.jpg)
លោក ជិន ម៉ាលីន រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានដែលរៀបចំដោយអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល កាលពីម្សិលមិញ នៅទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។ ហេង ជីវ័ន
ភ្នំពេញៈ ក្រសួងយុត្តិធម៌បានរៀបចំ និងកំពុងអនុវត្តយុទ្ធសាស្ត្រចំនួន ២ ដែលជាទិសដៅនៃកំណែទម្រង់ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធតុលាការ ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកំពុងផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ ដើម្បីធានាយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់នៅកម្ពុជា។ យោងតាមលោក ជិន ម៉ាលីន រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានដែលរៀបចំដោយអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល កាលពីថ្ងៃទី ២៩ ខែមិថុនា នៅទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។
លោកថ្លែងថា រាជដ្ឋាភិបាលធ្វើកម្មវិធីកំណែទម្រង់ច្បាប់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ គឺធានាតែយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ ដែលជាអ្វីរាជរដ្ឋាភិបាលផ្តោតការយកចិត្ដទុកដាក់ធ្វើយ៉ាងម៉េចធានាឱ្យបាននូវយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់ហើយការធានានេះមិនមែនជារឿងដែលអាចធ្វើក្នុងរយៈពេល ១ ថ្ងៃ ឬ ១ យប់នោះទេ គឺត្រូវធ្វើជាបន្តបន្ទាប់ជាប់ជារហូត។ ប៉ុន្ដែ លោកអះអាងថា សម្រាប់យុត្តិធម៌ជាទូទៅមានច្រើនដូចជាយុត្តិធម៌តាមផ្លូវអារម្មណ៍ និងតាមផ្លូវមនោសញ្ចេតនា។
លោកថ្លែងថា៖ «មកដល់ពេលនេះយើងនៅតែដាក់ចេញកម្មវិធីកំណែទម្រង់ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌។ បើសួរថា កែទម្រង់នេះដល់ពេលណាបានចប់ គឺយើងកែរហូត ពេលណាដែលមានបញ្ហាប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ គឺយើងនៅតែកែ បើសិនជាមិនមានបញ្ហាប្រហែលជាមិនចាំបាច់ក្នុងការកែទម្រង់នេះទេ។ យើងទទួលស្គាល់ថា មានបញ្ហានៅក្នុងវិស័យយុត្តិធម៌បានជាកម្មវិធីកែទម្រង់ប្រព័ន្ធច្បាប់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ យើងត្រូវតែដាក់ចេញ ហើយបន្តអនុវត្ដបន្តជាដរាបដើម្បីធ្វើឱ្យស្ថានភាពយុត្តិធម៌វាកាន់តែប្រសើរ»។
លោក ម៉ាលីន បានឱ្យដឹងថា កំណែទម្រង់ច្បាប់នេះ គឺផ្ដោតទៅលើការត្រួតពិនិត្យឡើងវិញនូវច្បាប់ចាស់ៗដែលកំពុងតែអនុវត្ដថា តើច្បាប់នោះឆ្លើយតបទៅតាមសេចក្ដីត្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងតថភាពសង្គមដែរឬទេ? ថាតើច្បាប់នោះនៅអនុវត្ដបាន ឬមួយចាំបាច់ត្រូវធ្វើវិសោធនកម្ម? ហើយធ្វើវិសោធនកម្មត្រូវធ្វើទៅលើចំណុចណា? រៀបចំក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ និងគោលនយោបាយថ្មី ថាតើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់កម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះនៅខ្វះច្បាប់អ្វី និងខ្វះគោលនយោបាយអ្វី? ដើម្បីធានាបានយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់ជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋ? វាយតម្លៃប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្ដច្បាប់។ តើហេតុអ្វីច្បាប់ដែលរៀបចំទៅហើយច្បាប់ខ្លះអនុវត្ដបាន? ហេតុអ្វីច្បាប់ខ្លះអនុវត្ដបានតែមួយប្រាវហើយលែងអនុវត្តបានតទៅទៀត? តើវាមានបញ្ហាអ្វី? មកពីគុណភាពច្បាប់នោះមិនល្អ ដោយសារច្បាប់នោះប្រជាពលរដ្ឋអត់ទទួលយក ដោយសារខ្វះធនធាន ឬមធ្យោបាយក្នុងការអនុវត្ដទាំងនេះដែលក្រសួងបានដាក់ចេញហើយកំពុងតែអនុវត្ដ។
លោកបញ្ជាក់ថា ការត្រួតពិនិត្យមើលលើច្បាប់ចាស់ ដែលកំពុងអនុវត្ដ ដែលពេលនេះកំពុងតែធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងត្រួតពិនិត្យទៅលើក្រមដែលជាសសរគ្រឹះនៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌មានក្រមរដ្ឋប្បវេណី និងក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ និងក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ដែលត្រូវចំណាយពេលជាង ១០ ឆ្នាំហើយ ដោយទទួលបានការគាំទ្រពីអ្នកជំនាញការបរទេស។
លោកថា ជំនាញការជប៉ុនបានជួយគាំទ្រ ក្រមរដ្ឋប្បវេណី និងក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី ដែលភាគីជប៉ុនបានយកបទពិសោធទិដ្ឋភាពនៃការអនុវត្ដនៅប្រទេសជប៉ុន ទាំងប៉ុន្មានមកដាក់នៅកម្ពុជា។ ចំណែក ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ និងក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ គឺភាគីបារាំងជាអ្នកជួយគាំទ្រ។ បារាំងបានយកបទពិសោធ និងការអនុវត្ដនីតិវិធីនេះទាំងប៉ុន្មាននៅប្រទេសបារាំងនោះ មកដាក់នៅកម្ពុជា។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងកំពុងតែត្រួតពិនិត្យមើលឡើងវិញ ពីព្រោះថា បទប្បញ្ញត្តិមួយចំនួនល្អ ក៏ប៉ុន្ដែវាត្រូវបរិបទសង្គមគេ ប្រទេសគេល្អ ប៉ុន្ដែការយកមកអនុវត្ដនៅប្រទេសយើង សង្គមយើង វាអនុវត្ដអត់ទាន់កើត ដោយសារបរិបទសង្គមយើងវាអត់ទាន់ទទួលយក ហើយការប្រើប្រាស់ភាសាមួយចំនួនក៏អត់ត្រូវទៅនឹងសង្គមរបស់យើងដែរ ស្ដាប់ទៅគឺអត់យល់។ សូម្បីមន្ដ្រីអនុវត្តច្បាប់នោះក៏យល់ផ្សេងគ្នាដែរ ពាក់ព័ន្ធការប្រើពាក្យពេចន៍ ឃ្លាឃ្លោង និងផ្នត់គំនិតនៃច្បាប់ទាំងអស់នេះ»។
លោកបានឱ្យដឹងថា ក្រុមការងារបច្ចេកទេសកំពុងតែធ្វើការត្រួតពិនិត្យមើល ដោយបង្កើតនូវគណៈកម្មការចម្រុះដើម្បីធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ វាយតម្លៃទៅលើក្រមទាំងនេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «នេះជាការងារពាក់ព័ន្ធនឹងការពិនិត្យឡើងវិញនូវបញ្ញត្តិគោលសំខាន់ៗពាក់ព័ន្ធប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នេះ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងសេចក្ដីត្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ»។
លោក ម៉ាលីន បានឱ្យដឹងថា ក្រុមការងារបានពិនិត្យមើលឃើញនៅខ្វះច្បាប់ និងគោលនយោបាយច្រើនក្នុងការទ្រទ្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់កម្ពុជា។ ជាពិសេសក្នុងឆ្នាំនេះក្រុមការងារកំពុងតែរៀបចំសម្រេចឱ្យបានពាក់ព័ន្ធទៅនឹងច្បាប់ និងលក្ខន្តិកៈពាក់ព័ន្ធនឹងវិជ្ជាជីវៈនៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការដែលមិនទាន់មាន ក្នុងនោះមាន ក្រឡាបញ្ជី អាជ្ញាសាលា និងសារការី គឺជាតួអង្គសំខាន់ប៉ុន្ដែមិនទាន់មានច្បាប់គ្រប់គ្រង ដោយក្រុមការងារបច្ចេកទេសរបស់ក្រសួងកំពុងតែធ្វើការរៀបចំនូវសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីវិជ្ជាជីវៈទាំងនេះ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «យើងរំពឹងថា នឹងបញ្ចប់នៅចុងឆ្នាំ ២០២២ នេះ។ ក្រៅពីនេះក្រសួងក៏កំពុងរៀបចំសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ និងគោលនយោបាយពាក់ព័ន្ធនឹងគោលនយោបាយផ្សេងទៀតដែរ ដូចជា សន្ធានការី ដែលជាអ្នកសម្របសម្រួលវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ពិសេសសម្រុះសម្រួលវិវាទនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន»។
លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូបានថ្លែងក្នុងសន្និសីទនេះដែរថា៖ «យើងឃើញថា វាជាវប្បធម៌ដែលជាប់មកជាឫសគល់មកហើយ ដែលគេតែងតែរិះគន់។ នេះខ្ញុំសូមនិយាយដោយត្រង់តែម្ដងថា ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌យើងនេះមិនទាន់ស្ដារនូវជំនឿទុកចិត្ដអំពីប្រជាពលរដ្ឋឱ្យបានពេញលេញទៅលើការអនុវត្ដ ដោយមើលឃើញថា ក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នេះរឿងមួយចំនួន គឺធ្វើបានល្អ ប៉ុន្ដែរឿងមួយចំនួនអនុវត្ដទៅមិនទាន់មានប្រសិទ្ធភាព ហើយប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋ ដែលនាំឱ្យមានការរិះគន់»៕
