.jpg)
ក្រុមគ្រួសារ និងសពកុមារា ដែលស្លាប់ដោយសារពស់ចឹក កាលពីដើមខែនេះ។ រូបថត សហការី
ភ្នំពេញៈ ការវាយប្រហារដោយសត្វពស់ហាក់ដូចជាមិនត្រូវបានគេអើពើប៉ុន្មានទេសម្រាប់សុខភាពសាធារណៈនៅប្រទេសក្នុងតំបន់ត្រូពិក ដែលរាប់បញ្ចូលទាំងកម្ពុជាផងដែរ ខណៈចំនួនជនរងគ្រោះដោយសារពស់ចឹកក្នុង ១ ឆ្នាំៗ មានជិត ៣ លាននាក់នៅទូទាំងពិភពលោក។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ចុងក្រោយរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក ដែលបានចេញផ្សាយ កាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំមុន។
របាយការណ៍នោះបានបង្ហាញថា «ក្នុងចំណោមជនរងគ្រោះដោយសារពស់ចឹកទាំងនោះ មានប្រមាណពី ៨១ ពាន់នាក់ ទៅ ១៣៨ ពាន់នាក់ បានស្លាប់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ហើយក្នុងចំណោមអ្នកនៅរស់រានមានជីវិត ក្រោយពីពស់ចឹកប្រមាណ ៤០០ ពាន់នាក់ បានធ្លាក់ខ្លួនជាជនមានពិការភាព»។
បើតាមរបាយការណ៍នោះ ពិសពស់បានបង្កផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ស្ត្រី កុមារ និងកសិករក្រីក្រ នៅតាមតំបន់ដាច់ស្រយាលនៃប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប ហើយអ្វីដែលជាបញ្ហាធំនោះ គឺគ្មានឱសថព្យាបាលគ្រប់គ្រាន់នៅតាមជនបទទាំងនោះ។
ទន្ទឹមនឹងនេះអង្គការសុខភាពពិភពលោកក៏បានជំរុញឱ្យគ្រប់បណ្ដាប្រទេសក្នុងពិភពលោករួមគ្នាកាត់បន្ថយអត្រាស្លាប់ និងពិការភាពដែលបង្កឡើងដោយសារពិសពស់ឱ្យបានពាក់កណ្ដាលនៅត្រឹមឆ្នាំ ២០៣០ ខាងមុខនេះ តាមរយៈវេទិកា «Snakebite envenoming»។
តាមរយៈវេទិកានេះ ព័ត៌មាននិងទិន្នន័យ ដែលបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពជាបន្តបន្ទាប់ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលទាញយកមកប្រើបាន ទាំងក្នុងពេលវេលានិងស្ថានភាពជាក់ស្ដែង ដែលអាចធ្វើឱ្យឱកាសរស់រានមានជីវិតប្រសើរឡើង ជាពិសេសសម្រាប់ជនរងគ្រោះដោយពស់ចឹកនៅតាមជនបទដាច់ស្រយាល។
ថ្វីបើយ៉ាងដូច្នេះក្ដី នៅកម្ពុជាពុំមានទិន្នន័យជាក់លាក់ណាមួយត្រូវបានបង្ហាញទាក់ទងនឹងការស្លាប់ ឬពិការភាពដោយសារពស់ចឹកឡើយ ខណៈពលរដ្ឋនៅតំបន់ដាច់ស្រយាលមួយចំនួន នៅតែបន្តជឿលើគ្រូមន្តអាគមស្ដោះផ្លុំបន្សាបពិសពស់ ដែលជាហេតុនាំឱ្យជនរងគ្រោះដោយសារពស់ចឹក ប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិត។
កាលពីថ្ងៃទី ៣ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០២២ កុមារាម្នាក់ឈ្មោះ សុង រក្សា អាយុ ១២ ឆ្នាំ រស់នៅភូមិទួលបល្ល័ង្ក ឃុំស្រុកគាស់ក្រឡ ខេត្តបាត់ដំបង បានស្លាប់នៅប៉ុន្មានម៉ោងក្រោយពីសត្វពស់ក្រាយបង្កង់ស-ខ្មៅ ឬពស់ថ្នាំងអំពៅ(Malayan Krait) បានចឹក ខណៈកុមារារងគ្រោះតាមឪពុកទៅចម្ការ ដើម្បីដាក់អង្គប់ចាប់សត្វកណ្ដុរដែលមកកកាយស៊ីមើមត្រាវរបស់ពួកគេ។
បើតាមប្រភពពីនគរបាលមូលដ្ឋាន ការស្លាប់របស់កុមាររងគ្រោះ គឺបណ្ដាលមកពីបុរសជាឪពុកជឿជ្រុលទៅលើអារក្ខ អរក្ស អ្នកតាព្រៃភ្នំខ្លាំងពេក ព្រោះក្រោយពីកូនគាត់ត្រូវសត្វពស់ចឹក បុរសជាឪពុកមិនបាននាំកូនទៅមន្ទីរពេទ្យភ្លាមៗទេ តែបែរជាអុជធូបបន់ស្រន់អ្នកតាភ្នំ ហើយបន្តនាំកូនដើរមើលអង្គប់កណ្ដុរក្នុងចម្ការនោះទៀត។
លោក ជ័យ ដារ៉ា នាយនគរបាលប៉ុស្តិ៍ឃុំគាស់ក្រឡបានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា នៅព្រលប់ថ្ងៃទី ២ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០២២ កុមារា សុង រក្សា បានតាមឪពុករបស់គេទៅដេកចាំចម្ការត្រាវ នៅក្បែរជើងភ្នំអារិ ក្នុងភូមិតានួត ឃុំព្រះផុស ស្រុកគាស់ក្រឡ ហើយបានដើរដាក់អង្គប់ចាប់សត្វកណ្ដុរ ដែលចូលមកកកាយស៊ីមើមត្រាវក្នុងចម្ការពួកគេ។
លោកបានបន្តថា លុះដល់ម៉ោង ៤ ទៀបភ្លឺ មានសត្វពស់ ១ ក្បាល បានលូនចូលទៅក្នុងខ្ទមរបស់កុមាររងគ្រោះ។ ដោយសារគ្មានអគ្គិសនីបំភ្លឺ កុមាររងគ្រោះក៏ត្រូវសត្វពស់នោះចឹក ខណៈគាត់កំពុងបើកជើងមុង ដើម្បីចេញទៅមើលអង្គប់កណ្ដុរជាមួយឪពុក ដែលបានដាក់ពីព្រលប់ ហើយដៃគាត់បានចាប់ចំលើសត្វអាសិរពិសនោះ។
លោក ដារ៉ា បានថ្លែងថា៖ «សត្វពស់នោះត្រូវបានឪពុកកុមាររងគ្រោះវ៉ៃសម្លាប់ភ្លាមៗ ក្រោយពីវាបានចឹកកូនគាត់។ ប៉ុន្តែគាត់មិនប្រញាប់នាំកូនទៅមន្ទីរពេទ្យទេ តែបែរជាទៅអុជធូបបន់ស្រន់អ្នកតាភ្នំ ឱ្យជួយដកពិសពស់ពីកូនរបស់គាត់ ហើយបន្តនាំកូននោះដើរមើលអង្គប់កណ្ដុររហូតទល់ភ្លឺដែលជាហេតុនាំឱ្យពិសពស់ជ្រាបចូលសព្វសាច់របស់កុមាររងគ្រោះហើយស្លាប់ពេលបញ្ជូនដល់មន្ទីរពេទ្យបង្អែកស្រុកមោងឫស្សី បានតែប៉ុន្មាននាទីប៉ុណ្ណោះ»។
ជុំវិញករណីសោកនាដកម្មនេះ ឪពុកកុមាររងគ្រោះ គឺលោក សី សុង អាយុ ៤៦ ឆ្នាំ បានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា នៅពេលសម្លាប់សត្វពស់នោះរួច គាត់បានសួរកូនប្រុសគាត់ថា «កូនឯងមានឈឺចុកចាប់ក្នុងខ្លួនដែរអត់?» ហើយភ្លាមនោះកូនប្រុសគាត់ប្រាប់គាត់ថា «ខ្ញុំមិនឈឺទេពុក គ្រាន់តែងងុយដេកប៉ុណ្ណោះ»។ បន្ទាប់មកពួកគាត់ក៏នាំគ្នាដើរទៅមើលអង្គប់។
លោក សុង បានថ្លែងទាំងខ្សឹកខ្សួលថា៖ «នៅព្រឹកថ្ងៃនោះ [៣ កក្កដា ] គឺជាថ្ងៃដ៏អាក្រក់បំផុតសម្រាប់ខ្ញុំ។ គ្មានអង្គប់ណាមួយត្រូវបានជាប់សត្វកណ្ដុរសូម្បីតែ ១ ក្បាលឡើយ»។
លោកបានបន្តថា បន្ទាប់ពីដើរមើលអង្គប់រួច គាត់ក៏នាំកូនប្រុសគាត់ត្រឡប់មកខ្ទមវិញ ហើយកូនប្រុសគាត់ ក៏ចូលទៅដេកនៅក្នុងមុង ជាទីដែលសត្វពស់បានចឹកវាកាលពីព្រលឹម ហើយគាត់ក៏រៀបចំដាំបាយ និងអាំងត្រីប្រឡាក់ដើម្បីបរិភោគ។ លុះដល់ម៉ោង ១០ ព្រឹក គាត់ក៏ដើរទៅដាស់កូនឱ្យហូបបាយ ប៉ុន្តែកូនប្រុសគាត់ប្រាប់ថាមិនឃ្លានទេ។
លោក សុង បានដកស្រង់សម្ដីកូនប្រុសរបស់គាត់នៅពេលនោះថា៖ «ពុកខ្ញុំងងុយដេកណាស់ ហើយដូចជា ថប់ៗដង្ហើមណាស់ពុក»។
លោកបានបន្តថា ពេលឮកូននិយាយដូច្នោះ គាត់ក៏ទៅអុជធូបបន់អ្នកតាភ្នំឱ្យជួយដកពិសពស់ពីខ្លួនកូនគាត់។ ប៉ុន្តែវាជារឿងឥតប្រយោជន៍ និងខាតពេលទាំងស្រុងនៅក្នុងការជួយសង្គ្រោះជីវិតកូនប្រុសរបស់គាត់ពីការចឹករបស់សត្វពស់ដ៏កំណាចនោះ។
បន្ទាប់មក គាត់ក៏សម្រេចនាំកូនទៅមណ្ឌលសុខភាពគាស់ក្រឡ ប៉ុន្តែនៅទីនោះគ្មានថ្នាំបន្សាបពិសពស់នោះទេ។ លោក សុង បានបន្តថា ក្រុមគិលានុបដ្ឋាយិកានៅមណ្ឌលសុខភាពនោះក៏បានបញ្ជូនកូនប្រុសរបស់គាត់ទៅមន្ទីរពេទ្យបង្អែកមោងឫស្សី ហើយកូនគាត់បានស្លាប់នៅពេលទៅដល់មន្ទីរពេទ្យបានប្រមាណ ៣០ នាទីប៉ុណ្ណោះ។
ទាក់ទងករណីពស់ចឹកនេះ លោក អៀង កវី ប្រធានស្ដីទីមន្ទីរពេទ្យបង្អែកស្រុកមោងឫស្សី បានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា ការស្វះស្វែងរកគ្រូមន្តអាគមមកស្ដោះផ្លុំ ឬអុជធូបបន់អារក្សអ្នកតានៅពេលមានសាច់ញាតិត្រូវសត្វពស់ចឹកនោះ គឺជារឿងឥតប្រយោជន៍ទាំងស្រុង។
លោកថ្លែងថា៖ «នៅពេលសមាជិកក្រុមគ្រួសារអ្នកត្រូវពស់ចឹក អ្នកមិនត្រូវបង្អង់យូរទេ គឺត្រូវនាំជនរងគ្រោះមកកាន់មន្ទីរពេទ្យជាបន្ទាន់ បើពុំនោះពិសពស់នឹងជ្រាបចូលដល់ប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទ និងបេះដូង អាចបណ្ដាលឱ្យជនរងគ្រោះស្លាប់បាន»។
បើតាមលោក កវី ជនរងគ្រោះដែលត្រូវពស់ចឹក ហើយព្យាយាមរកគ្រូមន្តអាគម ស្ដោះផ្លុំ និងផឹកឱសថបុរាណ ភាគច្រើនប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត ឬពិការភាព ដោយសារពិសពស់ បានជ្រាបចូលទៅគ្រប់សរសៃឈាម និងសរីរាង្គរបស់ជនរងគ្រោះ។
ទន្ទឹមនឹងនេះលោកបានរំឭកប្រាប់អំពីករណីស្ត្រីវ័យ ៤៥ ឆ្នាំម្នាក់ នៅភូមិតានួន ឃុំព្រះផុស ស្រុកគាស់ក្រឡដែលកាលពី ១ ឆ្នាំមុន ត្រូវបានក្រុមគ្រួសារបញ្ជូនមកកាន់មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមោងឫស្សី បន្ទាប់ពីគាត់ត្រូវបានពស់ស្រកាចាស់ (Russell’s Viper) ចឹកជើង ពេលគាត់កំពុងជីកដំឡូងក្នុងចម្ការក្រោយផ្ទះគាត់។ ប៉ុន្តែមុនពេលបញ្ជូនមកមន្ទីរពេទ្យ ក្រុមគ្រួសារបានយកគាត់ទៅឱ្យគ្រូមន្តអាគមក្នុងភូមិព្យាបាលអស់ ៥ ថ្ងៃ ធ្វើឱ្យកន្លែងរបួសហើមរលួយហូរឈាមឥតឈប់។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «ពេលមកដល់មន្ទីរពេទ្យរបស់យើងស្ត្រីរងគ្រោះត្រូវបានជួយសង្គ្រោះជីវិតពីការស្លាប់ដោយបានព្យាបាលអស់រយៈពេលជាង ១ ខែ និងប្រើប្រាស់ថ្នាំបន្សាបពិសពស់ [Snake Venom Antiserum] ប្រភេទនោះរហូតដល់ ២០ ដប»។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ថ្នាំបន្សាបពិសពស់ថ្លៃណាស់ ១ ដប ថ្លៃជាង ២ លានរៀល ឬស្មើ ៥០០ ដុល្លារឯណោះ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលយើងបានទិញនាំចូលមក ដើម្បីព្យាបាលពលរដ្ឋយើងដោយឥតគិតថ្លៃ»។
ទោះយ៉ាងណា លោក កវី មិនបានប្រាប់លម្អិតអំពីតួលេខអ្នកជំងឺដោយសារត្រូវពស់ចឹក ដែលត្រូវបានបញ្ជូនមកសម្រាកព្យាបាលនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យបង្អែកមោងឫស្សីថា ក្នុង ១ ឆ្នាំៗមានប៉ុន្មាននាក់នោះទេ ដោយលោកគ្រាន់តែប្រាប់ថា ករណីអ្នកជំងឺដែលត្រូវពស់ចឹក ភាគច្រើនកើតមានតែក្នុងរដូវវស្សាប៉ុណ្ណោះ ជាពិសេសក្នុងអំឡុងពេលមានគ្រោះទឹកជំនន់ដែលមានដល់ ៣០-៤០ ករណី ក្នុង ១ ខែ។ ចំណែកក្នុងរដូវប្រាំងវិញ គឺមានប្រមាណពី ៤-៥ ករណីប៉ុណ្ណោះ ក្នុង ១ ខែ ហើយខែខ្លះ គឺគ្មានសូម្បីតែ ១ ករណី។
ចំណែកលោក ស៊ូ សានិត អនុប្រធានមន្ទីរសុខាភិបាលខេត្តបាត់ដំបងបានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា ជាទូទៅសត្វពស់ដែលច្រើនបង្កហានិភ័យដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់ជនបទ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មាន ១០ ប្រភេទ និងចែកចេញជា ២ ក្រុម។ ក្នុងនោះក្រុមទី១ ជាពពួកសត្វពស់ដែលចឹកទៅធ្វើឱ្យមានបញ្ហាឈាមមិនកកហើយមាន ៣ ប្រភេទដូចជា ពស់ពព្លាក់ (Malayan Pit Viper) ពស់ស្រកាចាស់ (Russell’s Viper) និងពស់បៃតង (White-Lipped Pit Viper) ពស់ស្លឹកឈើ ឬពស់ធាងត្រាវជាដើម។ ចំណែកក្រុមទី២ ជាពពួកសត្វពស់ដែលចឹកទៅហើយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សរសៃប្រសាទ និងមាន ៧ ប្រភេទ ដូចជាពស់វែកដំបូក (King Cobra) វែកក្របី (Indochinese Spitting Cobra) និងវែករនាម ឬវែកស្រងែ (Monocled Cobra) ពស់ក្រាយបង្កង់ស-ខ្មៅ (Malayan Krait) ពស់ក្រាយបង្កង់លឿង-ខ្មៅ (Banded Krait) ពស់ក្រាយក្បាលក្រហមកន្ទុយក្រហម(Red-necked Keelback )និងពស់សមុទ្រ (Micropechis)។
លោកបានពន្យល់ថា ពស់មានពិសចឹកអាចបង្កឱ្យជនរងគ្រោះមានអាការឈឺចាប់ខ្លាំងនៅត្រង់កន្លែងស្នាមចឹក ឬអាចរលួយស្បែក ហូរឈាមត្រង់ស្នាមចឹករហូត (ក្នុងករណីពស់ពិសដែលធ្វើឱ្យឈាមមិនកក) ធ្លាក់ត្របកភ្នែកអត់ចង់និយាយស្តី ចេះតែអត់ចង់ញ៉ាំអីទាំងអស់ រកកលទន់ដៃ ទន់ជើង កម្រើកដៃកម្រើកជើងមិនរួច ឬមិនដកដង្ហើមក្នុងរយៈពេល ១ ទៅ ២ ម៉ោង (ក្នុងករណីពស់ពិសដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សរសៃប្រសាទ)។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «អាការពស់ចឹកអាចស្រាល ឬធ្ងន់ទៅតាមប្រភេទពស់ដែលចឹក។ ប្រសិនបើកូនត្រូវពស់អត់ពិសចឹក នោះកូនរបស់អ្នកអត់មានគ្រោះថ្នាក់អ្វីទេ តែបើត្រូវពស់ពិសចឹក ពិសពស់អាចធ្វើឱ្យកូនអ្នកពិការ ឬគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតបើជួយសង្គ្រោះមិនទាន់ពេល»។
លោកបានបន្តថា៖ «ឪពុកម្តាយភាគច្រើនភ័យណាស់នៅពេលកូនត្រូវពស់ចឹក តែគួរដឹងពីរបៀបជួយសង្គ្រោះបឋមសិន ចាំបីកូនមកកាន់មន្ទីរពេទ្យ»។
ទន្ទឹមនឹងនេះលោកបានណែនាំ នូវវិធីសង្គ្រោះបឋម នៅពេលមានករណីពស់ចឹកថា ដំបូងត្រូវសម្អាតកន្លែងពស់ចឹកជាមួយទឹក និងសាប៊ូ ឱ្យបានស្អាត ដើម្បីការពារមេរោគឆ្លងចូលតាមមុខរបួស ទុកអវយវៈកន្លែងពស់ចឹកនៅឱ្យនឹង ១ កន្លែង ដើម្បីកុំឱ្យពិសដែលពស់បញ្ចូលមក រត់លឿនចូលមកបេះដូងនាំឱ្យមានការចែកចាយឈាមដែលមានពិសពស់ទៅកាន់រាងកាយលឿនពេក ដែលអាចធ្វើឱ្យកុមារគ្រោះថ្នាក់ និងធ្វើឱ្យឪពុកម្តាយគ្មានឱកាសយកកូនមកកាន់មន្ទីរពេទ្យបានទាន់ពេលវេលា។
បន្ទាប់មក ត្រូវរ៊ំស្ទាក់ខាងលើស្នាមពស់ចឹកដោយបង់ទទឹង ២ ធ្នាប់ដៃ ដោយប្រើកន្សែង ឬក្រមាក្នុងបំណងស្ទាក់កុំឱ្យពិសរត់ចូលក្នុងបេះដូង តែត្រូវរុំឱ្យល្មមមិនឱ្យតឹងពេកទេ ហើយចៀសវាងយកខ្សែមករឹតខ្លាំងដែលអាចធ្វើឱ្យខ្មៅចុងដៃ ឬចុងជើង ហើយអាចឱ្យជនរងគ្រោះញ៉ាំថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល (Paracetamol) ដើម្បីបំបាត់ការឈឺចាប់។ ប៉ុន្តែហាមផ្ដាច់កុំយកឡាម ឬកាំបិត មកចៀរស្នាមពស់ចឹក ដើម្បីឱ្យហូរឈាមពិសចេញ ឬយកមាត់បឺត ពិសពីស្នាមពស់ចឹក៕
