.jpg)
ទិដ្ឋភាពអគារសាលារាជធានីភ្នំពេញបច្ចុប្បន្នដែលជាសំណង់នៅសល់ពីសម័យអាណានិគមបារាំង ។ ហុង មិនា
ភ្នំពេញៈ ភាពទាក់ទាញនៃទីក្រុងមួយមិនមែនសំដៅតែលើសំណង់អគារខ្ពស់ៗ និងផ្លូវខ្វែងខ្វាត់ដ៏មមាញឹនោះទេ។ សំណង់អគារចាស់ៗដែលមានអាយុកាលចាប់ពី ៥០-៦០ ឆ្នាំឡើងទៅក៏មានភាពទាក់ទាញខ្លាំងផងដែរ សម្រាប់វិស័យទេសចរណ៍វប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រ។
នៅកម្ពុជាសំណង់បេតិកភណ្ឌសល់ពីសម័យអាណានិគមបារាំងកំពុងរួមចំណែកក្នុងការស្រូបទាញភ្ញៀវទេសចរបរទេសចូលមកទស្សនាកម្ពុជាជារៀងរាល់ឆ្នាំយ៉ាងច្រើនកុះករផងដែរ ដោយសារសំណង់ទាំងនោះសាងសង់និងរចនាឡើងដោយរួមបញ្ចូលគ្នានូវរចនាប័ទ្មបារាំងនិងរចនាប័ទ្មខ្មែរសមស្របតាមអាកាសធាតុតំបន់ត្រូពិក និងបត់បែនទៅតាមកាលៈទេសៈរបស់អាស៊ី ហើយការរចនាអគារទាំងនោះមានភាពប្រណីតនិងរស់រវើក។
ប៉ុន្តែនៅប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ សំណង់បេតិកណ្ឌសល់ពីសម័យបារាំងមួយចំនួនបានរងការវាយកម្ទេចចោល និងជួសជុលថ្មីប្រាសចាកទៅនឹងរចនាបទ្ម័ដើម។ ការណ៍នេះ ទាមទារឱ្យមានការចូលរួម ពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធដើម្បីការពារនិងអភិរក្សឱ្យបានគង់វង្សជាប្រយោជន៍សម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយបានសិក្សាស្វែងយល់ពីគំរូស្ថាបត្យកម្មនៃសំណង់ទាំងនោះផង និងដើម្បីពង្រឹងនូវទំនាក់ទំនងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អ និងយូរអង្វែងរវាងប្រទេសទាំង២ កម្ពុជា-បារាំង ផង។
លោក Jacques Pellet ឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំងប្រចាំកម្ពុជា ក្នុងជំនួបជាមួយលោកឃួង ស្រេង អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ១៨ ខែ ឧសភា ឆ្នាំ ២០២២ និងជាមួយលោក សុខ លូ អភិបាលខេត្តបាត់ដំបងកាលពីថ្ងៃទី ២២ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០២២ កន្លងទៅថ្មីៗនេះ បានលើកសរសើរពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង របស់កម្ពុជា ដែលបានធ្វើការការពារ និងអភិរក្សនូវសំណង់បេតិកណ្ឌល្បីៗដែលត្រូវបានកសាងឡើង ក្នុងអំឡុងពេលបារាំងធ្វើជាអាណាព្យាបាលនៅកម្ពុជា បើទោះជាសំណង់មួយចំនួនបានរងការវាយកម្ទេចចោល ឬជួសជុលថ្មីខុសពីទម្រង់នៃរចនាប័ទ្មដើមក្ដី។
លោកថ្លែងថា៖ «សំណង់បេតិកភណ្ឌទាំងនោះ កំពុងរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការស្រូបទាញទេសចរបរទេសចូលមកទស្សនាប្រទេសកម្ពុជា និងផ្ដល់ប្រាក់ចំណូលជាច្រើន សម្រាប់យកទៅអភិវឌ្ឍលើវិស័យផ្សេងៗទៀត ដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា»។
ទន្ទឹមនឹងនេះ លោក Jacques Pellet បានស្នើដល់គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្តទាំង ២ បន្តជួយការពារនិងអភិរក្សនូវសំណង់បេតិកភណ្ឌទាំងនោះ ឱ្យបាននៅយូរអង្វែង ដើម្បីជាការទាក់ទាញសម្រាប់វិស័យទេសចរណ៍វប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រ ដោយសន្យាថា នឹងជួយកៀរគរធុរកិច្ចជនជាតិបារាំងឱ្យចូលមកវិនិយោគនៅកម្ពុជា ជាពិសេសវិនិយោគក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនិងខេត្តបាត់ដំបង។
យោងតាមលទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញការជនជាតិបារាំងក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ នៅរាជធានីភ្នំពេញ សំណង់អគារសម័យអាណានិគមបារាំងមានចំនួន ៥២៣ កន្លែង ក្នុងនោះមានសំណង់អគារលំនៅឋានចំនួន ៤៤៨ កន្លែង។ សំណង់អគារទាំងនេះ ត្រូវបានគេបែងចែកចំណាត់ថ្នាក់ជា ៤ ប្រភេទ ក្នុងនោះចំណាត់ថ្នាក់លេខ ១ មានចំនួន ៣៤ កន្លែង ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ២ មានចំនួន ២៤ កន្លែង ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ៣ មានចំនួន ១៧ កន្លែង និងចំណាត់ថ្នាក់លេខ ៤ មានចំនួន ៤៤៨ កន្លែង។ ចំណែកនៅឯខេត្តបាត់ដំបងមានចំនួនប្រមាណជិត ៨០០ កន្លែង និងនៅខេត្តកំពតប្រមាណ ៥០០ កន្លែង និងជិត ១០០ កន្លែងទៀត នៅខេត្តក្រចេះ។
ទោះយ៉ាងណា បច្ចុប្បន្ន សំណង់សល់ពីសម័យអាណានិគមបារាំងជាច្រើនបានរងការវាយកម្ទេចចោល និងជួសជុលថ្មីឡើងវិញខុសពីទម្រង់នៃរចនាប័ទ្មដើម ខណៈសំណង់មួយចំនួនទៀតបានបាត់ស្លាកស្នាម និងរូបរាងទាំងស្រុង។ នេះបើតាមការអះអាងរបស់មន្ត្រីជំនាញ។
លោក ជុំ វុឌ្ឍី ប្រធានមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា តាមរយៈការចុះធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពសំណង់អគារបេតិកភណ្ឌ ដែលនៅសេសសល់ពីសម័យអាណានិគមបារាំងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ មានចំនួន ៣២០ កន្លែង។ ក្នុងនោះខណ្ឌដូនពេញ មាននៅសេសសល់ច្រើនជាងគេ និងនៅមានរូបរាងមាំទាំនិងស្រស់ស្អាតគួរជាទីទាក់ទាញជាងគេបំផុត ជាពិសេសសំណង់អគារប៉ុស្តិ៍ប្រៃសណីយ៍ទូរគមនាគមន៍ រតនាគារជាតិ សណ្ឋាគារឡឺរ៉ូយ៉ាល់ និងវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ...។
លោក ជុំ វុឌ្ឍី ដែលជាអនុប្រធានគណៈកម្មការអចិន្ត្រៃយ៍នៃគម្រោងអភិរក្សសំណង់បេតិកភណ្ឌ សម័យអាណានិគមបារាំងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញផងដែរនោះ បានបញ្ជាក់ថា៖ «បច្ចុប្បន្ន សំណង់អគារប្រណីតៗមួយចំនួនដែលនៅសល់ពីសម័យអាណានិគមបារាំង កំពុងត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយវិស័យឯកជន ខណៈអគារលំនៅឋានជាច្រើនកន្លែង ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋធ្វើការវាយកម្ទេចនិងជួសជុលឡើងវិញហើយបានប្រាសចាកពីរចនាប័ទ្មដើម ហើយខ្លះទៀតបាត់ដាននិងរូបរាងទាំងស្រុង»។
បើតាមលោក វុឌ្ឍី ការខ្វះខាតកញ្ចប់ថវិកា និងលិខិតតូបកម្មគតិយុត្ត ការអភិរក្សសំណង់បេតិកភណ្ឌ សល់ពីសម័យបារាំង ដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ឯកជន គឺមិនងាយស្រួលឡើយ ជាពិសេស ប្រភេទសំណង់លំនៅឋាន ដែលប្រជាពលរដ្ឋកំពុងរស់នៅ។
លោកថ្លែងថា៖ «ដោយសាររដ្ឋយើងនៅខ្វះកញ្ចប់ថវិកា ដើម្បីជួយឧបត្ថម្ភដល់ពលរដ្ឋ ដែលជាម្ចាស់អគារលំនៅឋានប្រវត្តិសាស្ត្រសល់ពីសម័យបារាំង ហេតុដូច្នេះហើយបានជាអគាលំនៅឋានបេតិកភណ្ឌប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើនកន្លែងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនធ្វើការជួសជុលប្រាសចាករចនាប័ទ្មដើមទាំងស្រុង ប៉ុន្តែខ្លះទៀត ក៏បានរក្សារូបរាងខាងក្រៅតាមរចនាប័ទ្មដើមបានល្អផងដែរ» ។
សំណង់សល់ពីសម័យអាណានិគម ជាសំណង់ដែលត្រូវបានគេសាងសង់ឡើងដើម្បីបម្រើឱ្យមុខងារសំខាន់ ៣ រួមមានទី១ បង្ហាញពីតំបន់ដែលជនជាតិបារាំងរស់នៅនាសម័យនោះ ទី២ ជាអគារបម្រើមុខងារជាកន្លែងធ្វើការរបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បារាំង និងទី៣ គឺបង្ហាញពីឥទ្ធិពលនៃភាពជាអធិរាជរបស់ពួកគេនៅកម្ពុជា។នេះបើតាមប្រសាសន៍របស់លោក ទូស សាភឿន អគ្គលេខាធិការរងនៃគណៈស្ថាបត្យករកម្ពុជា។
លោកបន្តថា៖ «សំណង់បេតិកភណ្ឌសល់ពីសម័យអាណានិគមបារាំងភាគច្រើនបានសង់នៅឆ្នាំ ១៩០៧ ឆ្នាំ ១៩៣៨ និងឆ្នាំ ១៩៣៩ ដែលគិតរហូតមកទល់ពេលនេះ សំណង់ខ្លះមានអាយុកាលជាង១០០ឆ្នាំហើយ ប៉ុន្តែនៅតែមានភាពរឹងមាំដដែល។ ដូច្នេះយើងត្រូវតែអភិរក្សអគារទាំងនោះដើម្បីបង្ហាញពីប្រវត្តិកាលសម័យនោះ»។
ស្រដៀងគ្នានេះ ទីប្រឹក្សាសមាគមទេសចរណ៍កម្ពុជា លោក ហូ វណ្ឌី បានថ្លែងថា សំណង់សល់ពីសម័យបារាំងជាបេតិកភណ្ឌមួយដែលរួមចំណែកទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរបានយ៉ាងច្រើន។ បច្ចុប្បន្នភ្ញៀវជនជាតិបារាំង និងភ្ញៀវបរទេសដទៃទៀត ពួកគេចូលចិត្តទៅទស្សនាខេត្តបាត់ដំបង និងខេត្តដទៃទៀតដូចជា ខេត្តក្រចេះ និងកំពតជាដើម។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «សំណង់បន្សល់ទុកពីសម័យអាណានិគមបារាំងពិតជាទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ ព្រោះភ្ញៀវទាំងនោះចូលចិត្តស្វែងយល់ពីជីវភាពរស់នៅក៏ដូចជាសំណង់ប្រវត្តិសាស្ត្រនៅទីនោះ»។
លោកបានបន្ថែមថា ទេសចរខ្លះមិនចង់ស្នាក់នៅតាមសណ្ឋាគារទំនើបៗដែលទើបសាងសង់ថ្មីៗនាពេលបច្ចុប្បន្ននោះទេ គឺពួកគេចូលចិត្តរកផ្ទះសំណាក់ឬសណ្ឋាគារ ដែលបានសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំង ហើយស្នាក់នៅរយៈពេលយូរៗទៀតផង។
លោកបានហៅក្រុមអ្នកទេសចរប្រភេទនេះថា ជា «ក្រុមទេសចរវប្បធម៌» ព្រោះក្រៅពីការមកដើរកម្សាន្ត ពួកគេក៏ជាអ្នកសិក្សាស្វែងយល់ពីទម្រង់សិល្បៈនិងរចនាប័ទ្មនៃសំណង់អគារ វប្បធម៌ ប្រពៃណី និងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនក្នុងតំបន់ដែលពួកគេបានមកស្នាក់នៅផងដែរ។ នេះជាអ្វីដែលវិស័យឯកជន បានស្នើសុំអាជ្ញាធររាជរដ្ឋាភិបាល ធ្វើការរៀបចំអភិរក្សសំណង់ចាស់ៗ ដែលជាបេតិកភណ្ឌសល់ពីសម័យអាណានិគមបារាំង ដើម្បីទាក់ទាញក្រុមទេសចរបែបនេះឱ្យកាន់តែច្រើនថែមទៀត។
បើតាមលោក ហូ វណ្ឌី វិស័យឯកជនមិនគិតតែប្រាក់ចំណេញតែមួយមុខនោះទេ គឺស្តាប់នូវអ្វីដែលជាសំណូមពរ និងការចង់បានរបស់ភ្ញៀវទេសចរផងដែរ ដោយកន្លងមកពួកគេចង់ឱ្យតំបន់ដែលស្ថិតនៅទល់មុខព្រះបរមរាជវាំងមានអ្វីដែលបង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណខ្មែរ និងគួរអភិរក្សតំបន់ណាមួយនៅរាជធានីភ្នំពេញ សម្រាប់ជាអត្តសញ្ញាណទីក្រុងនេះ មិនមែនសាងសង់តែអគារខ្ពស់នៅគ្រប់ទីកន្លែងនោះទេ៕
