ភ្នំពេញៈ នៅលើគ្រែដែកតូចមួយ ដែលមានពូកគ្របដោយកម្រាលព័ណ៌ផ្កាឈូក បុរសពិការជើងវ័យ ៧៥ ឆ្នាំម្នាក់ បានអង្គុយដកដង្ហើមវែងៗ ដើម្បីបន្ធូរភាពតានតឹងនៅក្នុងខ្លួនរបស់គាត់ ដែលបណ្ដាលមកពីអាការៈនៃជំងឺទឹកនោមផ្អែមធ្វើទុក។
លោក យួង សារ៉ាត់ ដែលរស់នៅជាមួយជំងឺទឹកនោមផ្អែមអស់រយៈពេល២៥ឆ្នាំមកហើយនោះ បាននិយាយថា ពេលខ្លះគាត់មានការឈឺចុកចាប់ពេញសព៌ាង្គកាយ ស្ទើរតែពុំអាចទ្រាំបាន នៅពេលដែលជាតិស្ករក្នុងសរសៃឈាមឡើងលើសកម្រិត។
លោកបានបន្តថាដោយសារការវិវឌ្ឍន៍នៃជំងឺទឹកនោមផ្អែមរបស់គាត់កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៅៗ កាលពី២ឆ្នាំមុន គាត់ត្រូវបានក្រុមវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញនៅមន្ទីរពេទ្យខេត្តបាត់ដំបង ធ្វើការវះកាត់ជើងឆ្វេងម្ខាងរបស់គាត់ត្រឹមស្មងជើង ដោសារវាមានរបួសហើយបង្កជាដំបៅហើមរលួយជើងរបស់គាត់។ បច្ចុប្បន្ន គាត់មិនអាចដើរទៅណាបានឆ្ងាយ ក្រៅពីអង្គុយនៅលើរទេះរុញ និងគ្រែដែកដែលគាត់សម្រាកសម្រាននោះទេ។
លោក និយាយថា៖ «នៅពេលកម្រិតជាតិស្ករក្នុងសរសៃឈាមឡើងខ្ពស់ហួសប្រមាណ វាធ្វើឱ្យរាងកាយរបស់ខ្ញុំឈឺចុកចាប់ នៅគ្រប់សន្លាក់ទាំងអស់ ពិសេសគឺជើង។ ជើងមិនត្រឹមតែចុករោយនោះទេថែមទាំងរមាស់ និងក្ដៅផ្សារសព្វសាច់និងស្បែក ហើយបង្កជាដំបៅ ដែលមិនអាចនឹងជាសះ ដូចមនុស្សធម្មតា។ ទីបំផុតខ្ញុំត្រូវបាត់បង់ជើងម្ខាងដោយសារតែជំងឺនេះ ហើយបច្ចុប្បន្នវានៅតែបន្តបង្កភាពឈឺចាប់ពេញក្នុងសព៌ាង្គកាយខ្ញុំដដែល»។
មិនមែនតែលោក យួង សារ៉ាត់ ទេដែលកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែម។ ប្រជាជនកម្ពុជាដែលមានវ័យចន្លោះពី ២០ ឆ្នាំដល់ ៧៩ ឆ្នាំ ចំនួនជាង ៤៣ ម៉ឺននាក់ កំពុងរស់នៅជាមួយជំងឺទឹកនោមផ្អែម ខណៈអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺនេះបានកើនឡើងដល់ ៣៣៦២ នាក់ ឬស្មើ ៣,៧៥ ភាគរយនៃចំនួនអ្នកជំងឺដែលបានស្លាប់សរុប។ នេះបើយោងតាមទិន្នន័យចុងក្រោយរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) ដែលបានចេញផ្សាយក្នុងឆ្នាំ ២០២០។
ជំងឺទឹកនោមផ្អែម គឺជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃដែលកំណត់លក្ខណៈដោយកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមកើនឡើង ដែលនាំឱ្យខូចដល់បេះដូង សរសៃឈាម ភ្នែក តម្រងនោម និងសរសៃប្រសាទធ្ងន់ធ្ងរ។ ជាពិសេសគឺជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២ ដែលជាធម្មតាបានកើតមានចំពោះមនុស្សពេញវ័យ ដែលរាងកាយមានភាពធន់នឹង អាំងស៊ុយលីន ឬមិនផលិតអាំងស៊ុយលីនគ្រប់គ្រាន់។
ក្នុងរយៈពេលបីទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ អត្រាប្រេវ៉ាឡង់នៃជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២ បានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងនៅគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ទូទាំងពិភពលោក។ ជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ១ ដែលគេធ្លាប់ស្គាល់ថាជាជំងឺទឹកនោមផ្អែមអនីតិជន ឬជំងឺទឹកនោមផ្អែមដែលពឹងផ្អែកលើអាំងស៊ុយលីនសុទ្ធសាធ គឺជាស្ថានភាពរ៉ាំរ៉ៃ ដែលលំពែងផលិតអាំងស៊ុយលីនតិចតួច ឬគ្មានដោយខ្លួនឯង។
«សម្រាប់អ្នកដែលមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម ការទទួលបានការព្យាបាលដែលមានតម្លៃសមរម្យ រួមទាំងអាំងស៊ុយលីនគឺសំខាន់ណាស់សម្រាប់ការរស់រានមានជីវិតរបស់ពួកគេ។ យើងទាំងអស់គ្នាត្រូវប្រឹងប្រែងដើម្បីធ្វើឱ្យអត្រាកំណើននៃជំងឺទឹកនោមផ្អែម ស្ថិតនៅកម្រិតសូន្យភាគរយត្រឹមឆ្នាំ ២០២៥» នេះបើយោងតាមទិសដៅនៃកិច្ចព្រមព្រៀងជាសកលរបស់ WHO Global Diabetes Compact ដែលជាផ្នែកមួយរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក ដែលផ្ដោតសំខាន់ទៅលើការគ្រប់គ្រងការរីករាលដាលនៃជំងឺទឹកនោមផ្អែមជាសកល។
យ៉ាងណាក៏ដោយ និន្នាការនៃអ្នកកើតនិងអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺទឹកនោមផ្អែមនៅលើពិភពលោក នៅតែបន្តកើនឡើងជាលំដាប់គួរឱ្យព្រួយបារម្ភ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ ខណៈជំងឺកូវីដ-១៩ បានបង្កផលប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានបន្ថែមទៀតចំពោះអ្នកមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម។
យោងតាមការផ្សព្វផ្សាយរបស់ World Life Expectancy មនុស្សប្រហែល ៤២២ លាននាក់ នៅទូទាំងពិភពលោកមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម ភាគច្រើនរស់នៅក្នុងប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប និងមធ្យម ហើយមនុស្សចំនួន ១,៥ លាននាក់ ត្រូវបានបញ្ជាក់ថា បានស្លាប់ដោយសារជំងឺទឹកនោមផ្អែមជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ដោយឡែកនៅប្រទេសកម្ពុជា គិតត្រឹមថ្ងៃទី ២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២២ អត្រាស្លាប់នៃអ្នកកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមបានកើនដល់ ៨៣២៥ នាក់ ខណៈអត្រាអ្នកកើតជំងឺនេះបានកើនដល់ជិត ៥០ ម៉ឺននាក់។
ទន្ទឹមនឹងនេះសហព័ន្ធជំងឺទឹកនោមផ្អែមអន្តរជាតិ (International Diabetes Federation) បានវាយតម្លៃថា ក្នុង ១ ឆ្នាំៗប្រជាជនកម្ពុជា បានចំណាយថវិការ ប្រមាណ ១០៣ លានដុល្លារអាមេរិក ទៅលើថ្លៃព្យាបាលជំងឺទឹកនោមផ្អែម របស់ពួកគេ។
ស្ថាប័នមួយនេះ ក៏បានប៉ាន់ប្រមាណផងដែរថា ក្នុងឆ្នាំ ២០៣០ ការចំណាយលើថ្លៃព្យាបាលលើជំងឺទឹកនោមផ្អែមរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាអាចនឹងកើនដល់ជាង ១៤៥ លានដុល្លារអាមេរិក ប្រសិនបើពួកគេមិនផ្លាស់ប្ដូរឥរិយាបថ នៅក្នុងការទទួលទាននៃរបបអាហាររបស់ពួកគេទេនោះ។
ជុំវិញករណីនេះ លោក ស៊ុំ សត្ថា វេជ្ជបណ្ឌិតឯកទេសជំងឺទឹកនោម ក្រពេញ និងអ័រម៉ូននៃមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត និងជាភាតរៈ សមាជិក American College of Endocrinology (FACE) បានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា ជំងឺទឹកនោមផ្អែមមាន ៣ ប្រភេទ ក្នុងនោះជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី១ កើតឡើងចំពោះកុមារ ដោយសារលំពែងមិនអាចផលិតអាំងស៊ុយលីនបាន។ ខណៈជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២ កើតឡើងចំពោះមនុស្សពេញវ័យ និងមនុស្សចាស់ ដោយសារលំពែង ខ្សោយមិនអាចផលិតអាំងស៊ុយលីនគ្រប់គ្រាន់ ឬមិនដំណើរការពេញលេញ។ ចំណែកជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទ ៣ ច្រើនកើតឡើងចំពោះស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ព្រោះនៅពេលមានផ្ទៃពោះ រាងកាយរបស់ស្ត្រីមានការប្រែប្រួលអ័រម៉ូនច្រើន ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់មុខងារលំពែង។
លោកបានពន្យល់ថា៖ «ដោយសារលំពែងមិនអាចផលិត ឬផលិតអាំងស៊ុយលីនមិនគ្រាប់គ្រាន់ ឬ មិនអាចឆ្លើយតបនឹងការប្រែប្រួលនៃអ័រម៉ូនបាននោះ ជាតិស្ករមិនអាចជ្រាបចូលទៅក្នុងកោសិការបាន នៅពេលដែលអ្នកជំងឺបរិភោគចំណីអាហារដែលមានជាតិស្ករចូលទៅក្នុងខ្លួន ដូច្នេះជាតិស្ករនឹងស្រូបចូលទៅក្នុងសរសៃឈាម ធ្វើឱ្យជាតិស្ករលើសនៅក្នុងឈាម ហើយធ្វើឱ្យអ្នកជំងឺស្រវាំងភ្នែក ឈឺចុកចាប់ផ្នែកសន្លាក់ សន្លប់ ឬអាចគាំងបេះដូងស្លាប់បាន។ សម្រាប់ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ការប្រែប្រួលនៃអ័រម៉ូន អាចនឹងបាត់ទៅវិញក្រោយពីសម្រាលកូនរួច ប៉ុន្តែអាចនឹងប្រឈមខ្លាំងទៅនឹងការកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទ ២ ទៅថ្ងៃក្រោយ»។
បើតាមលោក សត្ថា អ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែម ដែលមិនទទួលបានការព្យាបាលត្រឹមត្រូវ អាចមានហានិភ័យសុខភាពច្រើនយ៉ាងដល់សរីរាង្គកាយ ជាពិសេសគឺប្រឈមខ្ពស់នឹងការកើតជំងឺបេះដូងនិងតម្រងនោម។
ទាក់ទងទៅនឹងហានីភ័យនៃជំងឺទឹកនោមផ្អែម ដែលអាចបង្កជាជំងឺបេះដូងនិងជំងឺផ្សេងៗទៀតនោះ អ្នកស្រី មិន សេងលាប វេជ្ជបណ្ឌិតឯកទេសផ្នែកបេះដូងនៃមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត បានលើកឡើងថា ៥០ ភាគរយនៃអ្នកជំងឺដែលមានបញ្ហាលើសជាតិស្ករ ឬទឹកនោមផ្អែម ពួកគេបានកើតមានរួចទៅហើយនូវរោគសញ្ញាខ្សោយបេះដូង ប៉ុន្តែមិនបានស្តែងចេញជាចំណុចធំដុំ។ ចំណុចនេះហើយដែលធ្វើឱ្យមានការមើលរំលងទៅលើការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ក៏ដូចជាការព្យាបាលផងដែរ។
អ្នកស្រីបានបញ្ជាក់ថា៖ «ដោយសារមិនបានធ្វើរោគវិច្ឆ័យឱ្យបានទាន់ពេលវេលា និងត្រឹមត្រូវ អ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែម ដែលមានបញ្ហាប៉ះពាល់ទៅដល់បេះដូង នឹងប្រឈមទៅនឹងការស្លាប់ ឬពិការភាពអស់មួយជីវិត ព្រោះជាតិស្ករបានចូលទៅរាំងស្ទះដល់សរសៃឈាមបេះដូង»។
ចំណែកលោក នីវ រត្នវី វេជ្ជបណ្ឌិតឯកទេសនៃតម្រងនោម នៃមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែតវិញ បានថ្លែងថា ប្រមាណ៣០ភាគរយនៃអ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែម អាចនឹងមានបញ្ហាជំងឺតម្រងនោមក្នុងកម្រិតណាមួយ។
លោកថ្លែងថា៖ «មានអ្នកជំងឺមួយចំនួន អាចនឹងមានការវិវត្តទៅជាខូចតម្រងនោម ដែលទាមទារឱ្យមានការព្យាបាលដោយលាងឈាមជាប្រចាំ»។
ដើម្បីគ្រប់គ្រងនូវបញ្ហានេះ លោកបានណែនាំឱ្យអ្នកជំងឺ ត្រូវធ្វើការព្យាបាល និងត្រូវចេះគ្រប់គ្រងជាតិស្ករ ជាតិខ្លាញ់ រួមទាំងសម្ពាធឈាម ឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាំងពីដំណាក់កាលដំបូង ដែលបានដឹងថាខ្លួនមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម ដែលវិវឌ្ឍន៍ទៅរកការខូចតម្រងនោម។ កុំរង់ចាំដល់ពេលមានបញ្ហាខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរ។
ដើម្បីឱ្យសុខភាពរបស់ខ្លួនមានភាពល្អប្រសើរដូចជាមនុស្សធម្មតានោះ អ្នកមានជំងឺទឹកនោមផ្អែមចាំបាច់ត្រូវផ្លាស់ប្ដូររបៀបរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្លួន ដែលក្នុនោះរាប់បញ្ចូលទាំងការលេបថ្នាំបានត្រឹមត្រូវតាមតាមការណែនាំររបស់គ្រូពេទ្យជំនាញ និងកាត់បន្ថយអាហារដែលមានជាតិស្ករនិងកាឡូរីខ្ពស់។ យោងតាម លោក សោម រ៉ា វេជ្ជបណ្ឌិតឯកទេសជំងឺទូទៅនៃមន្ទីរពេទ្យព្រះកេតុមាលា។
លោកបានថ្លែងថា៖ «អ្នកមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម អាចរស់រាននៅបានយូរ ដូចជាមនុស្សធម្មតាដែរ ប្រសិនបើពួកគេកាត់បន្ថយការទទួលទានបាយ និងចំណីអាហារណាដែលមានជាតិស្ករនិងកាឡូរីខ្ពស់ ហើយព្យាយាមលេបថ្នាំព្យាបាលជំងឺនេះ បានត្រឹមត្រូវតាមការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យជំនាញ»។
ទន្ទឹមនឹងនេះ លោកបានណែនាំអ្នកមានជំងឺទឹកនោមផ្អែមថា ក្រៅពីលេបថ្នាំតាមវេជ្ជបញ្ជារបស់គ្រូពេទ្យជំនាញ បានត្រឹមត្រូវហើយនោះ អ្នកជំងឺគប្បី ធ្វើលំហាត់ប្រាណឱ្យបាន៣០នាទីក្នុងមួយថ្ងៃ និងបរិភោគបន្លែបៃតង ដូចជាស្ពៃខៀវ ត្រប់ស្រួយ ត្រប់វែង ត្រប់ពុធញង ពពាយ ត្រសក់ ម្រះ និងខ្ទឹមស ឱ្យបាន៤ដងក្នុងមួយសប្ដាហ៍ និងបរិភោគត្រី សាច់ ចំនួន៣ដងក្នុងមួយសប្ដាហ៍។ ធ្វើបែបនេះជាប្រចាំ អាចកាត់បន្ថយការវិឌ្ឍន៍នៃជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទ ២ បាន៕