ភ្នំពេញៈ ប្រធានាធិបតីទីម័រ-ខាងកើតលោក ចូហ្សេ ម៉ានូអែល រ៉ាមូស អរតា (Jose Ramos-Horta) បានមកដល់រាជធានី-ភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែតុលា ដើម្បីបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋរហូតដល់ថ្ងៃទី ២១ ខែតុលា តបតាមការអញ្ជើញរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ខណៈប្រទេសទាំង ២ មានចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការបង្កើនទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម និងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយគ្នា។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសរសេរនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកនាថ្ងៃទី ១៩ ខែតុលាថា៖ «កម្ពុជាស្វាគមន៍ ឯកឧត្តម ប្រធានាធិបតីទីម័រឡេស្ត ក្នុងដំណើរអញ្ជើញមកបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនៅកម្ពុជា»។
លោក ហ៊ុន សែន និងលោកប្រធានាធិបតីទីម័រខាងកើតនឹងធ្វើជាអធិបតីក្នុងពិធីចុះហត្ថលេខាលើឯកសារទ្វេភាគីដ៏មានសារៈសំខាន់ចំនួន ២ រួមមាន៖ កិច្ចព្រមព្រៀងសេវាកម្មអាកាសចរណ៍ និងអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់ស្តីពីពាណិជ្ជកម្មស្រូវរវាងប្រទេសទាំង ២ ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីសរសេរថា៖ «ដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋរបស់ឯកឧត្តម បណ្ឌិត ចូហ្សេ ម៉ានូអែល រ៉ាមូស អរតា មកកាន់កម្ពុជានឹងបន្តពង្រឹង និងធ្វើឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅបន្ថែមទៀតនូវទំនាក់ទំនង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ទាំងនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌទ្វេភាគី និងពហុភាគី ដើម្បីផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមកនៃប្រទេសទាំង ២»។
លោក Jose Ramos-Horta ថ្លែងក្នុងសន្និសីទកាសែតនាថ្ងៃទី ១៩ ខែតុលា ថា ទីម័រខាងកើត ចង់មានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយកម្ពុជា ហើយខ្លួនលោកផ្ទាល់ជាអ្នកតស៊ូមតិដ៏ខ្លាំងក្លាមួយនៃកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះ។
លោកជឿជាក់ថា ប្រទេសទីម័រខាងកើតនឹងចូលរួមអាស៊ានឆាប់ៗនេះ។ ទីម័រខាងកើតនឹងមានប្រទេសអាស៊ានចំនួន ៥ ទៀត ដែលនឹងបើកស្ថានទូតក្នុងប្រទេសនេះ ដែលនឹងជួយសម្រួលដល់ទំនាក់ទំនង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការប្រចាំថ្ងៃ។
លោក Jose Ramos-Horta ថ្លែងបន្តថា ខណៈប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានទំនាក់ទំនងពិសេសជាមួយទីម័រឡេស្ត និងចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការបង្កើនទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម និងសេដ្ឋកិច្ច លោកចង់ឃើញពាណិជ្ជករកម្ពុជាធ្វើទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសនេះ ដើម្បីស្វែងយល់ពីលទ្ធភាព។
លោកបានថ្លែងថា៖ «តើមានលទ្ធភាពអ្វីខ្លះ? ឧទាហរណ៍ វិស័យទេសចរណ៍។ យើងសម្បូរទៅដោយជីវចម្រុះបំផុតក្នុងពិភពលោក ដែលនេះមិនមែនជាការអះអាងរបស់ខ្ញុំតែម្នាក់ឯងនោះទេ តែក៏ជាការអះអាងរបស់អង្គការអភិរក្សអន្តរជាតិផងដែរ បូករួមទាំងការអះអាងពីអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រអូស្ត្រាលី អាមេរិក និងអង់គ្លេស ដែលពួកគេបានធ្វើការស្ទង់មតិនៅក្នុងតំបន់ទាំងមូលអស់រយៈពេល ៣ ឆ្នាំ។ ពួកគេបានចេញផ្សាយរបាយការណ៍មួយកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន ដោយនិយាយថា គួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលចំពោះទីម័រខាងកើត ដែលមានជីវចម្រុះបំផុតនៅលើពិភពលោក»។
លោក Jose Ramos-Horta ថ្លែងថា ក្នុងការចូលជាសមាជិកអាស៊ាន ទីម័រខាងកើតបានឆ្លងកាត់ដំណើរការយ៉ាងហ្មត់ចត់អស់រយៈពេល ១០ ឆ្នាំមកហើយ ដែលថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ប្រទេសនេះ អ្នកទាំងអស់គ្នាក្នុងប្រទេស ទាំងគណបក្សនយោបាយ និងក្រុមនានាបានរួមគ្នាចាត់ទុកការចូលជាសមាជិកអាស៊ានគឺជាប្រយោជន៍ជាយុទ្ធសាស្ត្រជាតិរបស់ម័រខាងកើត។ លោកថ្លែងថា៖ «យើងបានខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីសម្រេចបាននូវសសរស្តម្ភទាំង ៣ របស់អាស៊ាន ដែលរួមមាន វប្បធម៌ សេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិភាព និងសន្តិសុខ។ ភាគច្រើន យើងបានបំពេញលក្ខខណ្ឌសសរស្តម្ភទាំងនេះដែលជាផ្លូវដើម្បីធ្វើឱ្យបានពេញលេញតាមសសរស្តម្ភសេដ្ឋកិច្ច»។
លោក គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណិ្ឌត្យសភាកម្ពុជា ប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតីទីម័រខាងកើតនេះ គឺមានសារៈសំខាន់ សម្រាប់ពង្រឹង និងពង្រីកទំនាក់ទំនង និងកិច្ចសហការរវាងប្រទេសទាំង ២ កម្ពុជា-ទីម័រខាងកើត។ កម្ពុជាគឺជាប្រទេសដែលផ្តល់ការគាំទ្រខ្លាំងក្លាជាងគេ សម្រាប់ទីម័រខាងកើតនៅក្នុងដំណើរការដាក់ពាក្យសុំចូលជាសមាជិកភាពនៅក្នុងអាស៊ាន។ លោកថា៖ «សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏លោកបានប្រកាសជាឱឡារិកផងដែរ នៅក្នុងមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិថា គឺអាស៊ានស្វាគមន៍សមាជិកភាពរបស់ទីម័រនៅក្នុងអាស៊ាន។ ក៏ប៉ុន្តែថាតើដំណើរការនេះវាអាចចប់សព្វគ្រប់នៅកម្ពុជាឬយ៉ាងណា? ក៏ប៉ុន្តែកម្ពុជាបានបង្ហាញសុច្ឆន្ទៈ និងការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួន និងការគាំទ្ររបស់ខ្លួនចំពោះទីម័រខាងកើត»៕