ជាមួយបទពិសោធជាង ២៥ ឆ្នាំក្នុងវិស័យសុខភាពសាធារណៈ លោកស្រី លី អៃឡែន (Li Ailan) បានក្លាយជាតំណាងរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) ប្រចាំកម្ពុជាតាំងពីខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៩ មកម្ល៉េះ។
លោកស្រី លី អៃឡែន បានលើកឡើងថា លោកស្រីចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងលើជំងឺឆ្លងដែលកំពុងកើតឡើង និងការគ្រប់គ្រងហានិភ័យក្នុងពេលមានអាសន្នដោយបានធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយក្រសួងសុខាភិបាលកម្ពុជា អំឡុងពេលមានជំងឺរាតត្បាតកូវីដ ១៩។ លោកស្រីបានថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំមានមោទនភាពណាស់ដែលបានក្លាយជាផ្នែកមួយនៃអង្គការ WHO នៅក្នុងប្រទេសដ៏អស្ចារ្យមួយនេះ»។
លោកស្រីដែលបានបម្រើការឱ្យអង្គការ WHO អស់រយៈពេលជាង ១៥ ឆ្នាំមកហើយនោះបានថ្លែងថា ធ្វើការជាមួយក្រសួងសុខាភិបាលគឺជាបទពិសោធដ៏មានតម្លៃដែលមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន។
ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសលោកស្រីអំពីបទពិសោធរបស់លោកស្រីដែលបានធ្វើការជាមួយរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងសុខាភិបាលកម្ពុជា ជាពិសេសក្នុងអំឡុងពេលមានបញ្ហាសុខភាពជាសកលនេះ។
តើការធ្វើការជាមួយក្រសួងសុខាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ ១៩ យ៉ាងណាដែរ?
ខ្ញុំបានធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយសមភាគីជាតិរបស់យើង ជាពិសេសក្រសួងសុខាភិបាល ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងបញ្ហាប្រឈមនៃជំងឺកូវីដ ១៩ ដែលជាការលើកទឹកចិត្ត និងពេញចិត្តយ៉ាងខ្លាំងដូចដែលបានឃើញពីការរួមចំណែករបស់យើងដែលមានឥទ្ធិពលជាវិជ្ជមានក្នុងការលើកកម្ពស់សុខភាពធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាកាន់តែមានសុវត្ថិភាព និងការពារជនងាយរងគ្រោះក្នុងអំឡុងពេលវេលាដ៏លំបាកនៃជំងឺរាតត្បាតនេះ។
ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺកូវីដ ១៩ គឺជាចំណុចស្នូលនៃការងាររបស់យើងជាមួយក្រសួងសុខាភិបាល និងមានច្រើនទៀត។
ដោយសហការជាមួយក្រសួងសុខាភិបាលយើងក៏បានធ្វើការលើគម្រោង «health beyond the health sector» ក្នុងភាពជាដៃគូលើការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺកូវីដ ១៩ រួមទាំងការត្រៀមខ្លួននៅមូលដ្ឋានក៏ដូចជា រៀបចំកម្មវិធី និងសេវាកម្មសុខភាពសំខាន់ៗដូចជា កម្មវិធីលុបបំបាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់ លើកកម្ពស់សុខភាពមាតា និងទារក និងលើកកម្ពស់សុខភាពផ្លូវចិត្ត (MHPSS) ព្រមទាំងការការពារ និងគ្រប់គ្រងជំងឺមិនឆ្លង (NCD) ជាដើម។
យើងមានឱកាសដ៏អស្ចារ្យក្នុងការស្តាប់ ស្វែងយល់ និងនិយាយដោយផ្ទាល់ជាមួយប្រជាជនកម្ពុជាដែលយើងបម្រើ គឺជាបទពិសោធ និងការលើកទឹកចិត្តដ៏ល្អបំផុតមួយ សម្រាប់ខ្ញុំនៅកម្ពុជា។ បេសកកម្មនៅមូលដ្ឋាន ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺកូវីដ ១៩ និងសកម្មភាពជាច្រើនទៀតបានបង្រៀនខ្ញុំជាច្រើនអំពីប្រទេសកម្ពុជាដ៏ស្រស់ស្អាតនេះ។
ខ្ញុំទន្ទឹងរង់ចាំបន្តទំនាក់ទំនងការងារដ៏ល្អនេះជាមួយក្រសួងសុខាភិបាល សម្រាប់ពេលអនាគត ដោយប្រើប្រាស់សម្ទុះនៃការឆ្លើយតបចំពោះជំងឺកូវីដ ១៩ ដើម្បីពង្រឹងប្រព័ន្ធសុខាភិបាលកម្ពុជា ព្រមទាំងផ្តោតលើការថែទាំសុខភាពបឋម (PHC) ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់ការធានារ៉ាប់រងសុខភាពជាសកល (UHC)។ វិធីសាស្ត្រនេះត្រូវបានគេហៅថា ការថែទាំសុខភាពបឋម (Cambodia PHC Booster)។
ក្រោមការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងក្រសួងសុខាភិបាល យើងនឹងបន្តផ្តល់អនុសាសន៍ជាយុទ្ធសាស្ត្រ និងជំនួយបច្ចេកទេសរបស់យើង ដើម្បីលើកកម្ពស់ការត្រៀមលក្ខណៈទាំងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់មូលដ្ឋានក្នុងករណីមានអាសន្នផ្នែកសុខភាពនាពេលខាងមុខ។
តើលោកស្រីយល់យ៉ាងណាដែរចំពោះវិធីសាស្ត្រដែលរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងសុខាភិបាលកម្ពុជាបានអនុវត្តក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ ១៩?
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រសួងសុខាភិបាល និងប្រជាជនកម្ពុជា គួរតែត្រូវបានកោតសរសើរដោយស្មោះចំពោះការឆ្លើយតបនឹងជំងឺកូវីដ ១៩ ជាពិសេសការចាក់វ៉ាក់សាំងដ៏គួរឱ្យកត់សម្គាល់។
ក្រោមការដឹកនាំដ៏រឹងមាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ប្រទេសកម្ពុជាបាននិងកំពុងអនុវត្តវិធីសាស្ត្រទាំងរដ្ឋាភិបាល និងសង្គមទាំងមូលចំពោះការឆ្លើយតបជំងឺរាតត្បាតមួយនេះ។
យើងអាចមើលឃើញលទ្ធផលវិជ្ជមានពីកិច្ចប្រឹងប្រែងដ៏ខ្លាំងក្លារបស់កម្ពុជា និងការរួមគ្នាប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺនេះ។ ខ្ញុំរីករាយចំពោះប្រជាជនកម្ពុជា ដោយសារបច្ចុប្បន្នមនុស្សកាន់តែច្រើនអាចរស់នៅជាធម្មតាតាមបែបគន្លងថ្មី ដូចជាការបើកសាលារៀនឡើងវិញប្រកបដោយសុវត្ថិភាព និងការស្តារអាជីវកម្មឡើងវិញសន្សឹមៗជាដើម។
តាមទស្សនៈរបស់ខ្ញុំការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ការចូលរួមពីសាធារណជន កិច្ចសហការ និងសាមគ្គីភាព គឺជាកត្តាដ៏សំខាន់ក្នុងការឆ្លើយតបជំងឺកូវីដនៅកម្ពុជាបានដោយជោគជ័យ។
នៅកម្ពុជា ការឆ្លើយតបជំងឺកូវីដ ១៩ ក៏ត្រូវបានធ្វើឡើងស្របពេលជាមួយការបន្តផ្តល់សេវាសុខភាពសំខាន់ៗផងដែរ។ ការចាក់ថ្នាំបង្ការ អំឡុងពេលមានជំងឺរាតត្បាត ក៏ដូចជា ការលើកកម្ពស់សុខភាពមាតា និងទារក និងការលុបបំបាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់ នៅតែបន្តធ្វើជាប់ជាប្រចាំ។
សូម្បីតែក្នុងអំឡុងពេលនៃជំងឺរាតត្បាតក៏ករណីជំងឺគ្រុនចាញ់នៅកម្ពុជាបានបន្តធ្លាក់ចុះដល់កម្រិតមួយទាបជាប្រវត្តិសាស្ត្រផងដែរ តាមរយៈយុទ្ធសាស្ត្រលុបបំបាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់ «last mile» ប្រកបដោយការច្នៃប្រឌិតរបស់កម្ពុជា។
តើលោកស្រីវាយតម្លៃអាកប្បកិរិយារបស់ប្រជាជនកម្ពុជាចំពោះការការពារខ្លួនពីជំងឺកូវីដ ១៩ យ៉ាងដូចម្តេចដែរ?
សុវត្ថិភាពជារួមក្នុងសង្គមយើងគឺផ្អែកលើសកម្មភាពបុគ្គលនីមួយៗ។ បុគ្គល ក្រុមគ្រួសារ និងសហគមន៍មានតួនាទីសំខាន់ណាស់ ហើយយើងទាំងអស់គ្នាគួរតែបង្ហាញពីការទទួលខុសត្រូវសង្គមឱ្យកាន់តែប្រសើរ។
ការការពារខ្លួន និងក្រុមគ្រួសាររបស់យើងក៏មានន័យថា យើងកំពុងកាត់បន្ថយបន្ទុកផ្នែកសុខភាពលើសង្គមរបស់យើងដែរ។
តាមការសង្កេតរបស់ខ្ញុំប្រជាជនកម្ពុជាបំពេញកាតព្វកិច្ចបានល្អថ្វីបើមានបញ្ហាប្រឈមខ្លះៗក្នុងការប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ ១៩ ក្តី។
ឆ្លៀតក្នុងឱកាសនេះខ្ញុំសូមអបអរសាទរ និងទទួលស្គាល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង និងការរួមចំណែករបស់បុគ្គលគ្រប់រូបនៅកម្ពុជា ដើម្បីកាត់បន្ថយការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ ១៩។ យើងទាំងអស់គ្នាបានពាក់ម៉ាស់ រក្សាគម្លាត រក្សាអនាម័យ លាងដៃ និងស្ថិតនៅកន្លែងដែលមានខ្យល់ចេញ-ចូលល្អ។ យើងបានធ្វើទាំងអស់នេះ គឺដើម្បីការពារខ្លួនយើង គ្រួសារយើង និងសហគមន៍របស់យើង។
ទាក់ទងនឹងជោគជ័យនៃការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺកូវីដ ១៩ តើអង្គការសុខភាពពិភពលោកបានចូលរួមចំណែកអ្វីខ្លះដល់ក្រសួងសុខាភិបាល?
អង្គការ WHO មានតួនាទីជាអាជ្ញាធរដឹកនាំ និងសម្របសម្រួល សម្រាប់សុខភាពក្នុងប្រព័ន្ធរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ អង្គការ WHO មានរដ្ឋសមាជិកចំនួន ១៩៤ រួមជាមួយដៃគូ និងប្រជាជនដទៃទៀត ដើម្បីលើកកម្ពស់សុខភាព រក្សាពិភពលោកឱ្យមានសុវត្ថិភាព និងបម្រើជនដែលងាយរងគ្រោះ។
មុខងារស្នូលរបស់អង្គការ WHO រួមមាន ការផ្តល់ភាពជាអ្នកដឹកនាំលើបញ្ហាសុខភាពជាសកល ការរៀបចំរបៀបវារៈស្រាវជ្រាវសុខភាព ការកំណត់បទដ្ឋាន និងស្តង់ដា ការបង្ហាញជម្រើសគោលនយោបាយផ្អែកលើភាពជាក់ស្តែង ការផ្តល់ការគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេសដល់ប្រទេសផ្សេងៗ និងការត្រួតពិនិត្យ និងវាយតម្លៃនិន្នាការសុខភាព។
អង្គការសុខភាពពិភពលោកនៅកម្ពុជាដោយមានការគាំទ្រពីការិយាល័យ WHO ប្រចាំតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិកខាងលិច ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងម៉ានីល ប្រទេសហ្វីលីពីន និងមានទីស្នាក់ការកណ្តាលនៅទីក្រុងហ្សឺណែវបាននិងកំពុងធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយក្រសួងសុខាភិបាល និងដៃគូនានាក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ ១៩។
យើងក៏ផ្តោតលើការផ្តល់ការគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេសជាប្រចាំ និងប្រតិបត្តិការឆ្លើយតបការសម្របសម្រួលជាមួយដៃគូសុខភាព និងធ្វើជាភ្នាក់ងារបច្ចេកទេសនាំមុខ សម្រាប់ការឆ្លើយតបផ្នែកសុខភាពនៅក្នុងប្រព័ន្ធរបស់ WHO នៅកម្ពុជា។
ជាមួយនឹងកំណើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃការចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ ១៩ ប្រទេសកម្ពុជាបានសម្រេចដល់គោលដៅរបស់អង្គការ WHO គឺគ្របដណ្តប់ការចាក់វ៉ាក់សាំងបាន ៧០ ភាគរយ គិតត្រឹមខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២១ ពោលគឺ ៨ ខែមុនគោលដៅនៃខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២២ ហើយគឺជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសកំពូលៗលើពិភពលោក ដែលបានចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដបានច្រើនបំផុត។
តើលោកស្រីបានយល់ដឹងអ្វីខ្លះអំពីប្រទេសកម្ពុជានៅក្នុងវិស័យថែទាំសុខភាព?
ខ្ញុំសង្ឃឹមថា យើងទាំងអស់គ្នាបានដឹងថា «ប្រសិនបើសុខភាពស្ថិតក្នុងហានិភ័យ នោះអ្វីៗក៏ស្ថិតនៅក្នុងហានិភ័យដែរ» រួមទាំងនៅកម្ពុជាដែរ ដែលតម្រូវឱ្យមានការវិនិយោគច្បាស់លាស់លើវិស័យសុខភាព។
ខ្ញុំបានដឹងថា ប្រជាជនកម្ពុជាបានឆ្លើយតបយ៉ាងល្អចំពោះជំងឺកូវីដ ១៩ ជាពិសេសការចេញទៅចាក់វ៉ាក់សាំងប្រកបដោយជោគជ័យ និងតួនាទីដ៏សំខាន់របស់វិស័យសុខាភិបាលកម្ពុជា។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ប្រជាជនកម្ពុជាក៏រំពឹង និងសង្ឃឹមចំពោះប្រព័ន្ធ និងសេវាកម្មសុខាភិបាលកាន់តែល្អផងដែរ នាពេលអនាគត៕