.jpg)
ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងយុត្តិធម៌ និងថ្នាក់ដឹកនាំតុលាការកំពូល ក្នុងសន្និបាតបូកសរុបការងារយុត្តិធម៌ ឆ្នាំ២០២១ និងទិសដៅការងារឆ្នាំ២០២២ នាថ្ងៃទី១២ មេសា។ រូបថត FB
ភ្នំពេញៈ ប្រធានតុលាការកំពូល លោកឌិត មុន្ទី រកឃើញមានភាពមិនប្រក្រតី ក្នុងសាលាជម្រះក្តី និងការអនុវត្តរបស់តុលាការមិនទាន់ត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ជាធរមាន និងជំរុញឱ្យមន្រ្តីអនុវត្តទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា ដើម្បីកសាងទំនុកចិត្តពីប្រជាពលរដ្ឋ។
ថ្លែងក្នុងពិធីបើកសន្និបាត បូកសរុបការងារយុត្តិធម៌ ឆ្នាំ២០២១ និងលើកទិសដៅការងារ ឆ្នាំ២០២២ នាថ្ងៃទី១២ មេសា លោក ឌិត មុន្ទី បញ្ជាក់ថា ការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការតាមរយៈសន្ធានកម្ម ដែលលទ្ធផលសាលាជម្រះក្តីបានដោះស្រាយសំណុំរឿងបានច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ក្តី ក៏ប៉ុន្តែនៅតែមានបញ្ហា និងមិនទាន់បានឆ្លើយតបសមស្របទៅនឹងបំណងប្រាថ្នារបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅឡើយទេ។ បញ្ហានានាដែលមកដល់ពេលនេះនៅតែមានសារៈសំខាន់នោះ គឺទាក់ទងទៅនឹងរដ្ឋបាលតុលាការ និងបញ្ហាផ្សេងៗដែលកើតមាននៅតាមសាលាជម្រះក្តី។ រដ្ឋបាលតុលាការមានភារកិច្ច២សំខាន់ ទី១សំដៅទៅលើការគ្រប់គ្រងបុគ្គលិក ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុ ការបញ្ជូនលិខិតស្នាមផ្សេងៗជាដើម។ ទី២ សំដៅដល់ការគ្រប់់គ្រងសំណុំរឿងក្តី ឱ្យដំណើរការទៅមុខ ប្រកបដោយយុត្តិធម៌ និងឆាប់រហ័ស ឬអាចហៅបានម្យ៉ាងទៀតថា ជារដ្ឋបាលយុត្តិធម៌។
លោកថ្លែងថា៖«បើសិនជាមិនបានបែងចែកចំណុច២នេះឱ្យបានច្បាស់នោះ នាំឱ្យមានការលូកដៃចូលទៅរដ្ឋបាលយុត្តធម៌ ដែលនាំឱ្យតុលាការមិនឯករាជ្យ។ ប្រជាពលរដ្ឋបាត់បង់ទំនុកចិត្តលើប្រព័ន្ធតុលាការ នេះសឹងតែជាកត្តាមួយធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ អត់មានទំនុកចិត្ត លើវិស័យយុត្តិធម៌ ដោយមិនទាន់គិតដល់អ្នក ដែលឈ្នះក្តីទទួលបានសាលក្រមជាស្ថាពរ។ ប៉ុន្តែតុលាការអនុវត្ត ឬមិនអនុវត្ត ទុកចោល ឬអូសបន្លាយជាច្រើនឆ្នាំ ដែលនេះគឺជាកត្តាបុគ្គលរបស់ចៅក្រមតែម្តង»។
លោកបញ្ជាក់ថា ការអនុវត្តក្នុងសាលាជម្រះក្តី អាចប្រព្រឹត្តទៅបានល្អប្រសើរ និងមានប្រសិទ្ធភាព លុះត្រាតែក្រមសីលធម៌ វិជ្ជាជីវៈរបស់ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ដែលត្រូវបានអនុវត្តកាលពីឆ្នាំ២០០៧ មកនោះ ត្រូវបានគោរពដោយខ្ជាប់ខ្ជួន។ ក្រមសីលធម៌នេះ វាជាត្រីវិស័យ កម្រិតជួយតម្រង់ផ្លូវឱ្យចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ឱ្យក្លាយទៅជាអ្នកច្បាប់ខ្ពង់ខ្ពស់ក្នុងគោលបំណង ពង្រឹងនូវឯករាជភាព និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ ក្នុងការអនុវត្តកិច្ចការតុលាការ និងអយ្យការ។ ការខ្វះខាត គឺជារឿងធម្មតារបស់មនុស្ស យ៉ាងណាមិញគុណសម្បត្តិដែលទទួលបានតែងតែមានជាប់មកនូវគុណវិបត្តិ។ ប៉ុន្តែចំណុចសំខាន់នៅត្រង់ថា រកឱ្យឃើញគុណវិបត្តិនោះជាអ្វី ដើម្បីកែប្រែ និងលុបបំបាត់ ឬកាត់បន្ថយនៅត្រឹមអតិបរមាបំផុត ដើម្បីរួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍ និងកំណើនសេដកិច្ចរបស់ជាតិ។
លោកថ្លែងថា៖«ដូច្នេះហើយ បានជាក្រុមប្រឹក្សាច្បាប់ និងកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ បានដាក់ចេញ នូវកម្មវិធីសម្រាប់អនុវត្តនូវយុទ្ធសាស្រ្ត កែទម្រង់ច្បាប់ និងតុលាការ ដើម្បីធ្វើឱ្យវិស័យយុត្ថាធិការមានភាពល្អប្រសើរ ដែលប្រជាជនទូទៅអាចទទួលយកបាន។ ក្នុងន័យនេះ ចាំបាច់ត្រូវសម្រេចឱ្យបាននូវគោលបំណង គឺទំនុកចិត្តពីសាធារណៈលើតុលាការ »។
លោកឌិត មន្ទី បន្ថែមថា បញ្ហាផ្សេងៗដែលមានឡើងនៅសាលាជម្រះក្តី ឃើញថា មានការខ្វះខាតមួយចំនួន ដែលត្រូវតែធ្វើការកែប្រែនិងលុបបំបាត់ឱ្យបាន ដើម្បីលើកកម្ពស់កិត្យានុភាពរបស់ស្ថាប័នតុលាការ ដូចជាការបែងចែកសំណុំរឿង។ ការបំប្លែងរឿងរដ្ឋប្បវេណី ឱ្យទៅជារឿងព្រហ្មទណ្ឌ ការឆែកឆេរលំនៅឋាន ការតាក់តែងសាលក្រម និងសាលដីកា ការអនុវត្តសាលាក្រម និងសាលដីកាស្ថាពរ។
លោកថ្លែងថា៖«អំពីបញ្ហាបែងចែកសំណុំរឿង បញ្ហានេះត្រូវរកឱ្យឃើញមូលហេតុនៃបញ្ហា។ ច្បាប់បានកំណត់រួចហើយអំពីការបែងចែកសំណុំរឿងទាំងព្រហ្មទណ្ឌ និងសំណុំរឿងរដ្ឋប្បវេណី។ ការអនុវត្តមិនបានត្រឹមត្រូវនូវគោលការណ៍បែងចែកសំណុំរឿង នាំឱ្យមានការថ្នាំងថ្នាក់ និងបែកបាក់សាមគ្គីផ្ទៃក្នុង»។
លោកថា ការកាឡៃរឿងរដ្ឋប្បវេណីទៅជារឿងព្រហ្មទណ្ឌ មកដល់ពេលនេះហើយ នៅតែមានយករឿងរដ្ឋប្បវេណី មកធ្វើជារឿងព្រហ្មទណ្ឌ ដោយចោទប្រកាន់ពីបទឆបោក រំលោភលើសេចក្តីទុកចិត្ត និងឃុំខ្លួនដើម្បីបង្ខំទារពីភាគីម្ខាងទៀត។ សូម្បីតែធាតុផ្សំបទល្មើសមិនមានគ្រប់គ្រាន់ ឬតម្រុយនៃពិរុទ្ធភាពមិនទាន់មាននៅឡើយ។ បន្ថែមពីនេះ ក៏មានការចេញដីកានាំខ្លួនដោយគ្មានសំណុំរឿងនៅតុលាការ ដែលនេះជាកំហុសឆ្គងមួយ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖«ការឆែកឆេរលំនៅឋាន ទោះបីជាមានការណែនាំជាច្រើនកន្លងមកហើយក៏ដោយ បញ្ហានៅតែកើតមាន។ ការឆែកឆេរលំនៅឋានត្រូវធ្វើឱ្យសមស្របទៅតាមនីតិវីធីផ្លូវច្បាប់ជាធរមាន ជាជាងការឆែកឆេរគ្រាន់តែជាលេសមួយនាំទៅដល់ការរឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិរបស់គេដែលជាភ័ស្តុតាងនៃការប្រព្រឹត្តបទល្មើស។ ជួនកាលបទល្មើសរំលោភលើសេចក្តីទុកចិត្ត បែរជាទៅឆែកឆេរផ្ទះគេដកហូតទ្រព្យសម្បត្តិរបស់គេ ដើម្បីជាភ័ស្តុតាងទៅវិញ ដែលសម្ភារទាំងនោះមិនមែនជាភ័ស្តុតាងសម្រាប់បញ្ជាក់អំពីបទល្មើសចោទប្រកាន់»។
បើតាមលោកឌិត មន្ទី ជាញឹកញាប់កំណត់ហេតុរឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនោះ មិនឃើញមានហត្ថលេខា ឬស្នាមមេដៃសាក្សី ក្រៅពីសមាសភាពដែលទៅឆែកឆេរ។ ចំណែកការតាក់តែងសាលក្រម និងសាលដីកា ទោះបីជាមានការណែនាំាំជាញឹកញយក្តី ក៏ការតាក់តែងសាលក្រម និងសាលដីការហូតមកដល់ពេលនេះ នៅតែមានសាលក្រម និងសាលដីកាមួយចំនួនមិនបានសរសេរអំពីសំអាងហេតុឱ្យបានហ្មត់ចត់ច្បាស់លាស់ទេ។ គ្រាន់តែរៀបរាប់អំពីការលើកឡើងរបស់ដើមចោទ និងចុងចម្លើយ និងមេធាវី ហើយសន្និដ្ឋានថា ចម្លើយរបស់ដើមចោទគួរឱ្យតុលាការជឿបាន ការលើកឡើងរបស់ចុងចម្លើយមិនគួរឱ្យតុលាការជឿទេ ដោយមិនមានការពន្យល់ឱ្យជឿព្រោះអ្វី និងមិនជឿព្រោះអ្វីឡើយ។
លោកថ្លែងថា៖«ហេតុដូច្នេះត្រូវតែសរសេរសំអាងហេតុឱ្យបានហ្មត់ចត់ និងច្បាស់លាស់នៅក្នុងសេចក្តីសម្រេច។ ត្រូវយកមាត្រានៃច្បាប់ មកបញ្ជាក់អំពីអំណះអំណាងនៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចរបស់ខ្លួន»។
លោកបន្តថា អំពីការអនុវត្តសាលក្រម និងសាលដីកាស្ថាពរ មន្រ្តីដែលចុះអនុវត្ត ត្រូវតែអនុវត្តឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ និងខ្លឹមសារនៃសាលក្រម និងសាលដីកា ដែលត្រូវអនុវត្ត។ មិនត្រូវទៅបង្កើតអំពើហិង្សាជាមួយកូនបំណុលនោះទេ។ មួយវិញទៀត តុលាការអនុវត្តមួយចំនួន មិនអនុវត្តតាមសាលក្រម និងសាលដីកាស្ថាពរទេ ដោយទុកសំណុំរឿងនេះចោល។
លោកបញ្ជាក់ថា៖«ថ្មីៗនេះ ខ្ញុំសង្កេតឃើញផងដែរថា ចៅក្រមមួយចំនួន បានបកស្រាយច្បាប់ដោយចេតនា រារាំងការអនុវត្តសាលក្រម សាលដីកាស្ថាពរ។ និយាយឱ្យចំអាចហៅថា ក្រឡុកនីតិវិធី ដោយចៅក្រមអនុវត្ត ធ្វើឱ្យអ្នកឈ្នះក្តីមិនអាចអនុវត្តសាលក្រម សាលដីកាស្ថាពរបានឡើយ។ បញ្ហានេះធ្វើឱ្យរួមចំណែកបាត់បង់នូវទំនុកចិត្តលើប្រព័ន្ធតុលាការផង និងធ្វើឱ្យបាត់សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមផង និងបាត់បង់នូវភាពបញ្ចប់រឿងក្តីផង»។
លោកឌិត មន្ទី លើកឡើងថា បញ្ហាប្រឈមធំៗដែលត្រូវដោះស្រាយមាន២ ទី១ គឺការទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយក្នុងតុលាការ និងបញ្ហាកកស្ទះសំណុំរឿងនៅក្នុងតុលាការ។ លោកថា៖«ការទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយនៅតុលាការ ដើម្បីអនុវត្តនូវយុទ្ធសាស្រ្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល គប្បីពង្រឹងការងារអធិការកិច្ចរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម និងអធិការកិច្ចរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌។ ការកកស្ទះសំណុំរឿងវិញ បញ្ហានេះក្រសួងយុត្តិធម៌បានដោះស្រាយ និងទទួលបានលទ្ធផលគួរជាទីកត់សម្គាល់ តែក៏ត្រូវអនុវត្តវិធីនេះជាប្រចាំ តទៅជារៀងរហូតផងដែរ»។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្ដិភាព លោកយង់ គឹមអេង ថ្លែងថា បញ្ហាតុលាការ គឺជាបញ្ហាប្រឈមមួយដ៏ធំ ជាពិសេស ពាក់ព័ន្ធអំពើពុករលួយ។ លោកថា តាមរយៈការជំរុញរបស់ប្រធានតុលាការពេលនេះនឹងអាចរួមចំណែកកាត់បន្ថយអំពើពុករលួយ។
លោកថា៖«យើងមើលឃើញបញ្ហាពុករលួយនៅប្រព័ន្ធតុលាការជាបញ្ហាធំ ជាបញ្ហាចាក់ស្រេះមួយដែលមិនងាយអាចលុបបំបាត់បាន។បើសិនឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមមានវិធានការហ្មត់ចត់ដើម្បីកាត់ផ្តាច់នូវអំពើពុករលួយក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា ទើបជារឿងមួយល្អ ដែលឱ្យពលរដ្ឋអាចទទួលបានយុត្តិធម៌និងជឿទុកចិត្តបាន»៕
វីដេអូ៖
