមន្ទីរជាតិកំពុងសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងប្រែសម្រួលពាក្យពេចន៍នៃអក្សរលើផ្ទាំងសិលាចារឹកមួយ ដែលទើបនាំមកពីខេត្តព្រះវិហារ ខណៈក្រុមមន្ត្រីជំនាញនៃមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ខេត្តស្ទឹងត្រែងរកឃើញបំណែកនៃប្រាសាទភុជង្គ ដែលបានបាក់ធ្លាក់កប់ចូលក្នុងទន្លេមេគង្គជាច្រើនសតវត្សរ៍។
លោក ជា សុជាតិ ប្រធានការិយាល័យអភិរក្សនៃនាយកដ្ឋានសារមន្ទីរនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា ផ្ទាំងសិលាចារឹកដ៏មានអាយុកាលជាង ១ ០០០ ឆ្នាំនោះ ត្រូវបានរកឃើញដោយប្រជាពលរដ្ឋនៅភូមិក្រាំងដូង ឃុំព្រះឃ្លាំង ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ កាលពីថ្ងៃទី ២៨ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២២ ហើយវាត្រូវបាននាំមកកាន់សារមន្ទីរជាតិ កាលពីថ្ងៃទី ៥ មេសាកន្លងទៅថ្មីៗនេះ។ បច្ចុប្បន្ន ក្រុមមន្ត្រីជំនាញនៃសារមន្ទីរជាតិបានលាងសម្អាតវាដោយប្រើសារធាតុគីមីមួយចំនួនសម្រាប់សម្លាប់មេរោគ ដើម្បីពង្រឹងគុណភាពថ្ម ការពារកុំឱ្យពុកផុយ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «តាមការបកស្រាយត្រួសៗរបស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ ហ៊ុន ឈុនតេង អ្នកជំនាញផ្នែកភាសាវិទ្យាមកពីសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ផ្ទាំងសិលាចារឹកនោះត្រូវបានគេចារជាអក្សរសំស្ក្រឹត និងអក្សរខ្មែរបុរាណ ចុះកាលបរិច្ឆេទឆ្នាំ ៩៥៣ នៃ គ.ស ដើម្បីរំឭកដល់គុណរបស់អតីតអង្គព្រះមហាវីរក្សត្រខ្មែរ នាសម័យកាលចេនឡា ដែលរួមមាន ព្រះបាទរាជាឥដ្រាវរ្ម័ន មហិនដ្រាវរ្ម័ន ឦសានវរ្ម័ន រួមទាំងព្រះមហាក្សត្រជាច្រើនអង្គទៀត»។
យោងតាមលោក សុជាតិ នៅពេលនេះ ក្រុមជំនាញការ ភាសាវិទ្យាកំពុងពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់ទៅលើពាក្យពេចន៍ និងខ្លឹមសារមួយចំនួន ដែលមាននៅលើផ្ទាំងសិលាចារឹកនេះ ដើម្បីរៀបចំចងក្រងជាឯកសារកាលប្បវត្តិ ទុកសម្រាប់ជាប្រយោជន៍ក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ស្វែងយល់អំពីអរិយធម៌ និងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសកម្ពុជា នាអតីតកាលផ្សារភ្ជាប់នឹងបច្ចុប្បន្ន។
លោកបានបន្តថា ដោយសារតែផ្ទាំងសិលាចារឹកនោះត្រូវបានរកឃើញនៅមិនឆ្ងាយពីទីទួលបុរាណមួយកន្លែង ដែលអ្នកភូមិនិយមហៅថា «ទួលទឹកស» មានទីតាំងស្ថិតនៅក្បែរប្រាសាទព្រះលានដែលត្រូវបានសាងឡើងក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១០ មុនសម័យអង្គរនោះ ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ បានជំរុញឱ្យមន្ត្រីជំនាញនៃអគ្គនាយកដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ សហការជាមួយមន្ត្រីជំនាញនៃក្រសួងបរិស្ថាន និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត រួមទាំងអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដើម្បីចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវ កំណត់ទីតាំងនៃតំបន់ដែលបានរកឃើញផ្ទាំងសិលាចារឹកនោះឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីឈានឆ្ពោះទៅរកការសិក្សាធ្វើកំណាយទៅលើទីតាំងនៃរបកគំហើញបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រនោះ។
លោក សេង សោត អគ្គនាយករងនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសហគមន៍មូលដ្ឋាននៃក្រសួងបរិស្ថានដែលបានដឹកនាំក្រុមការងារនាយកដ្ឋានតំបន់បេតិកភណ្ឌ និងមន្ត្រីជំនាញនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈចុះទៅពិនិត្យ និងទទួលយកផ្ទាំងសិលាចារឹកនោះមករក្សាទុកនៅសារមន្ទីរជាតិ ក្នុងរាជធានី-ភ្នំពេញ បានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា កាលពីថ្ងៃទី ២៨ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២២ ក្រុមមន្ត្រីរបស់លោក បានទទួលសេចក្ដីរាយការណ៍ពីលោក សិត ទើង និងអ្នកស្រី អិត រើង ដែលជាគ្រួសារកសិករមួយនៅភូមិក្រាំងដូង អំពីការភ្ជួរដីប៉ះត្រូវផ្ទាំងថ្មដ៏ធំមួយ ដែលមានចម្លាក់អក្សរបុរាណលើផ្ទាំងសិលានោះ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «បន្ទាប់មកខ្ញុំក៏បានទាក់ទងទៅខាងសារមន្ទីរជាតិ ដើម្បីចុះទៅពិនិត្យ និងទទួលយកផ្ទាំងសិលាចារឹកនោះមករក្សាទុកនៅសារមន្ទីរជាតិ។ ក្រុមមន្ត្រីជំនាញថា ផ្ទាំងសិលាចារឹកនោះ សង់ឡើងពីថ្មភក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១០ មុនសម័យអង្គរ»។
លោកបានបន្តថា នៅទីតាំងដែលរកឃើញផ្ទាំងសិលាចារឹកនោះ ក្រុមការងារចម្រុះបានរកឃើញ និងប្រមូលយកនូវបំណែកកុលាភាជមួយចំនួនទៀត ដូចជា ចំពួជគន្ធី និងក្អម ឆ្នាំង ដើម្បីពិនិត្យ និងសិក្សាស្រាវជ្រាវបន្ត។
ដោយឡែកនៅខេត្តស្ទឹងត្រែង ក្រុមមន្ត្រីជំនាញនៃមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ បានចុះពិនិត្យ និងទទួលយកនូវផ្ដែរប្រាសាទបុរាណដ៏មានវ័យចំណាស់មួយដែលបានបាក់បែក និងធ្លាក់កប់បាត់ទៅក្នុងទន្លេមេគង្គជាច្រើនឆ្នាំពីអ្នកភូមិក្នុងតំបន់ជ្រោយបាចុង្គ ក្រុងស្ទឹងត្រែង បន្ទាប់ពីពួកគេបានរកឃើញ និងនាំគ្នាស្រង់ចេញពីក្នុងទន្លេកាលពីព្រលប់ថ្ងៃទី ៤ ខែមេសា ឆ្នាំ ២០២២។
លោកស្រី ញោច សារឿន ប្រធានមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តស្ទឹងត្រែងបានប្រាប់ភ្នំពេញ-ប៉ុស្តិ៍ថា ផ្ដែរប្រាសាទដ៏មានក្បាច់រចនាល្អឥតខ្ចោះនោះ ជាផ្ដែរនៃប្រាសាទបាចុង្គ ឬ ភុជង្គ ដែលបានបាក់បែក និងធ្លាក់កប់ចូលទៅក្នុងទន្លេមេគង្គជាយូរឆ្នាំមកហើយ និងគ្មាននរណាម្នាក់បានដឹងថាវានៅទីកន្លែងណាខ្លះនោះទេ។ ប៉ុន្តែកាលពីពេលថ្មីៗនេះ មានអ្នកភូមិជាច្រើនបាននាំគ្នាចុះរាវលៀសរាវគ្រំ យកធ្វើចំណីអាហារ នៅក្បែរច្រាំងទន្លេមេគង្គ ជាប់ទីតាំងនៃសំណល់គ្រឹះប្រាសាទបាក់បែកនោះ ហើយបានប្រទះឃើញវាកប់នៅក្រោមដីនៃបាតទន្លេមេង្គ ក៏នាំគ្នាស្រង់វាចេញពីក្នុងទឹក យកទៅទុកនៅក្នុងវត្តធម្មរង្សី ហៅវត្តបាចុង្គ ដើម្បីរង់ចាំឱ្យអាជ្ញាធរ និងមន្ត្រីជំនាញចុះត្រួតពិនិត្យ និងនាំយកទៅរក្សាទុកនៅទីតាំងមានសុវត្ថិភាព។
លោកស្រីបានបន្តថា នៅព្រឹកថ្ងៃទី ៥ ខែមេសា លោកស្រីបានដឹកនាំក្រុមការងារ ចុះទៅពិនិត្យ និងទទួលយកផ្ដែរប្រាសាទដ៏ល្អឥតខ្ចោះនោះមករក្សាទុកនៅក្នុងមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តស្ទឹងត្រែង ដើម្បីសិក្សាស្រាវជ្រាវបន្ថែមលើរចនាប័ទ្មនៃផ្ដែរប្រាសាទនេះ។
លោកស្រី សារឿន បានបញ្ជាក់ថា៖ «ចំពោះផ្តែរប្រាសាទ ១ ផ្ទាំងនេះពីមុនមកមន្ទីរពុំបានឃើញទេ និងមិនមានក្នុងបញ្ជីឡើយ។ នៅលើផ្ដែរនោះ មានរូបមករ នៅសងខាងនឹងមានរូបគ្រុឌកាន់នាគ ស្ថិតនៅក្នុងរង្វង់មូលនៅចំកណ្ដាល»។
សព្វថ្ងៃប្រាសាទនេះបានបាក់បែក និងធ្លាក់ចូលកប់ទៅក្នុងបាតទន្លេមេគង្គទាំងស្រុង លើកលែងតែគ្រឹះប្រាសាទខ្លះៗ នៅសេសសល់ជាប់មាត់ច្រាំងទន្លេប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែតាមរយៈក្បាច់រចនា ដែលបង្កប់នៅលើផ្ដែរ ១ ផ្ទាំង ដែលទើបរកឃើញនេះ ក្រុមអ្នកជំនាញខាងរចនាប័ទ្មសិល្បៈ ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរបានចាត់ចំណាត់ថ្នាក់នៃផ្ដែរប្រាសាទនេះថា ជាផ្ដែរដែលស្ថិតក្នុង «រចនាប័ទ្ម ថាឡាបរិវ៉ាត់» ព្រោះផ្ដែរប្រាសាទនេះដូចគ្នាទៅនឹងប្រាសាទ ៩ ល្វែង ប្រាសាទភ្នំព្រះធាតុ ក្នុងក្រុងស្ទឹងត្រែង...និង ប្រាសាទបាដើម នៅស្រុកសេសាន ខេត្តស្ទឹងត្រែង។ នេះបើតាមប្រសាសន៍របស់លោក អ៊ុក សុខា អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ។ លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «យើងមានក្ដីរំភើបរីករាយណាស់ នៅពេលរកឃើញនូវផ្ដែរប្រាសាទ ដែលបានកប់បាត់ទៅក្នុងទន្លេជាច្រើនសតវត្សរ៍កន្លងមកនេះ។ ផ្ដែរ ១ ផ្ទាំងនេះ បានបង្ហាញថា បុព្វបុរសរបស់យើងពិតជាបានកសាងប្រាសាទភុជង្គ ឬ បាចុង្គ នេះពិតប្រាកដមែន ហើយវាក៏បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្នាដៃសិល្បៈដ៏ល្អឥតខ្ចោះរបស់ដូនតាយើងផងដែរ»។
គួរបញ្ជាក់ថា អាណាចក្រខ្មែរត្រូវបានគេរាប់ចាប់ពីសតវត្សរ៍ទី ១ ដល់ទី ៦ នៃគ្រិស្តសករាជ។ អ្នកប្រវត្តិវិទូបានបែងចែក បដិមាកម្ម ឬបដិមាសាស្ត្រ និងស្ថាបត្យកម្មសម័យនគរភ្នំ ជា ២ រចនាប័ទ្ម រួមមាន រចនាប័ទ្មភ្នំដា និងរចនាប័ទ្មថាឡាបរិវ៉ាត់។ រចនាប័ទ្មថាឡាបរិវ៉ាត់ គឺជារចនាប័ទ្មថ្មីដែលក្រសួងវប្បធម៌ និងអ្នកជំនាញទើបបានសិក្សាលម្អិត និងសម្រេចបង្កើតឡើង។ រចនាប័ទ្មនេះសិក្សាផ្ដោតលើផ្ដែរ ការរចនាផ្នែកបដិមាសាស្ត្រ រួមទាំង មករ តោ គោ និងរចនាសម្ព័ន្ធនានានៃតួប្រាសាទ។ រចនាប័ទ្មនៃសិល្បៈខ្មែរទាំងអស់មាន ១៥ រចនាប័ទ្ម រួមមាន រចនាប័ទ្មភ្នំដា, ថាឡាបរិវ៉ាត់ សំបូរព្រៃគុក ព្រៃក្មេងកំពង់ព្រះ គូលែន ព្រះគោ.បាខែង កោះកេរ្តិ៍ ប្រែរូប បន្ទាយស្រី ព្រះឃ្លាំង បាពួន អង្គរវត្ត និងបាយ័ន៕
