សៀមរាបៈ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកាលពីម្សិលមិញបានបើកសន្និសីទអន្តរជាតិ ស្ដីពី “កិច្ចការពារសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌ-វប្បធម៌ ការការពារ និងការទប់ស្កាត់ការចរាចរសម្បត្តិវប្បធម៌ដោយខុសច្បាប់ ទស្សនៈពីអាស៊ាននៅខេត្តសៀមរាប ដោយមានការចូលរួមពីតំណាងនៃប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន និងក្រុមអ្នកជំនាញអន្តរជាតិជាច្រើននាក់។ ខណៈនេះដែរ ព្រះសង្ឃខ្មែរក៏បានទទួលព្រះពុទ្ធបដិមាដ៏មានអាយុកាលជាង ១០០ ឆ្នាំពីពុទ្ធសាសនិកជនជាតិថៃម្នាក់ នៅក្នុងក្រុងបាងកកប្រទេសថៃ បន្ទាប់ពីត្រូវបានក្រុមឈ្មួញបុរាណវត្ថុទុច្ចរិតលួចយកទៅលក់ និងរក្សាទុកដោយខុសច្បាប់កាលពីជាង ៣០ ឆ្នាំមុន។ សន្និសីទអន្តរជាតិនេះចាប់ផ្ដើមពីថ្ងៃទី ៥-៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២២។
លោក ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិបានថ្លែងសុន្ទរកថា បើកសន្និសីទតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ ថា៖ «អំពើចោរកម្ម និងការជួញដូរសម្បត្តិវប្បធម៌នៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ មិនមែនជាបញ្ហាប្រឈមរបស់កម្ពុជាតែឯងទេ តែគឺជាបញ្ហារួមរបស់ប្រទេសជាច្រើននៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន។ ដូច្នេះហើយ យើងបានអញ្ជើញទាំងតំណាងរដ្ឋាភិបាលអាស៊ាន និងក្រុមអ្នកជំនាញអន្តរជាតិជាច្រើនមកជួបជុំគ្នានាថ្ងៃនេះ ដើម្បីសហការឆ្ពោះទៅរកការអនុវត្តសកម្មភាពទៅមុខរួមគ្នា ក្នុងការការពារសម្បត្តិវប្បធម៌របស់យើងជាមួយនឹងការលើកស្ទួយការយល់ដឹង និងការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌នៅក្នុងតំបន់ ដែលជាគោលដៅចម្បងរបស់អាស៊ាន ដើម្បីសន្តិភាព សន្តិសុខ និងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច»។
លោក ប្រាក់ សុខុន ថ្លែងថា៖ «នាពេលថ្មីៗនេះ ប្រទេសកម្ពុជាបានបោះជំហានយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នូវទ្រព្យសម្បត្តិជាតិដែលត្រូវបានគេលួចត្រឡប់មកវិញ។ ដោយសារប្រទេសកម្ពុជាផ្តោតលើការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច យើងព្យាករថាការវិលត្រឡប់មកវិញនៃកំណប់ទ្រព្យជាតិនឹងក្លាយជាការបំផុសគំនិតសម្រាប់ការបង្កើតថ្មី កន្លែងសារមន្ទីរថ្មីប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិត សិល្បៈថ្មី ម៉ូដនិងតន្ត្រី ការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាទំនើបចុងក្រោយ ជម្រើសកម្សាន្តថ្មីៗ និងពង្រីកទេសចរណ៍វប្បធម៌របស់កម្ពុជា»។
លោក ប្រាក់ សុខុន អះអាងថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្តេជ្ញាបញ្ចប់ការជួញដូរវត្ថុបុរាណ ហើយនឹងធ្វើការរួមគ្នាជាមួយរដ្ឋាភិបាលអន្តរជាតិ និងដៃគូវិស័យឯកជន ដើម្បីឈានដល់ការបញ្ចប់រឿងនេះ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំសង្ឃឹមផងដែរថា រដ្ឋមន្ត្រីវប្បធម៌អាស៊ាននឹងបង្កើតនូវយន្តការសកម្មភាពតម្រង់ទិសក្នុងតំបន់ ដែលរួមមានក្រុមការងារបេតិកភណ្ឌអាស៊ានពីក្រសួងនីមួយៗ ដែលអាចចូលរួមជាដៃគូនឹងគ្នាលើគ្រប់កម្រិត បូករួមទាំងមន្ត្រីពាណិជ្ជកម្ម និងកិច្ចការច្បាប់»។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈលោកស្រី ភឿង សកុណា បានថ្លែងថា កន្លងមកសម្បត្តិវប្បធម៌ជាច្រើនរបស់កម្ពុជាត្រូវបានលួចនាំចេញដោយខុសច្បាប់ពីប្រទេសកម្ពុជា និងបានចរាចរដាក់លក់នៅលើទីផ្សារសិល្បៈអន្តរជាតិ។
លោកស្រីបន្តថា ការលួចបំផ្លិចបំផ្លាញនេះហើយ ដែលនាំឱ្យមានការខូចខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ទីតាំងសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់កម្ពុជា និងលុបបំបាត់នូវការយល់ដឹងពីប្រវត្តិសាស្ត្រ និងអត្តសញ្ញាណរបស់ប្រជាជន។ ដូចនេះ កម្ពុជា និងអាស៊ានបានទទួលស្គាល់ជាសកលនូវតម្រូវការចាំបាច់បន្ទាន់ ក្នុងការការពារសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរួមរបស់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដោយការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរសម្បត្តិវប្បធម៌ខុសច្បាប់ និងបង្កើតទីផ្សារសិល្បៈប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ។
លោកស្រីបន្តថា៖ «ប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងទៅថ្មីៗនេះ កម្ពុជា និងបណ្ដារដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានបានបោះជំហានយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចការប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ថ្លៃថ្លា ក្នុងការចូលរួមទប់ស្កាត់ការលួចបំផ្លិចបំផ្លាញ និងអំពើចោរកម្មនានាដោយមិនចេះហត់នឿយ ដើម្បីពង្រឹងការទទួលខុសត្រូវនៃការផ្លាស់ប្ដូរវប្បធម៌ជាមួយរដ្ឋាភិបាលបរទេស សារមន្ទីរ និងវិស័យឯកជន»។
ប៉ុន្តែទោះយ៉ាងណាក្ដី ទីផ្សារសិល្បៈពិភពលោកនៅតែបន្តដាក់លក់ពាសវាលពាសកាលនូវសម្បត្តិវប្បធម៌ដែលត្រូវបានគេលួច។
លោកស្រីថា៖ «ហេតុដូចនេះហើយ ទើបកម្ពុជាខ្នះខ្នែងស្វែងរកកិច្ចសហការពីបណ្ដាប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន និងដៃគូអន្តរជាតិដទៃទៀត ដើម្បីរួមគ្នាប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរខុសច្បាប់ និងលើកកម្ពស់ការការពារទ្រព្យសម្បត្តិវប្បធម៌»។
ករណីដោយឡែកពីសន្និសីទអន្តរជាតិនេះ ពុទ្ធសាសនិកជនជាតិថៃម្នាក់នៅក្នុងក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃបានប្រគល់ព្រះពុទ្ធបដិមាដ៏មានអាយុកាលជាង ១០០ ឆ្នាំ ត្រូវបាននិមន្តនិវត្តមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាវិញ បន្ទាប់ពីត្រូវបានក្រុមឈ្មួញបុរាណវត្ថុទុច្ចរិត លួចយកទៅលក់ និងរក្សាទុកដោយខុសច្បាប់ នៅក្នុងប្រទេសថៃកាលពីជាង ៣០ ឆ្នាំមុន។ នេះបើយោងព្រះសង្ឃដីការបស់ព្រះគ្រូចៅអធិការវត្ត ចន្ទប្បជោត្តនារាម។ ព្រះតេជព្រះគុណ សុនចាន់ជីវៈ ចន្ទមុនី ព្រះចៅអធិការវត្តចន្ទប្បជោត្តនារាម ហៅវត្តតាសុត បានមានព្រះថេរដីកា ប្រាប់ភ្នំពេញ-ប៉ុស្តិ៍នៅព្រឹកថ្ងៃទី ៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២២ ថា តាមរយៈមន្ត្រីជំនាញនៃអគ្គនាយកដ្ឋានបេតិកភណ្ឌនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ព្រះពុទ្ធបដិមានោះត្រូវបានសាងឡើងពីលោហធាតុផ្សេងៗផ្សំគ្នា (ជារូបបដិមាសំរឹទ្ធ) មានកម្ពស់ ៦៥ សង់ទីម៉ែត្រ ព្រះភ្នែន ៤៦ សង់ទីម៉ែត្រ គ្មានបល្ល័ង្ក និងមានទម្ងន់ ២៨,៧ គីឡូក្រាម ហើយព្រះនេត្រនៃរូបបដិមាទំនងជាត្បូងពេជ្រមានតម្លៃត្រូវបានគេខ្វេះយក។
ព្រះអង្គមានព្រះថេរដីកាថា៖ «យោងតាមការសន្និដ្ឋានរបស់មន្ត្រីជំនាញ ព្រះពុទ្ធបដិមា អង្គនេះត្រូវបានកសាងនៅក្នុងចន្លោះសតវត្សរ៍ទី ១៨-១៩ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទនរោត្តម»។
ដោយមិនបង្ហាញអំពីអត្តសញ្ញាណនៃអ្នកដែលជាវអង្គព្រះពុទ្ធបដិមានោះពីក្រុមឈ្មួញបុរាណវត្ថុទុច្ចរិតពីកម្ពុជា ព្រះគ្រូចៅអធិការ ចន្ទមុនី មានព្រះថេរដីកាបន្តថា នៅថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២ ព្រះអង្គបាននិមន្តទៅកាន់គេហដ្ឋានពុទ្ធសាសនិកជនជាតិថៃម្នាក់ នៅក្នុងក្រុងបាងកកប្រទេសថៃ ហើយបានប្រទះឃើញអង្គព្រះពុទ្ធបដិមានោះ ក៏កើតក្ដីសង្ស័យថាជាអង្គព្រះពុទ្ធបដិមារបស់ខ្មែរ ហើយក៏សាកសួរអំពីដំណើររឿងនៃអង្គព្រះពុទ្ធបដិមាដ៏អស្ចារ្យនេះ។
ព្រះអង្គបានបញ្ជាក់ថា៖ «ពុទ្ធសាសនិកជនជាតិថៃនោះបានប្រាប់អាត្មាថា រូបព្រះពុទ្ធបដិមានេះ ឪពុករបស់គាត់បានជាវពីឈ្មួញវត្ថុបុរាណម្នាក់ពីប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៨៨-១៩៨៩ ហើយថា ព្រះនេត្រនៃរូបព្រះបដិមាអង្គនេះ ត្រូវឈ្មួញវត្ថុបុរាណពីកម្ពុជាខ្វេះយកមុនលក់មកឱ្យឪពុករបស់គាត់ក្នុងតម្លៃ ៥៥ ម៉ឺនបាត»។
ព្រះតេជគុណ ចន្ទមុនី មានថេរដីកាបន្ថែមថា បន្ទាប់ពីស្ដាប់នូវសារបានខ្លះៗនៃព្រះពុទ្ធបដិមានោះរួចមក ព្រះអង្គក៏បានស្នើសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីមន្ត្រីនៃមន្ទីរជំនាញ (មន្ទីរធម្មការ និងសាសនា និងមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តកំពង់ឆ្នាំង) រួមទាំងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ចុះទៅពិនិត្យដោយផ្ទាល់ជាថ្មីម្ដងទៀតនៅថ្ងៃទី ៣ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២ ដើម្បីស្នើសុំ និងបិណ្ឌបាតនូវអង្គព្រះបដិមានោះត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាវិញ។
ព្រះអង្គបានបន្តថា៖ «ដោយសារតែអង្គព្រះពុទ្ធបដិមានោះត្រូវបានពុទ្ធសាសនិកជនជាតិថៃនោះ ជាវយកទៅរក្សាទុកជាសម្បត្តិឯកជននៅក្នុងគ្រួសារផ្ទាល់របស់ពួកគេ អាត្មាមិនបានស្នើសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីគណៈកម្មការបេតិកភណ្ឌអន្តរជាតិ ឬអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតឡើយ គឺអាត្មា និងពុទ្ធបរិស័ទដ៏សប្បុរសជាច្រើនទៀតបានរួមគ្នាស្នើសុំទៅពុទ្ធសាសនិកជនជាតិថៃនោះដោយផ្ទាល់ ដោយបុរសជនជាតិថៃនោះជាអ្នកមានសទ្ធាជ្រះថ្លាក្នុងពុទ្ធសាសនា ក៏បានយល់ព្រមប្រគេន និងប្រគល់ព្រះពុទ្ធបដិមានោះមកអាត្មា ដើម្បីនិមន្តនិវត្តមកកាន់កម្ពុជាវិញនៅថ្ងៃទី ៤ ខែកញ្ញាឆ្នាំ ២០២២។ បច្ចុប្បន្ន អង្គព្រះពុទ្ធបដិមានោះ កំពុងត្រូវបានតម្កល់រក្សាទុកនៅក្នុងវត្តចន្ទប្បជោត្តនារាម»។
លោក នរៈ រតនវឌ្ឍនោ រដ្ឋលេខាធិការ ក្រសួងធម្មការ និងសាសនាថ្លែងដោយ សម្តែងនូវការកោតសរសើរចំពោះព្រះគ្រូចៅអធិការវត្តចន្ទប្បជោត្តនារាម ហៅវត្តតាសុត ដែលបានស្វះស្វែង រកឃើញនូវព្រះពុទ្ធបដិមាបុរាណដែលបានបាត់បង់យកមករក្សាទុកនៅទីអារាមនេះជាបុណ្យបារមីថ្លៃថ្លាបំផុត ដើម្បីរក្សានូវកេរដំណែល សម្រាប់ជាទីសក្ការបូជារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ពុទ្ធបិរស័ទ ក្នុងការគោរពបូជានេះ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «កាលពីអំឡុងឆ្នាំ ១៩៧០ ខ្ញុំធ្លាប់បានឃើញរូបអង្គព្រះពុទ្ធបដិមានេះនៅក្នុងវត្តប្រាសាទបាគងក្នុងខេត្តសៀមរាប ប៉ុន្តែដោយសារប្រទេសឆ្លងកាត់មានសង្គ្រាមរ៉ាំរ៉ៃជាច្រើនឆ្នាំ ក្រោយមកខ្ញុំមិនបានប្រទះឃើញទៀតនោះទេ»។
លោក អ៊ុក សុខា អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានបេតិកភណ្ឌនៃក្រសួងវប្បធម៌ និង វិចិត្រសិល្បៈបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា នៅពេលនេះក្រុមមន្ត្រីជំនាញនៃក្រុមការងាររបស់លោកកំពុងចុះទៅពិនិត្យរូបព្រះពុទ្ធបដិមានោះ ព្រោះកន្លងមកពុំមានរបាយការណ៍ ឬឯកសារលម្អិតពីខាងទីអារាមមកកាន់ក្រុមការងាររបស់លោកនោះទេ។
លោកថា៖ «នៅពេលនេះក្រុមយើងកំពុងចុះពិនិត្យអំពីរចនាប័ទ្មនៃរូបសំណាកព្រះពុទ្ធបដិមានោះ ដើម្បីសិក្សាស្រាវជ្រាវបន្ថែមអំពីទីតាំងដើមនៃរូបសំណាកដែលត្រូវបានគេលួចទៅ និងដើម្បីរៀបចំចងក្រងជាឯកសាររក្សាការពារតាមផ្លូវច្បាប់ សម្រាប់ចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកណ្ឌជាតិ»៕