.jpg)
ការរាប់សន្លឹកឆ្នោតក្នុងខណ្ឌជ្រោយចង្វារពីឆ្នាំ ២០១៨។ ហេង ជីវ័ន
ភ្នំពេញៈ អង្គការសហប្រជាជាតិបានប្រកាសមិនចូលរួមជួយគាំទ្រក៏ដូចជារៀបចំ ឬសង្កេតការណ៍ចំពោះដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា-ឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ ២០២២ នេះទេ ប៉ុន្តែជំរុញឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាគណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមប្រកួតត្រូវធានាឱ្យមានដំណើរការបោះឆ្នោតមួយប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន ស្មោះត្រង់ និងសន្តិវិធីក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឱ្យបានពេញលេញ។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី ២៥ ខែឧសភា បញ្ជាក់ថា អង្គការសហប្រជាជាតិអាចធ្វើការផ្ដល់ជំនួយ ឬការគាំទ្រទៅលើការបោះឆ្នោតបានដោយផ្អែកលើកត្តាមួយចំនួនដូចជា ១- សេចក្ដីសម្រេចចិត្តរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ឬមហាសន្និបាតដែលផ្តល់អាណត្តិ ឱ្យអង្គការសហប្រជាជាតិផ្ដល់ជំនួយលើការបោះឆ្នោត និង ២- សំណើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ជាផ្លូវការ សុំជំនួយលើការបោះឆ្នោតពីអាជ្ញាធរជាតិសមស្របណាមួយ។ បើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន បន្ទាប់មកគឺការវាយតម្លៃ លើតម្រូវការការបោះឆ្នោតដោយផ្នែកលើការទទួលបន្ទុកជំនួយការបោះឆ្នោតនៃនាយកដ្ឋានកិច្ចការនយោបាយ និង កសាងសន្តិភាព (DPPA)។ ការអនុម័តរបស់ជនបង្គោលទទួលបន្ទុកជំនួយការបោះឆ្នោត (អគ្គលេខាធិការរងនៃនាយកដ្ឋានកិច្ចការ នយោបាយ និងកសាងសន្តិភាព (DPPA) ដែលត្រូវការជាចាំបាច់មុនពេលដែលប្រព័ន្ធអង្គការសហប្រជាជាតិផ្ដល់ ឬធ្វើការប្តេជ្ញាលើគម្រោងជំនួយ លើការបោះឆ្នោត។
សំណើសុំជំនួយការបោះឆ្នោតត្រូវតែធ្វើឡើង ដោយរដ្ឋសមាជិកទៅកាន់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ សំណើនេះមិនអាចធ្វើឡើងដោយគណបក្សនយោបាយ សង្គមស៊ីវិល ឬអង្គការផ្សេងទៀតនោះទេ។ ដោយសារតម្រូវការខាងលើ ពេលបច្ចុប្បន្ននេះមិនទាន់មានការផ្តល់ជំនួយលើការបោះឆ្នោតណាមួយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជានោះទេ។
ទោះជាយ៉ាងណាការិយាល័យឧត្តមស្នងការទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិតាមដានស្ថានភាព សិទ្ធិមនុស្សជាទូទៅនៅប្រទេសកម្ពុជាហើយកិច្ចការនេះក៏នឹងបន្តក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោតផងដែរ។ អង្គការសហប្រជាជាតិនឹងនៅតែបន្តតាមដានយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើដំណើរការវិវឌ្ឍន៍នានានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកស្រី ផូលីន តាម៉េស៊ីស តំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជាថ្លែងថា៖ «នៅខណៈដែលប្រទេសកម្ពុជាកំពុងរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ខ្ញុំសូមជំរុញឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មេដឹកនាំគណបក្សនយោបាយព្រមទាំងអ្នកគាំទ្ររបស់ពួកគេទាំងអស់ចូលរួមធានាឱ្យមានដំណើរការបោះឆ្នោតមួយប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន ស្មោះត្រង់ និងសន្តិវិធីក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឱ្យបានពេញលេញ។ បរិការណ៍នេះមានសារៈសំខាន់ណាស់ សម្រាប់ឆ្លុះបញ្ចាំងពីការសម្ដែងឆន្ទៈដោយសេរីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា»។
លោក ហង់ ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យ គជប ប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍នៅថ្ងៃទី ២៦ ខែឧសភាថា អង្គការសហប្រជាជាតិ គឺជាស្ថាប័នកណ្តាលអន្តរជាតិមួយក្នុងការជំរុញឱ្យមានការរីកចម្រើននៅលើពិភពលោក និងធ្វើអ្វីទៅតាមដែលខ្លួនអាចធ្វើបាន ប៉ុន្តែបើប្រទេសសាមីមិនទទួលយក ក៏ស្ថាប័នអន្តរជាតិមួយនេះមិនមានឥទ្ធិពលក្នុងការសម្រេចចិត្តណាមួយនោះដែរ។
លោកបន្តថា ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជានេះ អង្គការសហប្រជាជាតិបានប្រកាសមិនចូលរួម ហើយអំពាវនាវឱ្យការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ វាគឺជាគោលការណ៍របស់ពិភពលោក។ ដោយឡែកការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ស្ថាប័ន គ.ជ.ប ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវក្នុងការរៀបចំឱ្យដំណើរការនៃការប្រព្រឹត្តទៅនៃការបោះឆ្នោត ប្រកបដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្ដិធម៌ ពិសេសអាចទទួលយកបានពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ។
លោកថ្លែងថា៖ «ភាគីពាក់ព័ន្ធមាន គជប គណបក្សនយោបាយ ម្ចាស់ឆ្នោត អ្នកសង្កេតការណ៍ ប៉ុន្តែនៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែល គជប កំពុងអនុវត្តនេះ មាត្រាទី ៨ បញ្ជាក់ថា គណបក្សនយោបាយមានសិទ្ធិដាក់ភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍របស់ខ្លួន ហើយនៅក្នុងមាត្រាទី ១០ បញ្ជាក់ថា អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលអាចដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍របស់ខ្លួន ដែលអាចនេះមានក៏បាន មិនមានក៏បាន»។
លោកបន្តថា ទោះបីអវត្តមានស្ថាប័នអង្គការសហប្រជាជាតិមួយនេះក៏ដោយ ក៏មិនប៉ះពាល់ដល់ភាពត្រឹមត្រូវ និងដំណើរការបោះឆ្នោតនោះទេ។ ម្យ៉ាងទៀតការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជានេះបានផ្អែកទៅលើច្បាប់ជាធរមាន ដែលច្បាប់មួយចំនួនទៀតក៏បានចូលរួមផ្តល់យោបល់ពីសំណាក់អតីតមន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិ និងអ្នកជំនាញមកពីបណ្តាប្រទេសសំខាន់ៗផងដែរ។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា អ្នកតាមដាន និងជាអ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយកម្ពុជា ប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍នៅថ្ងៃទី ២៦ ខែឧសភាថា អង្គការសហប្រជាជាតិជាស្ថាប័នមួយដែលត្រូវបានឱ្យតម្លៃដែលមានលក្ខណៈស្តង់ដា និងឱ្យតម្លៃពេញលេញទៅលើយន្តការនៃការរៀបចំការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសណាមួយ។ ដូច្នេះ បើខ្វះការចូលរួមពីស្ថាប័ននេះ គឺពិបាកក្នុងការទទួលស្គាល់ពេញលេញដែរ។
លោកថ្លែងថា៖ «មិនថា គាត់បដិសេធ ឬទទួលស្គាល់ទេ ប៉ុន្តែគាត់មិនចូលរួមនេះ ប្រហែលគាត់នៅស្ទាក់ស្ទើរអំពីយន្តការនៃការបោះឆ្នោតរបស់យើងថា គាត់ទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់។ នេះជាការលំបាក។ ប៉ុន្តែ បើគាត់ចូលរួមបើទោះក្នុងក្របខ័ណ្ឌណាមួយក៏ដោយ វាបញ្ជាក់ពីភាពទូលំទូលាយនៃការឱ្យតម្លៃថា តម្លាភាព ឬសេរី និងយុត្តិធម៌ច្រើនជាងការមិនចូលរួម»។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថ្លែងនៅថ្ងៃទី ២៦ ខែឧសភាថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ នៅពេលនេះ គឺពាក់ព័ន្ធទៅនឹងផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា បើទោះបីបរទេសណាមួយចូលរួម ឬមិនចូលរួមជាសិទ្ធិរបស់បរទេសនោះ។ ទោះជាយ៉ាងណាលោកមានសុទិដ្ឋិនិយមថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាមានបទពិសោធជ្រៅជ្រះ តាមរយៈការបានឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតជាង ១០ លើក ទាំងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់មូលដ្ឋាន។
លោកថ្លែងថា៖ «ការចូលរួម ឬមិនចូលរួមជាសិទ្ធិរបស់បរទេស និងជារឿងរបស់បរទេស ពីព្រោះការបោះឆ្នោតនេះ គឺជារឿងផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា បញ្ហាសំខាន់មានតែប្រជាជនកម្ពុជាទេ ដែលមានសិទ្ធិ និងវាយតម្លៃទៅលើសភាពការណ៍បោះឆ្នោត និងទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់ចំពោះលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនេះ»។
លោកបញ្ជាក់ទៀតថា កាលពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៨ បណ្តាប្រទេសមួយចំនួនមិនទទួលការបោះឆ្នោតនេះ និងចាត់ទុកការបោះឆ្នោតនេះ មានលក្ខណៈក្លែងក្លាយ ប៉ុន្តែធាតុពិតប្រទេសទាំងអស់នោះបានទទួលស្គាល់រាជរដ្ឋាភិបាលដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតរហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍នៅថ្ងៃទី ២៦ ឧសភាថា កម្ពុជាតែងតែទទួលបានការចូលរួមឧបត្ថម្ភគាំទ្រពីអង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងដំណើការរៀបចំការបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែនៅពេលនេះ ស្ថាប័ននេះ យល់ឃើញថា កម្ពុជាអាចចាត់ចែងដំណើរការនៃការបោះឆ្នោតនេះ ដោយខ្លួនឯងបានហើយមានទាំងធនធាន និងបច្ចេកទេសដែលបង្ហាញថា កម្ពុជាមានឯករាជភាពរបស់ខ្លួន។
លោកបន្តថា កម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលកន្លងមកនេះបានខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការពង្រឹងប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសជាពិសេសប្រជាពលរដ្ឋបានយល់ច្បាស់ពីប្រជាធិបតេយ្យថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដោយមានការចូលរួម និងគ្រប់គ្រងជោគវាសនារបស់ខ្លួន។ មួយទៀត ផែនការ និងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក៏បានបង្កលទ្ធភាពងាយស្រួលដល់ថ្នាក់ក្រោមជាតិតាមរយៈការទម្លាក់កញ្ចប់ថវិកាសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋាន។
លោកថ្លែងថា៖ «ការសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតក្នុងពិភពលោក ភាគច្រើនមិនដែលមានក្រៅពីគណៈកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត គេរៀបចំដោយខ្លួនគេ គេមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការទទួលខុសត្រូវរៀបចំការបោះឆ្នោត។ អ្វីៗពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការបោះឆ្នោតមានតែ គជប ទេមានអំណាចចាត់ចែងដំណើរការ និងក្រៅពីនោះ ជាអ្នកបម្រើសេវាកម្មដល់ គជប។ អ៊ីចឹងទេ មិនបាច់មានបរទេស ក៏យើងរៀបចំខ្លួនឯងបានហើយ»៕
វីដេអូ៖
