តំណាងជាន់ខ្ពស់ទទួលបន្ទុកកិច្ចការបរទេស និងគោលនយោបាយសន្តិសុខ និងជាអនុប្រធានគណៈកម្មការអឺរ៉ុប លោក Josep Borrell Fontelles បានផ្ដល់កិច្ចសម្ភាសន៍ផ្ដាច់មុខដល់កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍មុនពេលលោកអញ្ជើញចូលរួមកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន ដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះចាប់ពីថ្ងៃទី ២៩ កក្កដា ដល់ថ្ងៃទី ៥ សីហា ឆ្នាំ ២០២២ ដូចតទៅនេះ ៖
សំណួរៈ ឯកឧត្តម, យើងខ្ញុំយល់អំពីសារៈសំខាន់នៃអធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែននេះហើយជាមូលហេតុដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏ដូចជាប្រជាជាតិដទៃទៀតបានបោះឆ្នោតនៅអង្គការសហប្រជាជាតិប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ ប៉ុន្តែទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចលើប្រទេសរុស្ស៊ីហាក់បីដូចជាអាវុធមុខ ៣ អ៊ីចឹងដែរ។ ជាការពិតណាស់ មុខ ១ គឺសំដៅទៅលើលោក ពូទីន នៃប្រទេសរុស្ស៊ី ប៉ុន្តែមុខទី ២ និងមុខទី ៣ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សហភាពអឺរ៉ុប និងសេដ្ឋកិច្ច ពិភពលោកទាំងមូលជាមួយនឹងកំណត់ត្រាអតិផរណាដ៏ខ្ពស់។ តាមការយល់ឃើញរបស់ឯកឧត្តម តើពិភពលោកត្រូវស៊ូទ្រាំនឹងការធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ចដល់ពេលណា?
នេះគឺជាវិបត្តិដែលបង្កើតឡើងដោយមនុស្ស។ ឈ្មោះរបស់មនុស្សនោះគឺ ពូទីន ហើយមានតែគាត់ម្នាក់ប៉ុណ្ណោះដែលអាចបញ្ចប់បញ្ហានេះបាន។ ការដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់សហភាពអឺរ៉ុប គឺមានគោលបំណងដាក់កម្រិតសមត្ថភាពរបស់វិមានក្រឹមឡាំងក្នុងការបន្តផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់សង្គ្រាម។ សម្ពាធសេដ្ឋកិច្ចដែលពួកគេបានដាក់ គឺរួមបញ្ចូលជាមួយនឹងសម្ពាធនយោបាយ និងការទូត ដើម្បីធ្វើឱ្យរុស្ស៊ីកាន់តែនៅឯកោ ហើយបង្ខំឱ្យប្រទេសនេះផ្លាស់ប្តូរការឈ្លានពានទាំងគឃ្លើនរបស់ខ្លួនប្រឆាំងនឹងប្រទេសអធិបតេយ្យមួយ ក៏ដូចជាផ្លាស់ប្តូរអាកប្បកិរិយា ដែលមិនគោរពច្បាប់អន្តរជាតិ។
ជាការពិតណាស់ បញ្ហានេះមិនមែនមិនប៉ះពាល់ដល់សហភាពអឺរ៉ុបនោះទេ ហើយវាក៏ប៉ះពាល់ផងដែរដល់ដៃគូរបស់យើងនៅទូទាំងពិភពលោក។ ប៉ុន្តែ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងក្នុងនាមជាសហភាពអឺរ៉ុបត្រូវតែឈរជាមួយនឹងប្រជាជនអ៊ុយក្រែន ដែលកំពុងតែរងគ្រោះបំផុត។ អ៊ុយក្រែនគឺជាប្រទេសជិតខាងរបស់យើង ហើយប្រជាជនអ៊ុយក្រែនបានសម្រេចចិត្តថាពួកគេចង់ចែករំលែកអនាគតរបស់ពួកគេជាមួយយើង ដោយផ្អែកលើគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន។ ប៉ុន្តែអនុញ្ញាតឱ្យខ្ញុំគូសបញ្ជាក់ថា អ្វីដែលរុស្ស៊ីកំពុងធ្វើនៅប្រទេសអ៊ុយក្រែន គឺមិនត្រឹមតែប៉ះពាល់ដល់សហភាពអឺរ៉ុបប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាថែមទាំងប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ដល់ប្រទេសផ្សេងទៀតនៅក្នុងពិភពលោកផងដែរ។
ការឈ្លានពានរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ីទៅលើប្រទេសអ៊ុយក្រែនបានផ្លាស់ប្តូរទិដ្ឋភាពភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់អឺរ៉ុប និងពិភពលោក។ វាផ្ទុយទៅនឹងគោលការណ៍ស្នូលនៃការរួមរស់ជាមួយគ្នាជាអន្តរជាតិ ដែលមានចែងនៅក្នុងធម្មនុញ្ញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ៖ អធិបតេយ្យស្មើគ្នានៃរដ្ឋជាសមាជិក ការដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធី និងការហាមឃាត់ការប្រើប្រាស់កម្លាំងនៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ។ នេះគឺជាការគំរាមកំហែងដល់មនុស្សទាំងអស់ មិនមែនចំពោះតែអឺរ៉ុបប៉ុណ្ណោះទេ ពីព្រោះអ្វីដែលជាបញ្ហានៅទីបញ្ចប់ គឺការការពាររដ្ឋទន់ខ្សោយពីប្រទេសមហាអំណាច ដែលអាចឈ្លានពានពួកគេ។
យើងទាំងអស់គ្នាត្រូវតែទប់ស្កាត់ការប៉ុនប៉ងរបស់រុស្ស៊ីក្នុងការបំផ្លាញប្រទេសអ៊ុយក្រែន ហើយបង្ហាញថាជាការឆ្លើយតបដែលអាចទទួលយកបាន បើមិនដូច្នេះទេ ប្រទេសផ្សេងទៀតអាចប្រឈមនឹងហានិភ័យនៃការបំផ្លិចបំផ្លាញដោយប្រទេសជិតខាងដែលធំជាង ឬខ្លាំងជាង។ ខ្ញុំប្រាកដណាស់ថា គ្មានប្រទេសណាមួយនៅក្នុងតំបន់អាស៊ី ឬក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក ដែលមិនយល់ស្របថា អធិបតេយ្យនៃប្រជាជាតិនានាត្រូវតែលើកតម្កើង តាមគោលការណ៍ដែលមានចែងស្រាប់នៅក្នុងធម្មនុញ្ញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនោះទេ។
ទាក់ទងនឹងសេដ្ឋកិច្ចសកលលោក ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា វាច្បាស់ណាស់គឺការទទួលខុសត្រូវស្ថិតនៅលើបញ្ហាអតិផរណា និងវិបត្តិស្បៀងអាហារនៅលើពិភពលោក។ ទណ្ឌកម្មរបស់យើងមិនមែនដាក់គោលដៅលើការនាំចេញស្រូវសាឡី ឬជីរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ីនោះទេ ហើយវាមិនត្រូវបានអនុវត្តនៅខាងក្រៅទឹកដីនៃសហភាពអឺរ៉ុបទេ។ មានតែរុស្ស៊ីមួយប៉ុណ្ណោះដែលមានចេតនាចង់បំផ្លាញហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធកសិកម្ម និងដឹកជញ្ជូនរបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដែលបណ្តាលឱ្យមានកង្វះប្រេងឥន្ធនៈ និងធ្វើឱ្យមានបញ្ហាដល់ខ្សែចង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារនៅទូទាំងពិភពលោក តាមរយៈការបិទកំពង់ផែរបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន និងការលួចគ្រាប់ធញ្ញជាតិរបស់អ៊ុយក្រែន។ ប្រទេសរុស្ស៊ីបាននិងកំពុងបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់បញ្ហាសន្តិសុខស្បៀងសម្រាប់មនុស្សរាប់លាននាក់នៅទូទាំងពិភពលោក។ កិច្ចព្រមព្រៀងដែលដឹកនាំដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រទេសតួកគីជាមួយប្រទេសរុស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែន ដើម្បីបើកច្រកសមុទ្រខ្មៅសម្រាប់ការនាំចេញគ្រាប់ធញ្ញជាតិរបស់អ៊ុយក្រែន គឺផ្តល់ឱកាសដើម្បីចាប់ផ្តើមផ្លាស់ប្តូរទិសដៅអវិជ្ជមាន ប៉ុន្តែជាថ្មីម្តងទៀតគឺវានឹងអាស្រ័យលើការអនុវត្តដោយឆាប់រហ័ស និងដោយស្មោះត្រង់របស់រុស្ស៊ីចំពោះកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
នៅក្នុងបរិបទនេះ សហភាពអឺរ៉ុបនៅតែប្តេជ្ញាចិត្តជួយប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដើម្បីអាចនាំចេញគ្រាប់ធញ្ញជាតិជាច្រើនរបស់ខ្លួនចូលទៅក្នុងទីផ្សារពិភពលោកឱ្យបានលឿនតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។ ផែនការ Solidarity Lanes របស់សហភាពអឺរ៉ុបបានជួយសម្រួលដល់ការនាំចេញនៅក្នុងខែមិថុនាតែមួយគឺមានចំនួន ២,៥ លានតោន។ យើងក៏កំពុងតែធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយដៃគូផ្សេងទៀតផងដែរ ដូចជាអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) និងក្រុមប្រទេសមហាអំណាចឧស្សាហកម្មទាំង ៧ (G7) ដើម្បីលើកកម្ពស់ការឆ្លើយតបពហុភាគីចំពោះទិដ្ឋភាពទូលំទូលាយនៃសន្តិសុខស្បៀងពិភពលោក។ នៅក្នុងបរិបទនេះខាងសហភាពអឺរ៉ុបតែឯង គឺយើងមានបំណងកៀរគរប្រាក់ជាង ៧,៧ ពាន់លានអឺរ៉ូរហូតដល់ឆ្នាំ ២០២៤ ដើម្បីគាំទ្រដល់ការឆ្លើយតបជាសកលចំពោះបញ្ហាអសន្តិសុខស្បៀង។ ទាំងនេះគឺរួមបញ្ចូលទាំងជំនួយស្បៀងអាហារ និងអាហារូបត្ថម្ភឆាប់រហ័សសម្រាប់ដៃគូដែលងាយរងគ្រោះបំផុតរបស់យើង ក៏ដូចជាការវិនិយោគរយៈពេលមធ្យមទៅលើសន្តិសុខស្បៀង និងប្រព័ន្ធម្ហូបអាហារប្រកបដោយនិរន្តរភាពនៅក្នុងប្រទេសដៃគូជាង ៧០។
សំណួរៈ ទាក់ទងការផ្គត់ផ្គង់សព្វាវុធដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន, មានការចោទប្រកាន់ជាច្រើនថា សព្វាវុធធុនធ្ងន់ទាំងនោះត្រូវបានលួចលក់ទៅដល់ទីផ្សារងងឹត។ ក្នុងបរិបទសង្គ្រាម លទ្ធភាពនៃការលេចធ្លាយអាវុធទៅទីផ្សារងងឹតខ្ពស់ណាស់។ តើឯកឧត្តមគិតថា ការបន្តផ្គត់ផ្គង់សព្វាវុធដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែនអាចបណ្តាលឱ្យលេចធ្លាយអាវុធទាំងនោះដល់ដៃភេរវករ ដែលជាការគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខពិភពលោកដែរឬទេ?
បច្ចុប្បន្នអ៊ុយក្រែនកំពុងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានបូរណភាពទឹកដីទាំងអយុត្តិធម៌ពីប្រទេសរុស្ស៊ី។ នេះមិនមែនគ្រាន់តែជាបញ្ហាសន្តិសុខ បូរណភាពទឹកដី និងប្រជាជនស៊ីវិលរបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែនប៉ុណ្ណោះទេ ដូចដែលខ្ញុំបានលើកឡើង វាគឺជាអនាគតនៃសណ្តាប់ធ្នាប់ដែលផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិ។
សហភាពអឺរ៉ុបបានប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងមុតមាំក្នុងការគាំទ្រដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដីរបស់ខ្លួន និងការពារប្រជាជនរបស់ខ្លួនព្រមទាំងតាមរយៈការផ្គត់ផ្គង់សម្ភារយោធាផងដែរ។
យើងបានកំណត់យន្តការក្នុងការគ្រប់គ្រង និងត្រួតពិនិត្យថា សម្ភារទាំងនោះនឹងត្រូវបានប្រើប្រាស់តាមគោលបំណងរបស់ខ្លួន។ វានឹងក្លាយជាកម្មវត្ថុនៃការត្រួតពិនិត្យ និងការការពារយ៉ាងតឹងរ៉ឹង បន្ទាប់ពីវាត្រូវបានបញ្ជូនទៅដល់។ មិនត្រឹមតែសម្រាប់ពេលបច្ចុប្បន្នប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់ពេលអនាគតផងដែរ។ ទាំងនេះគឺរួមបញ្ចូលទាំងការត្រួតពិនិត្យ ដែលការប្រើប្រាស់គឺស្របតាមសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និងច្បាប់មនុស្សធម៌អន្តរជាតិ ព្រមទាំងការរាយការណ៍ជាប្រចាំ និង/ ឬការត្រួតពិនិត្យស្ថានភាពសម្ភារទាំងនោះនៅនឹងកន្លែង។
ពិតណាស់ ជាទូទៅហានិភ័យគឺមាននៅគ្រប់ស្ថានភាពសង្គ្រាម ដែលសព្វាវុធមួយចំនួនអាចត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ខុស ប៉ុន្តែយើងជឿជាក់ថា អ៊ុយក្រែន ក្នុងខណៈពេលដែលកំពុងតែប្រយុទ្ធដើម្បីការរស់រានមានជីវិតរបស់ប្រទេស និងប្រជាជាតិរបស់ពួកគេនោះនឹងប្រើប្រាស់សព្វាវុធទាំងអស់នោះសម្រាប់គោលបំណងដែលពួកគេត្រូវបានផ្តល់ឱ្យដែលពួកគេត្រូវការពារជីវិតប្រជាជនកូនចៅរបស់ពួកគេពីកម្លាំងឈ្លានពាន។
សំណួរៈ ទាក់ទងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុដែលជាបញ្ហាប្រឈមដ៏សំខាន់សម្រាប់ពិភពលោក តើសហភាពអឺរ៉ុបនឹងដើរទាន់ការសន្យានៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសស្តីពីអព្យាក្រឹតភាពកាបូននៅឆ្នាំ ២០៥០ ឬទេ នៅពេលដែលអឺរ៉ុបដាក់ទណ្ឌកម្មលើឧស្ម័នរុស្ស៊ី និងវិបត្តិថាមពលនៅអឺរ៉ុប?
បាទ, វាមិនមានជម្រើសផ្សេងទៀតទេ ហើយការផ្លាស់ប្តូរគឺសំខាន់ជាងពេលណាៗទាំងអស់។ វិទ្យាសាស្ត្រ ប្រាប់យើងថា វាជារឿងបន្ទាន់បំផុត ហើយរលកកម្ដៅខ្លាំង បញ្ហាភ្លើងឆេះព្រៃ និងទឹកជំនន់នាពេលថ្មីៗនេះបានបញ្ជាក់ពីបញ្ហានេះ។ សហភាពអឺរ៉ុបបានកំណត់មហិច្ឆតារបស់យើងទៅក្នុងច្បាប់អាកាសធាតុ (Climate Law) ដោយកំណត់គោលដៅអព្យាក្រឹតអាកាសធាតុអឺរ៉ុបនៅឆ្នាំ ២០៥០ ហើយយើងនឹងធ្វើការដើម្បីអនុវត្តមហិច្ឆតាអាកាសធាតុរបស់យើង និង គាំទ្រការផ្លាស់ប្តូរបៃតងជាសកល។ ការផ្លាស់ប្តូរនឹងក្លាយជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ការងារ និងការរីកចម្រើននាពេលអនាគត។ ហើយយើងនឹងធ្វើការជាមួយនឹងដៃគូនៅជុំវិញពិភពលោក។
ការផ្លាស់ប្តូរបៃតងគឺជាសសរស្តម្ភមួយនៃគោលនយោបាយខាងក្រៅរបស់យើង។ បច្ចុប្បន្ន យើងមានកម្រិតមូលនិធិដែលមិនធ្លាប់មានពីមុន ដែលត្រូវបានរៀបចំសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរបៃតងជាមួយនឹងគោលដៅចំណាយស្របច្បាប់ចំនួន ៣០ ភាគរយ សម្រាប់អាកាសធាតុនៅក្នុងថវិកាខាងក្រៅសហភាពអឺរ៉ុបរបស់យើងសម្រាប់រយៈពេល ៧ ឆ្នាំខាងមុខ ហើយយើងនឹងបន្តដឹកនាំរួមជាមួយនឹងដៃគូលើគំនិតផ្តួចផ្តើម ដើម្បីទប់ស្កាត់ការបំភាយឧស្ម័ន និងបង្កើនការសម្របខ្លួន។
នៅក្នុងន័យនេះ យើងនៅតែផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងខ្លាំងទៅលើការអនុវត្តសេចក្តីសម្រេចរបស់កិច្ចប្រជុំ Glasgow COP26 ហើយយើងគាំទ្រដល់ការធ្វើជាប្រធាន COP27 របស់ប្រទេសអេហ្ស៊ីបដែលនឹងចូលមកដល់ ដើម្បីធ្វើវឌ្ឍនភាពបន្ថែមទៀត។ ជាពិសេសអ្វីដែលកាន់តែចាំបាច់បន្ថែមទៀតនោះ គឺការសម្របខ្លួនទៅនឹងអាកាសធាតុ និងហិរញ្ញវត្ថុដើម្បីគាំទ្រដល់ប្រទេសនានាក្នុងការសម្របខ្លួនទៅនឹងការពិតនៃអាកាសធាតុថ្មីទាំងនៅអឺរ៉ុប អាស៊ី និងគ្រប់តំបន់ផ្សេងទៀតនៅក្នុងពិភពលោក។
សម្រាប់សហភាពអឺរ៉ុប ការឈ្លានពានរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ីទៅលើប្រទេសអ៊ុយក្រែនកាន់តែបានធ្វើឱ្យមានការបង្កើនល្បឿននៃតម្រូវការក្នុងការកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែក និងការប្រើប្រាស់ឥន្ធនៈហ្វូស៊ីលរបស់យើង។
គោលដៅគោលនយោបាយរួមរបស់យើងក្នុងរយៈពេលវែងគឺនៅតែច្បាស់លាស់ ស្របតាមសារៈសំខាន់នៅក្នុងគម្រោង «REPowerEU» របស់យើង និងយុទ្ធសាស្ត្រថាមពលខាងក្រៅ (External Energy Strategy) ដែលត្រូវបានអនុម័តនៅក្នុងខែឧសភា។ ការផ្លាស់ប្តូរថាមពលបៃតងគឺជាមធ្យោបាយតែមួយគត់ ដើម្បីធានាបាននូវថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព សុវត្ថិភាព និងតម្លៃសមរម្យនៅទូទាំងពិភពលោក។
សហភាពអឺរ៉ុបបានដាក់ចេញនូវវិធានការរយៈពេលខ្លីជាបន្តបន្ទាប់ ដើម្បីកាត់បន្ថយតម្រូវការឥន្ធនៈហ្វូស៊ីលនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប។ យើងក៏នឹងបន្តកសាងភាពជាដៃគូអន្តរជាតិយូរអង្វែង និងលើកកម្ពស់ឧស្សាហកម្មថាមពលស្អាតរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនៅទូទាំងពិភពលោកផងដែរ។
ជាមួយនឹងវិធានការទាំងនេះ ខ្ញុំអាចនិយាយដោយទំនុកចិត្តថា សហភាពអឺរ៉ុបកំពុងស្ថិតនៅលើផ្លូវឆ្ពោះទៅរកគោលដៅអាកាសធាតុរបស់ខ្លួន។ តាមពិតយើងកំពុងពន្លឿនវិធានការ ហើយយើងនឹងគាំទ្រដៃគូដែលមានមហិច្ឆតាអាកាសធាតុដូចគ្នា។
សំណួរៈ និយាយនៅក្នុងតំបន់វិញ តើឯកឧត្តមមានគម្រោងផ្តល់ធាតុចូលអ្វីខ្លះដល់កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន លើកទី ៥៥ នាពេលខាងមុខ? ហើយអ្វីជាលទ្ធផលដែលឯកឧត្តមរំពឹងទុក?
អំឡុងពេលខ្ញុំនៅប្រទេសកម្ពុជា ខ្ញុំនឹងចូលរួមសន្និសីទថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីក្រោយកិច្ចប្រជុំអាស៊ានអឺរ៉ុប (PMC) និងកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីវេទិកាតំបន់អាស៊ាន ASEAN Regional Forum (ARF)។ អាស៊ាន និងសហភាពអឺរ៉ុបគឺជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ ហើយអត្ថប្រយោជន៍គឺយើងអាចនិយាយដោយត្រង់អំពីកង្វល់របស់យើង និងស្វែងរកផ្នែកថ្មីនៃសហប្រតិបត្តិការ។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំទាំងនេះ ខ្ញុំនឹងចែករំលែកការថ្កោលទោសរួមរបស់សហភាពអឺរ៉ុបចំពោះការឈ្លានពានរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ីលើប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ ការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើប្រទេសតូចតាចជិតខាងការសម្លាប់ជនស៊ីវិល ការរឹបអូសយកដីធ្លី និងធនធាន [និង] ការចាប់ពង្រត់មន្ត្រីមូលដ្ឋាន គឺទាំងអស់នេះសុទ្ធតែជាការបំពានយ៉ាងច្បាស់លើធម្មនុញ្ញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ជាពិសេសមាត្រា ២ និងច្បាប់មនុស្សធម៌អន្តរជាតិ។ ជម្លោះនេះអាចហាក់ដូចជានៅឆ្ងាយសម្រាប់ពលរដ្ឋ និងរដ្ឋាភិបាលអាស៊ានមួយចំនួន ប៉ុន្តែសហគមន៍សកលទាំងមូលបានរងផលប៉ះពាល់ នៅពេលដែលមហាអំណាចក្នុងតំបន់ដ៏ធំមួយរំលោភលើធម្មនុញ្ញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងព្រំដែនដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិ ខណៈរុស្ស៊ីដែលជាសមាជិកអចិន្រៃ្តយ៍នៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ និងជាមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរបានធ្វើ។
ខ្ញុំនឹងថ្លែងអំណរគុណចំពោះសមាជិកអាស៊ានទាំងនោះដែលបានគាំទ្រដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីបញ្ចប់អំពើហិង្សា និងថ្កោលទោសរុស្ស៊ីតាមរយៈដំណោះស្រាយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងទណ្ឌកម្មអន្តរជាតិ។
នេះក៏ជាពេលវេលាដើម្បីពិភាក្សាអំពីឥទ្ធិពលនៃសង្គ្រាមរបស់រុស្ស៊ីទៅលើសន្តិសុខស្បៀងផងដែរ។ រុស្ស៊ីបានព្យាយាមគេចចេញពីការទទួលខុសត្រូវចំពោះការបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់សុខភាព និងការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារសម្រាប់មនុស្សរាប់លាននាក់ជុំវិញពិភពលោក ប៉ុន្តែការទម្លាក់គ្រាប់បែករបស់រុស្ស៊ីបានធ្វើឱ្យកសិករអ៊ុយក្រែនមិនអាចដាំដុះបាន។ វាបានដុតបំផ្លាញវាលស្រែស្រូវសាឡី និងមានចេតនាបំផ្លាញទៅលើគ្រឿងចក្រកសិកម្ម ហើយកំពុងរារាំងកប៉ាល់រាប់រយគ្រឿងដែលដឹកពេញទៅដោយស្រូវសាឡីនៅក្នុងសមុទ្រខ្មៅ (Black Sea)។
ពិតណាស់ យើងក៏នឹងពិភាក្សាផងដែរអំពីស្ថានភាពនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលរបបយោធាបន្តយុទ្ធនាការភេរវកម្ម និងការគាបសង្កត់។ ការប្រហារជីវិតសកម្មជនប្រជាធិបតេយ្យ ៤ នាក់កាលពីពេលថ្មីៗនេះ រួមទាំងសមាជិកសភា ១ រូប គឺជាសញ្ញាដ៏គួរឱ្យរន្ធត់មួយសម្រាប់ពិភពលោក ចំពោះការមិនយកចិត្តទុកដាក់របស់របបយោធាចំពោះជីវិត និងសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា និងបំណងប្រាថ្នាចង់បានសេរីភាពរបស់ពួកគេ។ សហភាពអឺរ៉ុបចាត់ទុកស្ថានការណ៍ក្នុងប្រទេសនោះថា ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស ឯកឧត្តម ប្រាក់ សុខុន ក្នុងនាមជាបេសកជនពិសេសរបស់អាស៊ានក្នុងការបញ្ចប់អំពើហិង្សា និងបង្រួបបង្រួមអាស៊ានឱ្យមានសកម្មភាពម៉ឺងម៉ាត់។
ទាក់ទងនឹងលទ្ធផល អាស៊ាន និងសហភាពអឺរ៉ុបនឹងអនុម័តផែនការសកម្មភាពរយៈពេល ៥ ឆ្នាំថ្មី ដោយកំណត់វិស័យថ្មីៗនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងការស្តារឡើងវិញនូវពាណិជ្ជកម្ម ការងើបឡើងវិញក្រោយជំងឺរាតត្បាត ការតភ្ជាប់ផ្អែកលើច្បាប់ និងនិរន្តរភាព ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ការស្រាវជ្រាវ និងសន្តិសុខ។ ការតភ្ជាប់នឹងក្លាយជាចំណុចសំខាន់នៃការពិភាក្សា ដោយសារតែភាគីទាំង ២ កំពុងទន្ទឹងរង់ចាំការចុះហត្ថលេខានាពេលខាងមុខនៃកិច្ចព្រមពៀងដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវអាកាសគ្រប់ជ្រុងជ្រោយរវាងអាស៊ាន និងសហភាពអឺរ៉ុប EU-ASEAN (CATA) ដែលជាកិច្ចព្រមព្រៀងដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវអាកាសពីតំបន់ ១ ទៅតំបន់ ១ ដំបូងគេនៅក្នុងពិភពលោក និងជាក្បាលម៉ាស៊ីនងើបឡើងវិញ ក្រោយពីជំងឺរាតត្បាត សម្រាប់ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍របស់យើង។
សំណួរៈ តាមទស្សនៈរបស់ឯកឧត្តម ដូចម្ដេចទៅដែលហៅថាទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីដ៏ល្អរវាងកម្ពុជា និងសហភាពអឺរ៉ុប?
ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងសហភាពអឺរ៉ុបគឺពិបាកសង្ខេបត្រឹមតែ ១ ប្រយោគ។ វាគឺជាទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីដ៏សម្បូរបែប ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យជាច្រើន និងចូលរួមពីតួអង្គជាច្រើនមកពីស្ថាប័នអឺរ៉ុប (European Institutions) រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា វិស័យឯកជន អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងមានជាច្រើនទៀត។ យើងក៏ជាដៃគូក្នុងការការពារពហុភាគីនិយម ជាអ្វីដែលពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេសនៅក្នុងបរិបទអន្តរជាតិបច្ចុប្បន្ននៃបញ្ហាប្រឈមជាសកលដែលកំពុងកើនឡើង។ កម្ពុជាសម្រាប់យើងគឺជាដៃគូក្នុងក្របខ័ណ្ឌភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្ររវាងសហភាពអឺរ៉ុប និងអាស៊ាន និងយុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិករបស់សហភាពអឺរ៉ុប (EU Indo-Pacific Strategy)។ កាន់តែពិសេសទៀតនៅឆ្នាំនេះ នៅពេលដែលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន ហើយនឹងធ្វើជាសហប្រធាននៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានអឺរ៉ុប (EU-ASEAN Summit) នៅទីក្រុងប្រ៊ុចសែល នៅខែធ្នូ។
អឺរ៉ុបគឺជាទីផ្សារនាំចេញធំទី ២ សម្រាប់ឧស្សាហកម្មផលិតកម្មរបស់កម្ពុជា ហើយការទទួលបានការអនុគ្រោះតាមរយៈប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ អ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ (EBA) នឹងបន្តគាំទ្រដល់ពាណិជ្ជកម្មខាងក្រៅ និងការបង្កើតការងារ។
កម្មវិធីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់យើង គឺបានផ្តល់ជំនួយជាទឹកប្រាក់ប្រមាណ ៤០០ លានអឺរ៉ូ និងផ្តល់ប្រាក់កម្ចីចំនួន ៤៥០ លានអឺរ៉ូ (២០១៤-២០២០) ដែលធ្វើការជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្នុងការគាំទ្រគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងវិស័យជាច្រើន និងជាមួយសង្គមស៊ីវិល និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដ៏សកម្មនៅកម្ពុជា។
កម្មវិធីថ្មីរបស់យើងគឺបង្ហាញពីការប្តេជ្ញាចិត្តជាថ្មីក្នុងការគាំទ្រដល់ការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច និងការតភ្ជាប់។
យើងមានរចនាសម្ព័ន្ធការសន្ទនាទ្វេភាគីរួមទាំងទំនាក់ទំនងនយោបាយ សិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ភាពខុសគ្នារបស់យើងនៅក្នុងវិធីសាស្ត្រចំពោះសំណួរទាំងនេះរួមមានសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គឺច្បាស់លាស់ និងជាសាធារណៈ យើងមិនមានរបៀបវារៈលាក់កំបាំងទេ។ នេះនឹងមិនបន្ទុចបង្អាក់យើងពីការពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្នុងលក្ខណៈបើកចំហ និងស្មោះត្រង់ទេ រួមទាំងលើសេណារីយ៉ូដែលនឹងអនុញ្ញាតឱ្យមានការអនុវត្តពេញលេញនៃ EBA ម្តងទៀត។ យើងគ្រាន់តែអាចដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះរួមគ្នា ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃទំនាក់ទំនងរបស់យើង និងបន្តគាំទ្ររាល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់កម្ពុជាឆ្ពោះទៅរកការកសាងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន៕