.jpg)
លោក អាប់ឌូឡា សាហ៊ីដ (Abdulla Shahid) ប្រធានមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ។ រូបថត យូសុះ អាប់ឌុលរ៉ាស់ហ៊ីម
កិច្ចសម្ភាសន៍ផ្ដាច់មុខជាមួយ ឯកឧត្តម អាប់ឌូឡា សាហ៊ីដ ប្រធានមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរយៈពេល ២ ថ្ងៃរបស់លោក មកកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី ២១ និង ២២ ខែសីហា។
ឯកឧត្តម អាប់ឌូឡា សាហ៊ីដ ប្រធានមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍សូមថ្លែងអំណរគុណឯកឧត្តមជាអនេកដែលអនុញ្ញាតឱ្យភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ធ្វើបទសម្ភាសផ្ដាច់មុខនៅថ្ងៃដែលឯកឧត្តមបញ្ចប់ដំណើរទស្សនកិច្ចនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ខ្ញុំជឿជាក់ថា មុនពេលឯកឧត្តម អញ្ជើញមកបំពេញទស្សនកិច្ចនេះ ឯកឧត្តមពិតជាបានទទួលព័ត៌មានជាច្រើនរួចមកហើយអំពីប្រទេសកម្ពុជា រួមមានប្រវត្តិសាស្ត្រ មរតក សង្គ្រាម រហូតដល់កម្ពុជាទទួលបានសន្តិភាព និងស្ថិរភាព ដូចសព្វថ្ងៃនេះ។ ក្នុងនាមជា ពលរដ្ឋពិភពលោក ១ រូបដែលបានមកដល់កម្ពុជាជាលើកដំបូង តើឯកឧត្តមមានចំណាប់អារម្មណ៍យ៉ាងណា ហើយឯកឧត្តមយល់ឃើញយ៉ាងណាដែរចំពោះដំណើរដ៏ជូរចត់ ផ្អែមត្រជាក់ដែលកម្ពុជាបានឆ្លងកាត់?
អស់រយៈពេល ២ ទសវត្សរ៍ មុនពេលមានការរាតត្បាតសកលនៃជំងឺកូវីដ ១៩ ប្រទេសកម្ពុជាបានឆ្លងកាត់អន្តរកាលដ៏សំខាន់មួយ និងបានសម្រេចបានឋានៈជាប្រទេសមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតទាបនៅឆ្នាំ ២០១៥ ប្រទេសនេះក៏បានបញ្ជាក់រួចហើយអំពីបំណងប្រាថ្នារបស់ខ្លួនក្នុងការប្រែក្លាយទៅជាប្រទេសមានប្រាក់ចំណូល មធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ ២០៣០។
ដោយមានការជំរុញពីការនាំចេញផ្នែកកម្មន្តសាល និង វិស័យទេសចរណ៍ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជារក្សាបាននូវកំណើនមធ្យមក្នុងកម្រិត ៧,៧ ភាគរយនៅចន្លោះពីឆ្នាំ ១៩៩៨ ដល់ឆ្នាំ ២០១៩ ដែលធ្វើឱ្យប្រទេសនេះបានក្លាយជាប្រទេសមានសេដ្ឋកិច្ចលូតលាស់លឿនបំផុតមួយក្នុងចំណោមប្រទេសផ្សេងទៀតនៅលើពិភពលោក។
ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ ២០២០ វិបត្តិដែលបណ្ដាលមកពីជំងឺកូវីដ ១៩ បានបង្កការប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានលើវិស័យសំខាន់ៗចំនួន ៣ របស់កម្ពុជានោះគឺ ទេសចរណ៍ ការនាំចេញផ្នែកកម្មន្តសាល និងវិស័យសំណង់ ដែលវិស័យទាំងអស់នេះរួមចំណែករហូតដល់ទៅ ៧០ ភាគរយនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា និងបានបង្កើតការងាររហូតដល់ទៅ ៣៩ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៩។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រទេសនេះសម្រេចបានការចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ ១៩ ដូសទី ២ រហូតដល់ទៅ ៩៤ ភាគរយនៃចំនួនពលរដ្ឋសរុប។
ស្របពេលដែលការរឹតបន្តឹង ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាកូវីដ ១៩ ត្រូវបានបន្ធូរបន្ថយ ការស្ដារឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាត្រូវបានគាំទ្រ ដោយការងើបឡើងវិញនៃឧស្សាហកម្មកម្មន្តសាល ជាពិសេសវិស័យកាត់ដេរ កាបូប ស្បែកជើង និងឧស្សាហកម្ម ផលិតកង់ក៏ដូចជាវិស័យ កសិកម្មផងដែរ។
ប្រទេសកម្ពុជាសម្រេចបានសមិទ្ធផលគួរឱ្យកត់សម្គាល់ជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងការអភិវឌ្ឍវិស័យសុខាភិបាល ការអភិវឌ្ឍការថែទាំកុមារតូចៗ និងការទទួលបានការអប់រំនៅកម្រិតបឋមសិក្សានៅតំបន់ជនបទ។
ក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅមុខទៀត កម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច ដើម្បីជំរុញផ្នែកសហគ្រិន ពង្រីកការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យា និងបង្កើតជំនាញថ្មីៗ ដើម្បីដោះស្រាយតម្រូវការទីផ្សារការងារដែលកំពុងងើបឡើង។
ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំ ២០២២ កម្ពុជាទើបតែបានបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានលើកទី ៥៥។ ខ្ញុំជឿជាក់ថា ឯកឧត្តម ប្រាកដជាបានតាមដានយ៉ាងដិតដល់ និងទទួលស្គាល់ថា កម្ពុជាបានរៀបចំកិច្ចប្រជុំទាំងនោះប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់។ ស្របពេលដែលពិភពលោកកំពុងជួបបញ្ហាចម្រូងចម្រាស ដូចជាវិបត្តិនៅមីយ៉ាន់ម៉ា សង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន និងសូម្បីតែបញ្ហានៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ កម្ពុជាក្នុងនាមប្រធានកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីអាស៊ានលើកទី ៥៥ នេះបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយចំនួន រួមមានទាំងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមផងដែរ។ តើឯកឧត្តមមានចំណាប់អារម្មណ៍យ៉ាងណាចំពោះសមិទ្ធផលនេះ? តើឯកឧត្តមមានការរំពឹងទុកយ៉ាងដូចម្ដេចចំពោះកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានដែលកម្ពុជានឹងរៀបចំឡើងនៅខែវិច្ឆិកាខាងមុខនេះ?
ខ្ញុំបានតាមដានយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់លើភាពជាប្រធានអាស៊ានរបស់កម្ពុជា។ ខ្ញុំរីករាយ និងបានកត់សម្គាល់ឃើញថា សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមដែលបានចេញបន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីអាស៊ានលើកទី ៥៥ ដែលរៀបចំឡើងនៅភ្នំពេញ ក្រោមការដឹកនាំរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជា ឯកឧត្តម ប្រាក់ សុខុន បានប្ដេជ្ញាពង្រឹងមជ្ឈភាពអាស៊ាន និងជំនឿទុកចិត្ត ដើម្បីបុព្វហេតុសន្តិភាព ស្ថិរភាព និងវិបុលភាពនៅក្នុងតំបន់ និងនៅលើពិភពលោក។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមនេះបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់អំពីសារៈសំខាន់នៃពហុនិយម តំបន់និយម និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ និងភាពចាំបាច់ក្នុងការលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។ រដ្ឋមន្ត្រីជាច្រើនបានបញ្ជាក់ជាថ្មីអំពីការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធី សម្រាប់ជម្លោះនានា រួមទាំងការគោរពពេញលេញដល់ដំណើរការផ្លូវច្បាប់ និងដោយវិធីការទូត។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចវិញ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមនេះបញ្ជាក់ឱ្យឃើញជាថ្មីនូវការប្ដេជ្ញាចិត្តក្នុងការធ្វើឱ្យទីផ្សារនៅក្នុងតំបន់បើកចំហ សម្រាប់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ និងការមិនអនុវត្តវិធានការដែលមិនជាប់កាតព្វកិច្ចពន្ធ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាមីយ៉ាន់ម៉ា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសក្នុងតំបន់ដែលចូលរួមក្នុងការចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍បានបង្ហាញការសោកស្ដាយចំពោះការរីកចម្រើនបន្តិចបន្តួច និងការខ្វះការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់អាជ្ញាធរក្រុងណៃពិដោ ក្នុងការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងឯកច្ឆន្ទ ៥ ចំណុចរបស់អាស៊ាន។ រដ្ឋមន្ត្រីក៏បានបង្ហាញក្ដីបារម្ភអំពីវិបត្តិនយោបាយដែលចេះតែអូសបន្លាយនៅក្នុងប្រទេសនេះ ដែលរួមមានការប្រហារជីវិតសកម្មជនប្រឆាំង ៤ រូប កាលពីខែមុន។
បើនិយាយពីកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅខែវិច្ឆិកាខាងមុខវិញ ខ្ញុំយល់ថា ការត្រៀមរៀបចំនានាកំពុងធ្វើឡើង ហើយខ្ញុំជឿជាក់យ៉ាងមុតមាំថា កិច្ចប្រជុំនេះនឹងមានជោគជ័យស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់កម្ពុជាដែលជាប្រធានអាស៊ាន។
ឯកឧត្តម អាប់ឌូឡា សាហ៊ីដ ក្រៅពីក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំនេះ កម្ពុជាបានរួមចំណែកដ៏សំខាន់ក្នុងបេសកកម្មរក្សាសន្តិភាពអង្គការសហប្រជាជាតិ។ បើគិតចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៦ មក កម្ពុជាបានបញ្ជូនកងកម្លាំងរក្សាសន្តិភាពជាង ៨ ០០០ នាក់ទៅចូលរួមបេសកកម្មរក្សាសន្តិភាពក្រោមឆត្រអង្គការសហប្រជាជាតិនៅប្រទេសនានាលើពិភពលោក។ កងកម្លាំងមួយចំនួនថែមទាំងបានពលីជីវិតក្នុងបេសកកម្មដ៏សុចរិតរបស់ពួកគេ។ ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ កម្ពុជាក៏ជាប្រទេសដំបូងគេដែលអនុញ្ញាតឱ្យបើកការិយាល័យឧតុ្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសនេះ។ ជាអកុសល កម្ពុជានៅតែជាគោលដៅនៃការរិះគន់ពីសំណាក់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រទេសលោកខាងលិចជាច្រើន ថែមទាំងមានការដាក់ទណ្ឌកម្មទៀតផង។ តើមានអ្វីជាដំណោះស្រាយសម្រាប់បញ្ហានេះទេ?
បើនិយាយពីប្រទេសកម្ពុជា និងការរួមចំណែកក្នុងការរក្សាសន្តិភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ វាជារឿងគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ណាស់ កម្ពុជាធ្លាប់ទទួលទាហានរក្សាសន្តិភាពកាលពីឆ្នាំ ១៩៩៣ ដែលជាផ្នែកមួយនៃអាជ្ញាធរអន្តរកាលសហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា អ៊ុនតាក់។ ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃនេះ កម្ពុជាបានរួមចំណែកតាមរយៈការបញ្ជូនកងកម្លាំងរក្សាសន្តិភាពទៅចូលរួមបេសកកម្មរក្សាសន្តិភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិវិញ។ នេះជាការឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញ ថាតើកម្ពុជាបានធ្វើដំណើរបានឆ្ងាយប៉ុនណាហើយ។
មិនថានៅស៊ូដង់ខាងត្បូង អាហ្វ្រិកកណ្ដាល ម៉ាលី លីបង់ ឬនៅតំបន់ Abiyei នោះទេ កងកម្លាំងរក្សាសន្តិភាពកម្ពុជាត្រូវបានទទួលស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្ដៅ តាមរយៈវិជ្ជាជីវៈ និង ពលិកម្មរបស់ពួកគេ។
ខ្ញុំបានដឹងថា អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា លោក វិទិត មុនតាប៊ន កំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចដោយផ្ទាល់ជាលើកដំបូងនៅកម្ពុជាពីថ្ងៃទី ១៥ ដល់ ២៦ ខែសីហានេះ តបតាមការអញ្ជើញរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ដោយសារតែទស្សនកិច្ចនេះធ្វើឡើងតបតាមការអញ្ជើញរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នេះសបញ្ជាក់ឱ្យឃើញពីការជឿទុកចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅក្នុងប្រព័ន្ធ និងគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន ដែលធានាដល់ការគោរពសិទ្ធិពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន។
អ្នករាយការណ៍ពិសេសនឹងជួបជាមួយមន្ត្រីថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់មូលដ្ឋាន តំណាងអង្គការអន្តរជាតិ និងសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុក និងតំណាងភាគីពាក់ព័ន្ធក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក។ លោកនឹងធ្វើការវាយតម្លៃលើស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេស និងកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការបង្កើតបរិយាកាសអំណោយផលសម្រាប់ការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្ស ដែលរួមមានសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌ បន្ទាប់ពីមានការរាតត្បាតជាសកលនៃជំងឺកូវីដ ១៩។
តាមបទពិសោធរបស់ឯកឧត្តមពាក់ព័ន្ធនឹងសង្គមវប្បធម៌នៅកម្ពុជា តើឯកឧត្តមបានរៀនសូត្រ និងនាំអ្វីត្រឡប់ទៅអង្គការសហប្រជាជាតិវិញ?
អស់រយៈពេលជាង ២ ពាន់ឆ្នាំ មកហើយ កម្ពុជាបានបង្កើតវប្បធម៌ខ្មែរដែលមានលក្ខណពិសេសខុសប្លែកពីគេដែលជាការរួមបញ្ចូលគ្នានៃជំនឿដើមចេញពីសាសនាហិណ្ឌូ និង ពុទ្ធសាសនា។
សមិទ្ធផលផ្នែកសិល្បៈគ្មានគូប្រៀបរបស់កម្ពុជាក៏ដូចជាស្ថាបត្យកម្ម តន្ត្រី និងរបាំ បានជះឥទ្ធិពលដ៏សម្បើមទៅលើប្រទេសជិតខាង រួមមានថៃ និងឡាវ។
តួយ៉ាងនៃសិល្បៈ និងស្ថាបត្យកម្មរបស់ខ្មែរទាំងនេះត្រូវបានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់នៅលើប្រាសាទអង្គរវត្ត ដែលខ្ញុំទទួលបានសិទ្ធិពិសេសទៅទស្សនា។ ខ្ញុំមិនធ្លាប់បានឃើញសំណង់ណាមួយដែលមានភាពធំ មហិមា និងពោរពេញទៅដោយគំនិត និងការអនុវត្តបែបនេះទេ។
បើនិយាយពីរូបមន្តធ្វើម្ហូបវិញ ខ្ញុំទន្ទឹងរង់ចាំភ្លក្សរសជាតិអាហារដ៏ឆ្ងាញ់ពិសាក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ខ្ញុំ។ មានគេប្រាប់ខ្ញុំឱ្យភ្លករសជាតិក្ដាមឆាម្រេចកំពត។ គេក៏បានប្រាប់ខ្ញុំដែរថា ដំណើរទស្សនកិច្ចត្រឹម ២ ថ្ងៃនេះ មិនគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់ឱ្យខ្ញុំយល់ដឹងជ្រៅជ្រះអំពីវប្បធម៌ខ្មែរទេ។ ខ្ញុំទន្ទឹងរង់ចាំធ្វើការមកទស្សនាកម្ពុជាដ៏ស្រស់ស្អាតម្ដងទៀតជាមួយនឹងក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្ញុំ។
ជាសំណួរចុងក្រោយរបស់ខ្ញុំសម្រាប់ ឯកឧត្តម អាប់ឌូឡា សាហ៊ីដ តាមរយៈភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ តើឯកឧត្តមមានពាក្យពេចន៍អ្វីសម្រាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជា?
ខ្ញុំសូមជូនពរឱ្យពលរដ្ឋ និង រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទទួលបានជោគជ័យនៅលើដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់គោលដៅរបៀបវារៈឆ្នាំ ២០៣០។ របៀបវារៈនេះគឺជាផែនការសកម្មភាពសម្រាប់មនុស្ស ភពផែនដី និងវិបុលភាព។ យើងនៅសល់តែ ៨ ឆ្នាំទៀតប៉ុណ្ណោះ។ ប្រទេសទាំងអស់ រួមមានទាំងកម្ពុជាផងដែរត្រូវតែធ្វើសកម្មភាពដោយភាពជាដៃគូសហការគ្នា ដើម្បីអនុវត្តផែនការនេះ។
ប្រសិនបើយើងចង់រំដោះមនុស្សជាតិចេញពីអំណាច ជិះជាន់នៃភាពក្រីក្រ ចង់ព្យាបាល និងផ្ដល់ការធានាដល់ភពផែនដីរបស់យើង យើងត្រូវតែចាត់វិធានការប្រកបដោយសេចក្ដីក្លាហាន និងការផ្លាស់ប្ដូរដែលចាំបាច់ជាបន្ទាន់ ដើម្បីធ្វើឱ្យពិភពលោកដើរនៅលើផ្លូវប្រកបដោយនិរន្តរភាព និង មានភាពធន់។
ខ្ញុំមានក្ដីសង្ឃឹមថា កម្ពុជានឹងធ្វើឱ្យរឿងបែបនេះកើតឡើងបាន៕
