ភ្នំពេញៈ ទាំងអ្នកនយោបាយ អ្នកវិភាគ និងស្ថាប័នគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានចាត់ទុកដំណើរការឃោសនារកសំឡេងឆ្នោត ក្នុងរយៈពេល ៣ ថ្ងៃរបស់គណបក្សនយោបាយ ដែលបានចុះបញ្ជីបេក្ខជនចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់អាណត្តិទី ៥ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី ៥ ខែមិថុនា ថា មានភាពចាស់ទុំផ្នែកនយោបាយ និងមិនមានអំពើហិង្សាណាមួយកើតឡើងនោះទេ។
លោក សោម សូរីដា អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប ប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែឧសភាថា ចាប់តាំងពីបើកដំណើរការយុទ្ធនាការ ឃោសនារកសំឡេងឆ្នោតកាលពីថ្ងៃទី ២១ ខែឧសភា គជប កត់សម្គាល់ឃើញថា ការហែក្បួនរបស់គណបក្សនយោបាយប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន គ្មានអំពើហិង្សា និងមានស្ទះចរាចរណ៍ខ្លះ ក៏ប៉ុន្តែករណីនេះត្រូវបានដោះស្រាយ និងសម្របសម្រួលដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនៅមូលដ្ឋាន។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកថា នៅក្នុងយុទ្ធនាការរកសំឡេងឆ្នោតដោយការហែក្បួននេះដែរ មានគណបក្សមួយចំនួនបានប្រើសារនយោបាយ ដែលមិនស្របទៅនឹងគោលការណ៍ដែលត្រូវបានកំណត់នៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ជាពិសេសបញ្ញត្តិដែលមានចែងនៅក្នុងមាត្រា ៧១។ លោកថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងទេ! ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃមកនេះ ដោយសារវោហារសាស្ត្រនយោបាយ ឬក៏សារនយោបាយ ដែលមិនឆ្លើយតបទៅនឹងខ្លឹមសារ និងគោលការណ៍កំណត់ដោយច្បាប់មានពាក្យបណ្តឹងរបស់គណបក្សនយោបាយពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសារនយោបាយដែលមិនស្របតាមគោលការណ៍នោះដែរ»។
លោកបញ្ជាក់ថា តាមព័ត៌មានដែលលោកទទួលបាន គឺមាន ៣ ករណី មកពីឃុំ សង្កាត់ខេត្តប៉ៃលិនដែលគណបក្សប្រជាជនបានប្តឹងគណបក្សភ្លើងទៀន ជុំវិញការប្រើប្រាស់វោហារសាស្ត្រដែលផ្ទុយទៅនឹងខ្លឹមសារនៅក្នុងមាត្រា ៧១ នៃច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ហើយនឹងមានជាបន្តបន្ទាប់ ខណៈក្រុមការងារបច្ចេកទេសកំពុងបូកសរុប។
បើតាមលោក សោម សូរីដា ខ្លឹមសារនៅក្នុងមាត្រា ៧១ នៃច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ចែងថា គណបក្សនយោបាយ និងបេក្ខជនទាំងអស់ត្រូវចៀសវាងប្រព្រឹត្តអំពើគំរាមកំហែង ឬ បំភិតបំភ័យ ឬអំពើហិង្សាទៅលើប្រជាពលរដ្ឋ ឬគណបក្សនយោបាយ ឬបេក្ខជនដទៃទៀត។ គ្រប់បេក្ខជន និងគណបក្សនយោបាយទាំងអស់មិនត្រូវញុះញង់អ្នកគាំទ្រ ឬអ្នកបោះឆ្នោតឱ្យប្រព្រឹត្តរំលោភ ឬគំរាមកំហែង ប្រើអំពើហិង្សា ឬបំភិតបំភ័យលើបុគ្គល ឬគណបក្សនយោបាយដទៃឡើយ។ គ្រប់គណបក្សនយោបាយ ឬបេក្ខជនទាំងអស់ មិនត្រូវនិយាយដោយផ្ទាល់មាត់ ឬដោយប្រយោល ឬសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរក្នុងន័យអសីលធម៌ ប្រមាថ មាក់ងាយទៅលើបេក្ខជន អ្នកគាំទ្រ ឬអ្នកណាមួយឡើយ។ គ្រប់បេក្ខជន ឬអ្នកគាំទ្រមិនត្រូវបំភិតបំភ័យគំរាមកំហែង និងលួងលោមឱ្យបុគ្គលផ្តិតមេដៃ ស្បថ ឬ សន្យាបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សណាមួយឡើយ។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថ្លែងនៅថ្ងៃទី ២៣ ខែមិថុនាថា ក្នុងរយៈពេលនៃការឃោសនារកសំឡេងឆ្នោតប៉ុន្មានថ្ងៃមកនេះ លោកមិនទាន់កត់សម្គាល់ឃើញ បដិវាទកម្ម ឬជាពាក្យសម្តី កើតឡើងនៅឡើយទេ។ លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំមើលទៅវារាងប្លែកជាងលើកមុន ការឃោសនាបោះ-ឆ្នោតលើកមុន វាមានមេសង្ឃ-រាជ ប៉ុន្តែឥឡូវ មេសង្ឃរាជ វារត់ចោលស្រុកបាត់ទៅហើយ អាការប្រើពាក្យសម្តីពីចម្ងាយនោះ វាគ្មានប្រសិទ្ធភាព ដូចនៅក្នុងស្រុកទេ។ មួយទៀត ខ្ញុំយល់ថា បងប្អូនអ្នកប្រឆាំងគាត់គិតឃើញច្រើនដែរដូចជាអត់មានបញ្ហាអីទេ»។
លោក សុន ឆ័យ អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនប្រាប់ភ្នំពេញ-ប៉ុស្តិ៍នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែឧសភា ថា ជារួមដំណើរការឃោសនា បោះឆ្នោតរបស់គណបក្សនយោបាយនានាមិនមានអ្វីជាបញ្ហានោះទេ ប៉ុន្តែមានករណីមួយនៅខេត្តកណ្តាល អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបានមកឃាត់ឃាំងការហែក្បួនរបស់គណបក្សភ្លើងទៀនកាលពីថ្ងៃទី ២២ ខែឧសភា ខណៈដែលគណបក្សបានទទួលការយល់ព្រមពីគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតខេត្តរួចរាល់។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងសង្កេតឃើញថា ការហែក្បួនឃោសនាស្ទើរតែល្អទេតែវាមានបញ្ហាចំពោះការសម្រេចចិត្តរបស់ គ.ជ.ប និងមានការហាមឃាត់នៅតំបន់មួយចំនួនដូចជាផ្លូវម៉ៅសេទុង និងផ្លូវកម្ពុជាក្រោមជាដើម។ យើងបានហែតែនៅជាយក្រុងទេ គឺអត់បានហែនៅតាមទីប្រជុំជនទេ»។ លោកបន្តថា ចំពោះការប្តឹងផ្តល់ជុំវិញការប្រើប្រាស់វោហារសាស្ត្រ ឬពាក្យពេចន៍នយោបាយខុសទៅនឹងគោលការណ៍ ការបោះឆ្នោតនៅខេត្តប៉ៃលិន លោកមិនទទួលបានព័ត៌មានទេ ប៉ុន្តែមានករណីពីមុនរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្នពាក់ព័ន្ធនឹងកោះហៅមន្ត្រីថ្នាក់ខេត្តរបស់គណបក្សទៅសួរនាំ។
មួយទៀត លោកស្នើសុំដល់ គ.ជ.ប កុំឱ្យមានភាពលម្អៀងពាក់ព័ន្ធនឹងការឃោសនាបោះឆ្នោតនេះ ព្រោះលោកឃើញនៅថ្ងៃដំបូងនៃការឃោសនាបោះឆ្នោត គ.ជ.ប បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានពីការចូលរួមហែក្បួនរបស់គណបក្សនយោបាយ ដោយក្នុងនោះ ចំនួនអ្នកចូលរួមគណបក្សភ្លើងទៀនមានចំនួនតែ ១ ៥០០ នាក់ ហើយដាក់គណបក្សកាន់អំណាចរហូតដល់ ៤ ម៉ឺននាក់ ដែលតាមពិតគណបក្សភ្លើងទៀនមានអ្នកចូលរួមរាប់ម៉ឺននាក់។
លោក ញឿន រ៉ាដែន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែឧសភាថា គណបក្សនៅតែបន្តហែក្បួនជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយតូចៗនៅតាម ភូមិ ឃុំ សង្កាត់ដែលគណបក្សបានដាក់បេក្ខភាព ដោយក្នុងនោះគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចសង្កេតឃើញថា ក្នុងរយៈពេលនៃការហែក្បួន ប៉ុន្មានថ្ងៃកន្លងមកនេះ គឺគ្រប់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់បានចូលរួមហែក្បួនដោយប្រកាន់ភាពចាស់ទុំផ្នែកនយោបាយ និងគ្មានអំពើហិង្សាណាមួយកើតឡើងនោះទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «នេះជាការបង្ហាញពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដ៏ស៊ីជម្រៅមួយ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងបានចាក់គ្រឹះយ៉ាងរឹងមាំ ជាពិសេសគណបក្សទាំងអស់បានចូលរួម ដោយការយកចិត្តទុកដាក់សម្រួលតាមផ្លូវចរាចរណ៍ ក៏ដូចជាការម្រួលនូវបញ្ហានានា។ ខ្ញុំគិតថា ការឃោសនាទាំងអស់នេះ បង្ហាញនូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សយ៉ាងមុតមាំ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង»។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា អ្នកវិភាគ និងជាអ្នកតាមដាននយោបាយនៅកម្ពុជាថ្លែងនៅថ្ងៃទី ២៣ ខែឧសភាថា ការឃោសនារបស់គណបក្សនយោបាយសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់អាណត្តិទី ៥ នេះ ខុសប្លែកពីការឃោសនាបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា ឃុំ សង្កាត់កាលពីអាណត្តិទី ៤ ឆ្នាំ ២០១៧ ព្រោះអាណត្តិនេះ អ្នកនយោបាយមួយចំនួនស្ថិតនៅក្នុងបម្រាម និងការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនស្ថិតនៅក្នុងភាពភ័យខ្លាច។
លោកបន្តថា មួយវិញទៀត សម្រាប់ការឃោសនារបស់គណបក្សកាន់អំណាចមានទាំងធនធាន និងសម្ភារច្រើនជាងគណបក្សផ្សេង ដែលបង្ហាញថា ការប្រកួតប្រជែងនេះមិនស្មើភាពគ្នា និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដើរថយក្រោយបន្តិច។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី លោកបានទទួលស្គាល់ចំពោះការឃោសនាលើកនេះ មិនមានអំពើហិង្សាការប្រើប្រាស់ពាក្យសម្តី និងវោហារសាស្ត្រវាយប្រហារផ្នែកនយោបាយក្តីមិនមានភាពចម្រូងចម្រាសខ្លាំងក្លានោះទេ។ លោកថ្លែងថា៖ «ជាទស្សនៈខ្ញុំ ខ្ញុំស្របតាម វាអត់មានភាពចម្រូងចម្រាសគ្នាទេ ការជជែក ការប្រើប្រាស់ពាក្យ វោហារស័ព្ទនៃការឃោសនា អត់មានការបង្ហាញឱ្យមានការរើសអើង ស្អប់ និងគុំកួនគ្នាទេ ដោយសារតែបក្សប្រឆាំងបារម្ភពីសុវត្ថិភាព ពាក់ព័ន្ធនឹងបទញុះញង់ជាដើម»។
លោក ស ខេង ប្រធានស្ដីទីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថ្លែងនៅក្នុងជំនួបសំណេះសំណាល និងដឹកនាំយុទ្ធនាការឃោសនានៅស្រុកសំពៅលូន ខេត្តបាត់ដំបង កាលពីថ្ងៃទី ២២ ខែឧសភាថា ដំណើរការឃោសនារបស់គណបក្សនយោបាយមិនមានអំពើហិង្សាកើតឡើងនោះទេ។ ដូច្នេះ នៅថ្ងៃទី ៥ ខែមិថុនា ខាងមុខ កម្ពុជានឹងបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ អាណត្តិទី ៥ ដែលជាព្រឹត្តិការណ៍មានសារៈសំខាន់ថ្មីទៀតនៃការលើកកម្ពស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្សជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការថែរក្សាសុខសន្តិភាព ស្ថិរភាពជាតិ និងការអភិវឌ្ឍដូចសព្វថ្ងៃ។ លោកក៏បានចាត់ទុកការបោះឆ្នោតឃុំ សង្កាត់ នេះថា ជាការបោះឆ្នោតមានសារៈសំខាន់ដូចការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រផងដែរ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ការបោះឆ្នោតនេះគឺជាផ្នែកមួយនៃការពង្រឹងស្ថិរភាពនៅមូលដ្ឋានកាត់ន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ពលរដ្ឋ និងជំរុញការកែទម្រង់ឱការគ្រប់គ្រងតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ គឺការផ្ទេរសិទ្ធិអំណាចមកឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ ដែលជាម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដីនៅមូលដ្ឋានអាចមានសិទ្ធិជ្រើសរើសមេដឹកនាំមូលដ្ឋានផ្ទាល់ ដែលជាមេដឹកនាំមានឧត្តមគតិមានទឹកចិត្តគោរពស្រឡាញ់ ប្រជាពលរដ្ឋ បម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ និងមានសមត្ថភាពអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច សង្គមនៅមូលដ្ឋាន»។
ជាមួយគ្នានេះ លោក ស ខេង ក៏បានប្រតិកម្មទៅនឹងទស្សនៈដែលថា កម្ពុជាកំពុងដើរថយក្រោយ ផ្នែកប្រជាធិបតេយ្យ ដោយលោកបានគូសបញ្ជាក់ថា អ្នកទាំងឡាយណាដែលធ្វើកំហុសចំពោះច្បាប់ អ្នកនោះត្រូវទទួលកំហុសទទួលផលកម្មរបស់ខ្លួនដែលខ្លួនបានធ្វើ និងសូមកុំចោទប្រកាន់មកលើរាជរដ្ឋាភិបាល និងគណបក្សកាន់អំណាច ខណៈមានគណបក្សនយោបាយចំនួន ១៧ គណបក្សបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតនេះ ក្នុងពេលដែលដំណើរការឈានទៅរកការបោះឆ្នោតនោះ ក៏មិនមានអ្វីចោទឡើងគួរឱ្យព្រួយបារម្ភនោះដែរ៕