​សៀមរាបៈ បាយបិណ្ឌ​គេ​ដឹង​ជាទូទៅ​ថា ជាការ​រៀបចំ​បោះ​ឱ្យ​ប្រេត​។ តើ​យើង​ស្គាល់​រូប​ប្រេត​តាំងពី​ពេលណា​? នៅពេល​បច្ចុប្បន្ននេះ យើង​ស្គាល់​ប្រេត នៅតាម​រូបគំនូរ​ក្នុង​ទីវ​ត្ត​អារាម និង​នៅតាម​ជញ្ជាំង​នៃ​ព្រះវិហារ​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ប៉ុណ្ណោះ​។

​ប៉ុន្តែ​អ្នកស្រាវជ្រាវ​វប្បធម៌​ខ្មែរ​នៅ​អាជ្ញាធរ​ជាតិ​អប្សរា លោកគ្រូ អាំង ជូ​លាន បាន​ប្រទះឃើញ​រូបភាព​ប្រេត នៅលើ​ចម្លាក់​មួយ​នៅ​ប្រាសាទ​តា​នៃ ក្នុង​តំបន់​អង្គរ ហើយ​ប្រហែល​មានតែ​មួយគត់ ដែល​ចាស់​ជាងគេ​ក្នុង​សិល្បៈ​ខ្មែរ​។

​អ្នក​បុរាណ​វិទូ និង​ជា​ប្រធាន​នាយកដ្ឋាន​ស្រាវជ្រាវ បណ្ដុះបណ្ដាល និង​ផ្សព្វផ្សាយ​នៃ​អាជ្ញាធរ​ជាតិ​អប្សរា លោក អ៊ឹម សុខ​រិទ្ធី បាន​លើក​បង្ហាញឱ្យឃើញថា យោងតាម​គម្ពីរ​ព្រះពុទ្ធសាសនា​មហាយាន Kāraṇḍavyūha ដែល​បាន​សរសេរ​នៅក្នុង​តំបន់​កា​ស្មៀ​នៃ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា តាំងពី​អំឡុង​សតវត្សរ៍​ទី​៥​នៃ​គ្រិស្តសករាជ និយាយ​ពី​រឿងរ៉ាវ​របស់​ព្រះ​អ​វ​លោ​កិ​តេ​សូរ ដែល​ព្រះបាទ​ជ័យ​វរ្ម័នទី​៧ បាន​យកមក​ប្រតិបត្តិ​ក្នុង​រជ្ជកាល​របស់​ព្រះអង្គ​នៅ​ចុង​សតវត្សរ៍​ទី​១២ មាន​បង្ហាញ​រឿង​ព្រះ​អ​វ​លោ​កិ​តេ​សូរ​សង្គ្រោះ​ប្រេត​។​

​តាំងតែ​ពី​ជាង​ ៩០០​ ឆ្នាំមុន អតីតព្រះមហាក្សត្រ​ខ្មែរ ព្រះបាទ​ជ័យវរ្ម័ន​ទី​៧ ទំនងជា​ប្រតិបត្តិ​គម្ពីរ​ព្រះពុទ្ធសាសនា​មហាយាន Kāraṇḍavyūha តាំងពី​អំឡុង​ចុង​សតវត្សរ៍​ទី​១២ និង​ដើម​សតវត្សរ៍​ទី​១៣ ​នៃ​គ្រិស្តសករាជ សម្រាប់​ស្រោចស្រង់​អ្នកស្លាប់​ក្នុង​ចម្បាំង​បង្ហូរឈាម​ដ៏​ធំ​មួយ ដើម្បី​រំដោះ​រាជធានី​អង្គរ​ចេញពី​ទ័ព​ចម្ប៉ា​។

​ដោយសារតែ​ចម្បាំង​នោះ ធ្វើឱ្យ​រាស្ត្រ​ជាច្រើន​បាន​ស្លាប់ រួមទាំង​ព្រះ​ញាតិវង្ស​ផង រងទុក្ខវេទនា និរាស​ព្រាត់ប្រាស់​គ្រួសារ ព្រមទាំង​កងទ័ព​រប​ស់​ព្រះអង្គ​ជាច្រើន​បាន​ពលី​ជីវិត​។

​ព្រះអង្គ​មាន​ព្រះទ័យ​ជឿថា ព្រះ​ញាតិវង្ស មន្ត្រី រាស្ត្រប្រជា និង​កងទ័ព​ខ្លះ បាន​សុគត និង​ស្លាប់​ទាំងនោះ មិនដឹង​វិញ្ញាណ​ក្ខ័​ន្ធ​ទៅដល់​ទីណា ឬ​ខ្លះ​ដែល​អាច​នឹង​ទៅ​កើតជា​ប្រេត ទទួលរង​ទុក្ខទោស​នៅឯ​ឋាន​ប្រេត​។

​មានតែ​ព្រះ​អ​វ​លោ​កិ​តេ​សូរ​ទេ តាម​ទំនៀម​ក្នុង​គម្ពីរ Kāraṇḍavyūha មានអំណាច និង​លទ្ធភាព​ជួយសង្គ្រោះ​ពួក​ប្រេត​ទាំងនោះ​ឱ្យ​រួច​ផុតពី​ទុក្ខទោស និង​ឱ្យ​វិល​មក​កើតជា​មនុស្ស​វិញ​បាន​។​

​រឿងរ៉ាវ និង​ភ័ស្ដុតាង​អំពី​ប្រេត​នេះ បាន​ឆ្លាក់​រូប​ទុក​នៅលើ​ហោជាង​ថ្ម នៃ​ខ្លោងទ្វារ​ខាងកើត​របស់​ប្រាសាទ​តា​នៃ​ក្នុង​ទឹកដី​ខេត្តសៀមរាប​បន្សល់ទុក​មកដល់​បច្ចុប្បន្ន​។

​លើសពីនេះ​ទៀត នៅក្នុង​ជំនឿ​របស់​ព្រាហ្មណ៍​សាសនា ដើម្បី​សង្គ្រោះ​ពួក​ប្រេត​ទាំងឡាយ​ឱ្យ​អាច​វិល​មក កើតជា​មនុស្ស​វិញ​បាន​នោះ មាន​កិច្ច​ពិធី​មួយ គឺ​បោះ​បាយបិណ្ឌ​ដែល​បុព្វបុរស​ខ្មែរ តែងតែ​ធ្វើ​រហូត​ក្លាយទៅជា​ប្រពៃណី របស់ខ្លួន​មកដល់​បច្ចុប្បន្ន​។

​លោក អ៊ឹម សុខ​រិទ្ធី បានឱ្យដឹងថា តាម​សិលាចារឹក​ថ្នល់​បារាយណ៍ លេខ​សម្គាល់ K279 គឺ​និយាយ​អំពី​ពិធីបុណ្យ មួយ​តាម​ព្រហ្មញ្ញសាសនា ដែល​ភាសាសំស្ក្រឹត​ហៅថា «​ស្រា​ទ្ធ​» គឺជា​ពិធី​បោះ​បាយបិណ្ឌ ដើម្បី​ជួយ​ស្រោចស្រង់​ដល់​ព្រលឹង​អ្នកស្លាប់​ដែល​បាន​ទៅ​កើតជា​ប្រេត​ហើយ​នោះ ឱ្យ​អាច​វិល​ត្រឡប់មក​កើតជា​មនុ​ស្ស​វិញ​។​

​ការបោះ​បាយបិណ្ឌ មិនមែន​ក្នុងន័យ​បោះ​ដើម្បីឱ្យ​ពពួក​ប្រេត ដែល​កំពុង​ស្រេកឃ្លាន​ទាំងនោះ បាន​ទទួលទាន​ចម្អែត​ក្រពះ​ទេ​។

​គឺ​បាយ​ដែល​គេ​ពូត​ចេញពី​អង្ករដំណើប​ដែល​ស្អិត​ចំនួន ​១៩​ ពំនូត ជា​តំណាងឱ្យ​រូប​កាយ​ដែល​អាចឱ្យ​ព្រលឹង​របស់​អ្នកស្លាប់ ដែល​កើត​ទៅជា​ប្រេត អាចមក​ចាប់យក​រូប​កាយ​បាន ហើយក៏​អាច​វិល​មក​កើតជា​មនុស្ស​វិញ​បាន​។

​តាម​ទំនៀម​ខ្មែរ​ជឿថា មនុស្ស​គ្រប់រូប គឺមាន​ធាតុ​ ២​ សំខាន់​គឺ​៖ ទី​១ ​នាម​ (​ព្រលឹង​) ទី​២ ​គឺ​រូប ​(​រាងកាយ​)​។

​នៅពេលដែល​មនុស្ស​ស្លាប់ទៅ​នៅសល់តែ​នាម​គឺ​ព្រលឹង ចំណែកឯ​រូប​វិញ គឺ​បាន​រលាយ​បាត់ទៅហើយ​។

​ដោយសារ​ហេតុផល​នេះ​គេ​ជឿថា ដើម្បីឱ្យ​អ្នកស្លាប់​អាច​វិល​មក​កើតជា​មនុស្ស​វិញ​បាន គឺ​ទាល់តែ​ធ្វើ​ឱ្យនាម និង​រូប​បាន​ភ្ជាប់​គ្នា​ឡើងវិញ​។ ដូច្នេះហើយ​បានជា​បុព្វបុរស​ខ្មែរ ប្រារព្ធ​ធ្វើ​ពិធី​បោះ​បាយបិណ្ឌ នៅក្នុងពេល​ភ្ជុំបិណ្ឌ​នេះ​ឡើង​។​

​តើ​ពិធី​បោះ​បាយបិណ្ឌ ធ្វើ​បានតែ​នៅពេល​ភ្ជុំបិណ្ឌ​ឬ​នៅពេលណា​ខ្លះទៀត​?

​តាម​អ្នកស្រាវជ្រាវ​សិលា​ចា​រិត​សម័យបុរាណ បាន​រកឃើញថា ពិធី​បោះ​បាយបិណ្ឌ ដើម្បី​ជួយ​ស្រោចស្រង់ ព្រលឹង​អ្នកស្លាប់ ដែល​បាន​ទៅ​កើតជា​ប្រេត ឱ្យ​អាច​វិល​ត្រឡប់មក​កើតជា​មនុ​ស្ស​វិញ​នោះ មិនមែន​អាចធ្វើ​បានតែ​ក្នុងពេល​បុណ្យ​ភ្ជុំបិណ្ឌ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​។

​ពិធី​នេះ ​គឺអាច​ធ្វើបាន ៤ ​ដង​ ក្នុង​ ១​ ឆ្នាំ គឺ​នៅពេល​បុណ្យ​ភ្ជុំបិណ្ឌ នៅពេល​ព្រឹត្តិការណ៍​យប់ និង​ថ្ងៃ​ស្មើគ្នា ​(​សម​រាត្រី​)​ កើតឡើង ​២ ​ដង​ក្នុង​ ១ ​ឆ្នាំ នៅពេល​មាន​ព្រឹត្តិការណ៍​យប់​វែង​ជាង​ថ្ងៃ​កើតឡើង​ម្ដង​ក្នុង​ ១ ​ឆ្នាំ និង​នៅពេល​ដែលមាន​ព្រឹត្តិការណ៍​ថ្ងៃ​វែង​ជាង​យប់​កើតឡើង​ម្ដង​ក្នុង​ ១ ​ឆ្នាំ​។​

​នៅ​ស្រុក​ឥណ្ឌា តាម​ជំនឿ​ព្រហ្មញ្ញសាសនា ការបោះ​បាយបិណ្ឌ​ដើម្បី​ជួយ​ស្រោចស្រង់ ព្រលឹង​អ្នកស្លាប់ ដែល​បាន​ទៅ​កើតជា​ប្រេត ឱ្យ​អាច​វិល​ត្រឡប់មក​កើតជា​មនុ​ស្ស​វិញ​នោះ គឺ​គេ​ធ្វើឡើង​ទៅតាម​គ្រួសារ​តូចៗ​ប៉ុណ្ណោះ​។​

​ប៉ុន្តែ​ទំនៀម​នេះ ត្រូវបាន​ព្រះមហាក្សត្រ​ខ្មែរ​សម័យបុរាណ យកមក​ធ្វើជា​ទម្រង់​ពិធី​ធំ និង​ទូលំទូលាយ​របស់​ខ្មែរ សម្រាប់​ញាតិសន្តាន​ច្រើន​ជំនាន់ សាច់​សារ​លោហិត មនុស្ស​ចាស់ ក្មេងៗ អ្នក​ពុំមាន​ទី​ពំនាក់ ជាពិសេស​គឺ​ដឹងគុណ​ដល់​អ្នក​សេ្ន​ហា​ជាតិ​ទាំងឡាយ​ដែល​បាន​ស្លាប់​ដោយសារ​ការធ្វើ​ចម្បាំង​ការពារ​ទឹកដី ប្រទេសជាតិ ក៏​ទទួល​បានការ​ឧទ្ទិស​នេះ​ផង ហើយ​បន្តបន្ទាប់​មកទៀត កិច្ច​ពិធី​នេះ​បាន​ក្លាយទៅជា​ពិធីបុណ្យ​ធំដុំ រហូតដល់​ក្លាយជា​បុណ្យជាតិ និង​ប្រពៃណី​ដ៏​ធំជាងគេ​តែម្ដង​៕