ភ្នំពេញៈ នៅក្នុងដៃក្តាប់បាច់ផ្កាឈូកពណ៌សយ៉ាងណែនជាមួយធូប ១ ដុំទៀន ១ គូ ព្រមដំណើរមួយៗរបស់ស្ត្រីវ័យពាក់កណ្តាលម្នាក់ កំពុងដើរសំដៅទៅរកហ្វូងមនុស្ស ខណៈអ្នកខ្លះកំពុងកាន់ធូបលើកដៃប្រណមនៅពីមុខរូបបដិមាពណ៌ខ្មៅរលោងមួយជំហរ ១ អង្គ មានភ្នួងសក់ និងរូបលោកយាយទេព។ បន្តិចក្រោយមកគេបានឮសំឡេងភ្លេងពិណពាទ្យបន្លឺឡើងចេញពីទីនោះ ដែលមើលទៅគេអាចសន្មតបានថា ជាបូជនីយដ្ឋាន ឬជាទីនៃបណ្តុំជំនឿមួយដែលនោះ គឺជាបូជនីយដ្ឋានព្រះអង្គដងកើ ដែលស្ថិតនៅខាងមុខព្រះបរមរាជវាំង។
កំពុងតែឈរញញឹម ខណៈដៃទាំង ២ កាន់ក្តោបផ្កាឈូកពណ៌សសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅរកទីគោរពបូជាព្រះអង្គដងកើនោះ អ្នកស្រី ទូច ស៊ុននី អាយុ ៤០ ឆ្នាំបាននិយាយប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា ព្រះនាមរបស់ព្រះអង្គដងកើ គឺអ្នកស្រីបានឮ និងចាប់អារម្មណ៍តាំងពីអ្នកស្រីនៅក្មេងៗមកម្ល៉េះ ព្រោះម្តាយតែងតែនាំអ្នកស្រីមកបន់ស្រន់នៅទីនេះ។ លុះនៅពេលអ្នកស្រីមានស្វាមីក៏ចាប់ផ្តើមមានជំនឿលើព្រះអង្គដងកើតែម្តង។ អ្នកស្រីមានជំនឿលើបារមីព្រះអង្គដងកើនេះជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ហើយតែងតែមកបន់ស្រន់នៅទីនេះ ដើម្បីសុំពរជ័យ ឬបែបន់សុំអ្វីមួយដែលអ្នកស្រីចង់បាន។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ខ្ញុំជឿលើលោក (ព្រះអង្គដងកើ) ព្រោះពេលខ្ញុំជួបបញ្ហាទុក្ខភ័យណាមួយខ្ញុំបន់ហើយស័ក្តសិទ្ធិមែនពេលខ្លះខ្ញុំឃើញគេមកបន់ស្រន់ គេចង់បានកូន បានអីហ្នឹងក៏មកបន់ស្រន់កន្លែងហ្នឹងខ្ញុំគ្រាន់តែដឹងប៉ុណ្ណឹងឯង»។
បើគេបានទៅដល់បូជនីយដ្ឋានព្រះអង្គដងកើ គេប្រាកដជាមានអារម្មណ៍ភ្ញាក់ផ្អើលជាមិនខាននៅពេលដែលបានឃើញមនុស្សម្នាគ្រប់វ័យចោមរោមទីសក្ការបូជាមួយនេះ។
មិនខុសអីពីអ្នកស្រី ទូច ស៊ុននី ទេ ស្ដ្រីវ័យ ៧៣ ឆ្នាំម្នាក់ ដែលជាអ្នករស់នៅរាជធានីភ្នំពេញសុំមិនឱ្យបញ្ចេញឈ្មោះបានរៀបរាប់ប្រាប់ដែរថា គាត់ជឿលើបារមីព្រះអង្គដងកើតាំងពីជំនាន់សម្តេចសីហនុមកម្ល៉េះ។ ការជឿលើបារមីព្រះអង្គនេះក៏ដោយសារតែនៅពេលដែលអ្នកស្រីមានទុក្ខលំបាកអ្វីមួយ គឺតែងមកបែបន់ព្រះអង្គហើយទទួលបានដូចសេចក្តីប៉ងប្រាថ្នារបស់គាត់មែន។ ហេតុដូច្នោះហើយ ទើបអ្នកស្រី ជាកូនខ្មែរមិនអាចបោះបង់ចោលជំនឿមួយនេះបានឡើយ។
អ្នកស្រីបន្តថា លើសពីនេះទៅទៀតនៅពេលដែលអ្នកស្រីជួបទុក្ខលំបាកដូចជា លក់ដូរមិនដាច់ឬកូនចៅជួបគ្រោះភ័យណាមួយដោយចៃដន្យ គឺអ្នកស្រីមិនភ្លេចព្រះអង្គដងកើទេ។ អ្នកស្រីតែងតែនឹកដល់គុណបារមីព្រះអង្គដងកើគ្រប់ពេល ដើម្បីឱ្យលោកតាមជួយថែរក្សានូវអ្វីដែលលោកជួយបាន។ ម្យ៉ាងបើតាមដែលអ្នកស្រីបានដឹង គឺមានប្រជាពលរដ្ឋពីតាមបណ្តាខេត្តឆ្ងាយៗក៏មកបន់ស្រន់សុំបារមីពីព្រះអង្គដងកើឱ្យតាមជួយថែរក្សាដែរ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «សាសនាណាក៏ដោយ ក៏ប្រៀនប្រដៅមនុស្សមិនឱ្យយើងដើរទៅឆក់ប្លន់គេដែរ គឺលោកតែងអប់រំទូន្មានឱ្យយើងប្រព្រឹត្តតែអំពើល្អហ្នឹង។ តែសំខាន់គឺយើងជាខ្មែរខ្ញុំត្រូវតែមានជំនឿលើព្រះអង្គ»។
បើគេក្រឡេកមកមើលគ្រឿងសក្ការបូជានៅក្បែរបូជនីយដ្ឋានព្រះអង្គដងកើវិញឃើញមានដូចជា ស្លាធម៌ ផ្លែដូងខ្ចី ផ្កាឈូកពណ៌ស ទៀនធូប សត្វចាបស្រុកដាក់ក្នុងទ្រុង ព្រមទាំងគ្រឿងសក្ការបូជាផ្សេងៗទៀត។ ដូចដែលស្ដ្រីឈ្មោះ សុខ ជា អាយុ ៣៤ ឆ្នាំ ជាអ្នកលក់គ្រឿងសក្ការបូជាប្រចាំនៅព្រះអង្គដងកើ បានលើកឡើងថា អ្នកស្រីមានលំនៅក្នុងក្រុងតាខ្មៅ ខេត្តកណ្ដាល។ ដើម្បីមកទីនេះឱ្យទាន់ពេលវេលាដើម្បីលក់ផ្កាគឺអ្នកស្រីត្រូវងើបពីព្រឹកព្រលឹមដោយជិះម៉ូតូផ្ទាល់ខ្លួនដឹកផ្កាម្លិះដាក់ឡាំងស្នោយកមកទុកលក់រហូតដល់ពេលល្ងាចទើបត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ។
អ្នកស្រី សុខ ជា ឱ្យដឹងថា អាជីពលក់ផ្កានៅព្រះអង្គដងកើនេះ គឺជាអាជីពតពីម្តាយរបស់អ្នកស្រីដែលកាលពីជាង ២០ ឆ្នាំមុន អ្នកស្រីមានវ័យជាង ១០ ឆ្នាំ ត្រូវបានម្តាយយកមកជាមួយឱ្យជួយដើរលក់ផ្កា ហើយបន្ទាប់ពីម្តាយមានវ័យចាស់ជរាទៅគាត់ក៏ទទួលអាជីពនេះបន្ត។ របរលក់ផ្កានៅបូជនីយដ្ឋានព្រះអង្គដងកើនេះក្នុង ១ ថ្ងៃៗ គាត់អាចលក់បានចន្លោះពី ៥ ម៉ឺន ទៅជាង ១០ ម៉ឺនរៀល ហើយបើផាត់ថ្លៃដើមចេញ (ថ្លៃទិញផ្កា) គឺគាត់អាចរកប្រាក់ចំណេញបានប្រហែល ៥ ម៉ឺនរៀលដែរ ដែលមុខរបរនេះអ្នកស្រីបានរកទទួលទានអស់ពេលជាង ៣ ឆ្នាំមកហើយ។
បើតាមអ្នកស្រី សុខ ជា អ្នកដែលមកបន់ស្រន់នៅបូជនីយស្ថានព្រះអង្គដងកើមានជារៀងរាល់ថ្ងៃ និងមានមនុស្សគ្រប់វ័យទាំងអស់។ ប៉ុន្តែថ្ងៃពិសេសដែលសម្បូរអ្នកមកបន់ស្រន់ច្រើនជាងគេ គឺនៅថ្ងៃសីលធំ និងថ្ងៃសីលចិន។ ម្យ៉ាងទៀត បើតាមការកត់សម្គាល់របស់អ្នកស្រីឃើញថា មានជនចម្រុះជាតិសាសន៍មកបន់ស្រន់នៅទីនេះ ជាពិពេសជនជាតិវៀតណាមច្រើនជាងគេ តែអ្នកស្រីក៏មិនដឹងថាមកពីមូលហេតុអ្វីដែរ។
អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា៖ «ម្តងម្កាលមានជនជាតិវៀតណាមប្រហែល ៧០ ភាគរយ មកទីនេះតាមហ្គាយ (អ្នកនាំភ្ញៀវ) ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនដឹងពីគោលបំណងរបស់ពួកគាត់ទេខ្ញុំឃើញពួកគាត់ខ្លះទិញដូង ទិញផ្កា អង្ករ ប្រេងសណ្ដែកអីហ្នឹងមកដែរ មួយទៀតនៅពេលជិតរដូវប្រឡង ខ្ញុំតែងឃើញកូនសិស្សស្រីប្រុសមកបន់ស្រន់ព្រះអង្គដងកើសុំឱ្យប្រឡងជាប់»។
កំពុងអង្គុយនៅក្បែរទីសក្ការបូជានេះដែរបុរសម្នាក់ដែលមានសម្លៀកបំពាក់ពណ៌ស និងនៅលើស្មាមានបង់ក្រមាពណ៌ក្រហមស្រអាប់ ដែលនៅក្នុងដៃមានកាន់ខ្សែអំបោះពណ៌ក្រហមផងនោះបានប្រាប់ថា គាត់ឈ្មោះ នៅ សាមួន អាយុ ៥១ ឆ្នាំ និងមានគ្នាចំនួន ៤ នាក់ ជាអ្នកមើលការខុសត្រូវនៅបូជនីយដ្ឋានព្រះអង្គដងកើនេះ។
ចំណែករូបគាត់បានធ្វើជាអ្នកថែរក្សាបូជនីយដ្ឋានព្រះអង្គដងកើនេះជាង៣ឆ្នាំមកហើយ។ ចំពោះអ្នកទាំង ៤ នាក់នេះ ត្រូវផ្លាស់ប្ដូរវេនគ្នាយាមទាំងយប់ទាំងថ្ងៃមិនដែលអាក់ខានម្តងណាឡើយ ដើម្បីចាំសម្អាតខាងក្នុងនិងបរិវេណជុំវិញអាស្រមជាប្រចាំ។ ក្រៅពីការងារយាមកាមនេះគាត់ក៏ធ្វើខ្សែអំបោះក្រហមសម្រាប់ចងដៃឱ្យអ្នកមកបន់ស្រន់ និងគ្រាន់តែសុំបារមីព្រះអង្គដងកើឱ្យតាមជួយថែរក្សាគេតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «ក្នុងអាស្រមមានតែព្រះអង្គដងកើ និងលោកយាយទេពទេ ហើយលោកទាំង ២ មានបារមីស័ក្តិសិទ្ធិដែលប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់ទិសទីតែងតែមកបែបន់សុំឱ្យលោកជួយខ្ញុំក៏មិនដឹងដែរថាបារមីរបស់ព្រះអង្គដងកើ និងលោកយាយទេពខ្លាំងពូកែយ៉ាងម៉េចទេតែខ្ញុំ ឮអ្នកដែលមកបន់ស្រន់ថាស័ក្តិសិទ្ធិមែនពេលខ្លះគេមកលាបំណន់ដោយថ្វាយភ្លេងពិណពាទ្យ និងគ្រឿងសក្ការបូជាផ្សេងៗផង»។
ពាក់ព័ន្ធជំនឿលើព្រះអង្គដងកើនេះ លោកសាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្រ លោក សំបូរ ម៉ាណ្ណារ៉ា បានឱ្យ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ ដឹងថា ក្នុងដំណាក់កាលនៃការកកើតដំបូងនៃទឹកដីចតុមុខនេះ ទឹកទន្លេមេគង្គរបស់យើងប្រសព្វគ្នានៅចំទន្លេ ៤ មុខ។ កាលពីយូរលង់មកហើយនៅចំពីមុខនៃមុខព្រះបរមរាជវាំងជាទីកន្លែងមួយសម្រាប់ជាកំពង់ចំណត ឬក៏អាចថាជាកន្លែងមួយដែលត្រូវមនុស្សទាំងអស់បានចូលមក ដើម្បីគោរពបូជាចំពោះអតីតព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ កាលពីសម័យមុន។
លោកបានបន្ដថា៖ «បើនិយាយទៅ គឺជាកន្លែងមួយសម្រាប់អ្នកធ្វើដំណើរតាមផ្លូវទឹកដែលពេលឆ្លងកាត់ពេលណាក៏ត្រូវតែគោរពការតាំងទីរបស់ព្រះអង្គនៅតំបន់នោះដែលជាទីសក្ការបូជារបស់មនុស្សទាំងឡាយអ៊ីចឹងទេ ដើម្បីរំឭកដល់អ្នកទាំងឡាយណាដែលបានធ្វើដំណើរកាត់តាមដងទន្លេហ្នឹង គឺគេត្រូវលើកទង់ជាសញ្ញាមួយនៅត្រង់ពយខាងមុខព្រះបរមរាជវាំងហ្នឹងឯង»។
លោកសាស្ត្រចារ្យបន្តថា ការលើកទង់បែបនេះ គឺដើម្បីជាសញ្ញាប្រាប់ឱ្យដឹងដល់អ្នកធ្វើដំណើរតាមទូកថាជាទីកន្លែងដែលពួកគេធ្វើការគោរពបូជាហើយការធ្វើជាបណ្តើរៗទៅក៏ក្លាយទៅជាទីតាំងសំចត និងជាទីតាំងចូលមកគោរពបូជារបស់អ្នកធ្វើដំណើរតាមទូក។ កាលនោះមានពួកក្រុមយួន ឬពួកអាណាមដែលបានធ្វើដំណើរតាមផ្លូវទឹកដែរក៏ប្រសិទ្ធនាមហៅទីកន្លែងនោះថា ជា [ដង] និង [កើ] ក៏ប៉ុន្តែក្នុងន័យរបស់ខ្មែរយើងវិញ គឺជាទីកន្លែងគោរពសក្ការបូជាមួយ ហើយបើយើងនិយាយឱ្យចំទៅតែងតែនិយាយថាយើងទៅកំពង់។
លោកឱ្យដឹងថា នៅមុខវាំងយើងក៏អ៊ីចឹងដែរ គឺជាប្រវត្តិមួយនៃព្រះអង្គដងកើជាទីកន្លែងស័ក្តិសិទ្ធិដែលមនុស្សទាំងអស់នោះចេញចូលតាមផ្លូវទឹកហើយដល់ទៅពួកគេប្រកបមុខរបររកស៊ីជួញដូរអីបានល្អទៅក៏ពួកគេចាត់ទុកថា ជាទីកន្លែងស័ក្តិសិទ្ធិទៅពេលគេធ្វើជំនួញបានល្អទៅ ក៏គេធ្វើជាតង្វាយមានក្បាលជ្រូក ផ្លែឈើដល់តែយូរៗទៅក៏គេឱ្យតម្លៃថាជាទីកន្លែងពូកែស័ក្តិសិទ្ធិ»។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «យើងគួរគិតពិចារណាកុំឱ្យដាក់ជំនឿគំនិតនិយមឱ្យចូលទៅក្នុងផ្នត់គំនិតខ្លាំងពេកដើម្បីឱ្យមនុស្សជឿទៅលើការសិក្សាអំពីភូមិសាស្ត្រ និងសិក្សាអំពីតម្លៃពិតនៃកិច្ចរស់នៅរបស់ខ្លួន។ យើងប្រឡងជាប់មិនមែនដោយសារការបន់ស្រន់ទេត្រូវតែរៀនដែរ ជំងឺជាមិនមែនដោយសារតែបែបន់ទេ ត្រូវតែព្យាបាលដែរ ក៏ប៉ុន្តែជាអាគមផ្សំអាយុបើគេបន់ទៅគេបានជាគេថា ព្រះអង្គជួយច្រើនណាស់បានជាយើងជាពីជំងឺចុះបើបន់ស្រន់ទៅមិនជានិងងាប់បាត់ទៅអាហ្នឹងយ៉ាងម៉េចដែរ?អ៊ីចឹងគួរតែយកវិទ្យាសាស្ត្រពាក់កណ្តាលមកធ្វើការពិចារណា»៕
រាយការណ៍បន្ថែមៈ ឈ្មោះ ហុង សេរីហ្វុង , រី សុភីម, សោម ស្រីពេជ្រ, ហៀប ស៊ីថេត