.jpg)
ខ្លោងទ្វារសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានី។ រូបថត អាជ្ញាធរអប្សរា
សៀមរាបៈ អ្នកជំនាញបុរាណវិទ្យានៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបានឱ្យដឹងថា អរិយធម៌រុងរឿងនៃសម័យអង្គរមិនមែនមានតែប្រាង្គប្រាសាទនោះទេ គឺនៅមានផ្នែកផ្សេងទៀតដែលទ្រទ្រង់ឱ្យអរិយធម៌អង្គររុងរឿង នោះគឺកុលាលភាជន៍សម័យអង្គរបង្ហាញពីរបៀបរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម និងការវិវឌ្ឍរបស់បុព្វបុរសខ្មែរសម័យអង្គរ ដែលភ្ញៀវទេសចរអាចទស្សនាបាននៅសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានី។
លោក វង្ស សាវុទ្ធី មន្ត្រីបច្ចេកទេសនៃសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានីរបស់នាយកដ្ឋានអភិវឌ្ឍន៍វប្បធម៌ និងបទដ្ឋានបេតិកភណ្ឌនៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ថ្លែងនៅថ្ងៃទី ១៦ ខែឧសភាថា នៅពេលនិយាយពាក្យថា សេរ៉ាមិច (ផលិតផលធ្វើពីដីដុត) ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរតែងស្រមៃភ្លាមទៅដល់ភាពរីកចម្រើនសម័យបុរាណនៃប្រទេសមួយចំនួនដូចជា ចិន ជប៉ុន និងកូរ៉េជាដើម ដោយមិនបាននឹកឃើញពីការរីកចម្រើនសម័យអង្គរនោះទេ។ ហេតុនេះលោកអំពាវនាវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ងាកមកចាប់អារម្មណ៍សេរ៉ាមិចសម័យអង្គររបស់កម្ពុជាឱ្យបានច្រើនតាមរយៈការចូលទស្សនានៅក្នុងសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានី។
លោក វង្ស សាវុទ្ធី បានថ្លែងថា៖ «យើងត្រូវក្រេបរសជាតិថ្មីនៃអរិយធម៌អង្គរ យើងកុំឱ្យស្រមៃថាមានត្រឹមតែអង្គរវត្តតែមួយ ដែលធ្វើឱ្យយើងមានមោទនភាពថា រុងរឿងនោះ គឺអត់ទេ នៅមានផ្នែកផ្សេងៗទៀតដែលទ្រទ្រង់ឱ្យអរិយធម៌អង្គហ្នឹងរុងរឿងឡើង»។
មន្ត្រីបច្ចេកទេសនៃសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានីបានឱ្យដឹងថា ពេលចូលទស្សនាសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានី ភ្ញៀវទេសចរទាំងអស់ពិសេសភ្ញៀវជាតិនឹងបានដឹងពីការរីកចម្រើនសម័យអង្គរកម្រិតណា ហើយសម័យនោះមានអ្វីខ្លះ? ជាមួយគ្នានោះអ្នកទស្សនានឹងបានដឹងទៀតថា ហេតុអ្វីសព្វថ្ងៃកម្ពុជាយើងលែងមានការផលិតសេរ៉ាមិច? ហើយការផលិតសេរ៉ាមិចនៅខេត្តខណ្ឌមួយចំនួនក្នុងប្រទេសដែលសេសសល់នោះ ហេតុអ្វីមិនមានបច្ចេកទេសដល់សម័យអង្គរផងដែរ?
លោក វង្ស សាវុទ្ធី ប្រាប់ថា បច្ចុប្បន្នក្នុងសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានីមានកុលាលភាជន៍ចំនួន ១១៧ ដុំដែលរកឃើញស្ថិតក្នុងតំបន់អង្គរ ដែលប្រាប់ឱ្យដឹងបន្ថែមពីជីវភាព របៀបរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ពាណិជ្ជកម្ម និងការវិវឌ្ឍនៃសិប្បកម្មកុលាលភាជន៍របស់បុព្វបុរសខ្មែរសម័យអង្គរ។ កុលាលភាជន៍ទាំងនោះត្រូវបានអ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកបុរាណវិទ្យារកឃើញពីរណ្ដៅកំណាយបុរាណវិទ្យាពីបណ្ដុំឡបុរាណនានាជុំវិញ និងក្នុងតំបន់អង្គរ មានដូចជាស្ថានីយឡបុរាណអន្លង់ធំ ខ្នារពោធិ៍ សរសី បង្កោង រួមទាំងឡតានីផ្ទាល់។
លោកថ្លែងថា៖ «ព័ត៌មានពីសិលាចារឹករៀបរាប់អំពីព្រឹត្ដិការណ៍ផ្សេងៗនៃព្រះមហាក្សត្រ ព្រះរាជគ្រូ បុរោហិត អភិជន គ្រឿងតង្វាយជាខ្ញុំបម្រើ និងភ័ស្ដុភារផ្សេងៗចំពោះប្រាសាទ ពុំផ្ដោតសំខាន់លើជីវភាពប្រចាំថ្ងៃទេ ក្រៅតែអំពីចម្លាក់លិបនៅថែវប្រាសាទបាយ័ន។ ការសិក្សាស្វែងយល់អំពីកុលាលភាជន៍អាចឱ្យយើងស្វែងយល់បន្ថែមអំពីសង្គមមនុស្សសម័យបុរាណបន្ថែមលើចម្លាក់លឹបនៃប្រាសាទបាយ័ន» ។
មន្ត្រីបច្ចេកទេសរូបនេះប្រាប់ថា សារមន្ទីរទាំងអស់នៅអង្គរវត្តដែលពាក់ព័ន្ធបេតិកភណ្ឌមានចំនួន ៤ គឺ សារមន្ទីរវាយនភណ្ឌប្រពៃណីអាស៊ី (ពាក់ព័ន្ធនឹងសម្លៀកបំពាក់) សារមន្ទីរ កុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានី សារមន្ទីរព្រះនរោត្តមសីហនុអង្គរ (បណ្តុំចំណេះដឹងផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រ ប្រវត្តិសិល្ប:) និងសារមន្ទីរជាតិអង្គរ។
អាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបានឱ្យដឹងថា សារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានីមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិតានី ឃុំរុនតាឯក ស្រុកបន្ទាយស្រី ខេត្ដសៀមរាប ចម្ងាយប្រមាណ ៣២ គីឡូម៉ែត្រ ទៅភាគឦសានក្រុងសៀមរាប។ សារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានី ជាសារមន្ទីរដំបូងនៅកម្ពុជា ដែលបានសាងសង់ឡើងនៅលើទីតាំងស្ថានីយបុរាណវិទ្យាផ្ទាល់ នៅឆ្នាំ ២០០៩។
នាអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១០-១១ ក្នុងសម័យអង្គរ ទីនេះជាទីតាំងឧស្សហកម្មផលិតកុលាលភាជន៍ខ្មែរ សម្រាប់បម្រើឱ្យជីវភាពរស់នៅរបស់បុព្វបុរសខ្មែរ។ សំណល់ទួលបុរាណ បំណែកកុលាលភាជន៍រាប់លានបំណែក គ្របដណ្ដប់នៅលើផ្ទៃទំនប់ដែលមានប្រវែងប្រហែល ៩០០ ម៉ែត្រមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការស្រាវជ្រាវវិស័យកុលាលភាជន៍ខ្មែរ ដែលវិស័យនេះទើបមានការចាប់អារម្មណ៍ពីសំណាក់អ្នកស្រាវជ្រាវ ក្រោយប្រទេសមានសុខសន្ដិភាពបរិបូរណ៍ ខណៈមុនសម័យសង្គ្រាម មានការសិក្សាតិចតួចនៅឡើយ។
អាជ្ញាធរនេះបញ្ជាក់ថា៖ «អាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបានកំណត់ព្រំតំបន់ការពារឡបុរាណសម័យអង្គរក្នុងទំហំផ្ទៃដី ៣៤ ហិកតា គ្របដណ្ដប់លើទំនប់បុរាណប្រវែង ៩០០ ម៉ែត្រ ដែលមានក្រុមឡចំនួន ៥ ក្រុម ក្នុងនោះមាន ២៧ ទួលឡបុរាណ និងត្រពាំងបុរាណតូចធំជាច្រើន ដែលអ្នកស្រាវជ្រាវសន្មតថាជារណ្ដៅដីឥដ្ឋ សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ចង្វាក់ផលិតកម្មកុលាលភាជន៍នៅឡតានីផ្ទាល់»។
លោក លួត ប៊ុនឈួប មគ្គុទេ្ទសក៍ទេសចរណ៍ភាសាអង់គ្លេសនៅខេត្តសៀមរាប ថ្លែងនៅថ្ងៃទី ១៦ ខែឧសភាថា ភ្ញៀវទេសចរជាតិដែលមកទស្សនាតំបន់អង្គរមាន ២ ផ្នែកគឺ ក្រុមនិស្សិត និងក្រុមប្រជាពលរដ្ឋទៅទស្សនាលក្ខណៈគ្រួសារ។ ភ្ញៀវទេសចរជានិស្សិតចូលចិត្តទៅទស្សនាសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានី និងទីតាំងផ្សេងៗទៀតជាច្រើន ព្រោះត្រូវការស្រាវជ្រាវសម្រាប់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ឬបញ្ចប់និក្ខេបបទ ចំណែកអ្នកមកទស្សនាលក្ខណៈគ្រួសារ ច្រើនទៅមើលនៅប្រាសាទអង្គរវត្ត ប្រាសាទបាយ័ន និងប្រាសាទតាព្រហ្ម។
លោកប្រាប់ថា ដោយឡែកភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិដែលមកទស្សនាតំបន់អង្គរ ក្រៅពីទស្សនាប្រាសាទ គឺមានគោលដៅទេសចរណ៍ ៤ ទៀត ដែលពួកគេចង់ទៅទស្សនាក្នុងនោះទី ១ គឺសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរភូមិតានី ទី ២ អាទិសង់អង្គរដែលបង្ហាញអំពីវិចិត្រសិល្បៈ ចម្លាក់ សិប្បកម្មខ្មែរ ទី ៣ កសិដ្ឋានសូត្រនៅស្រុកពួក ដែលបង្ហាញពីការដាំដើមមន ចិញ្ចឹមដង្កូវនាងធ្វើសម្បុក ដើម្បីបានជាអំបោះធ្វើជាសូត្រ និងទី ៤ គឺតំបន់អេកូទេសចរណ៍កំពង់ភ្លុក៕
