ភ្នំពេញៈ អាស៊ានបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេច ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងបញ្ហាដែលកំពុងក្តៅនៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោកដោយសហការគ្នាដើម្បីជំរុញរាល់របៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានឱ្យប្រសើរ ខណៈមុនកិច្ចប្រជុំពេញអង្គចាប់ផ្ដើមលោកហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា និងជាប្រធានអាស៊ាន និងមេដឹកនាំប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ដែលមកដល់កម្ពុជាបានចូលគាល់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជាព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី នៅព្រះបរមរាជវាំង។
បណ្តាមេដឹកនាំប្រទេសសមាជិកអាស៊ានដែលបានចូលគាល់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជាគឺមានតែ ៩ ប្រទេសប៉ុណ្ណោះ ខណៈមេដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា មិនត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួមប្រជុំ ដោយសារតែអនុវត្តមិនបានពេញលេញនូវគោលការណ៍កុងសង់ស៊ីស ៥ ចំណុច។
កិច្ចប្រជុំកំពូលពេញអង្គដែលត្រូវចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃទី ១១ ដល់ទី ១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២២ នៅរាជធានីភ្នំពេញមានព្រឹត្តិការណ៍ដូចជា កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី៤០ និងលើកទី៤១ កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-ចិនលើកទី២៥, កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-ជប៉ុនលើកទី២៥, កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-សាធារណរដ្ឋកូរ៉េលើកទី២៣ ,កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានបូក ៣ លើកទី២៥, កិច្ចប្រជុំកំពូលរំឭកខួប ៣០ ឆ្នាំ នៃទំនាក់ទំនងដៃគូសន្ទនាអាស៊ាន-ឥណ្ឌា កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាមេរិកលើកទី១០,កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អូស្ត្រាលីលើកទី២, កិច្ចប្រជុំកំពូលរំព្ញកខួបនៃទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-កាណាដា, កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អង្គការសហប្រជាជាតិ និងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ា លើកទី១៧ ផងដែរ។
លោក គង់ ភោគ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា និងជាអ្នកនាំពាក្យនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានថ្លែងថា បញ្ហាដែលបានឡើងមកដល់កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន តែងតែជាបញ្ហាលំបាក ប៉ុន្តែមកទល់ពេលនេះ រាល់បញ្ហាប្រឈមទាំងអស់ ក្នុងនាមកម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ាន គឺបានដាក់ចេញនូវគោលជំហរក៏ដូចជាការយល់ឃើញរួមទាំងការផ្តល់ជាដំណោះស្រាយផងដែរ។
ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅព្រឹកថ្ងៃទី ១០ ខែវិច្ឆិកា លោកបានថ្លែងថា នៅពេលកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមធ្វើជាប្រធានអាស៊ានភ្លាម គឺមានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនរួចទៅហើយ។ឧទាហរណ៍បញ្ហានៅមីយ៉ាន់ម៉ានិងបញ្ហាអ៊ុយក្រែនជាដើម។ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ប្រទេសនានាកំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលនៃការងើបឡើងវិញចេញពីផលប៉ះពាល់នៃការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ ១៩ ប៉ុន្តែដោយសារតែបញ្ហាសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន និងបញ្ហាសកលមួយចំនួនទៀត បានបង្កនូវភាពមិនច្បាស់លាស់ទៅដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការងើបចេញពីវិបត្តិកូវីដ ១៩ នេះ។
លោក គង់ ភោគ ថ្លែងថា៖ «ប៉ុន្តែទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា អាស៊ានគឺមានការគិតគូរវែងឆ្ងាយ ហើយក៏បានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហាប្រឈមទាំងអស់នោះ។ អ្វីដែលសំខាន់សម្រាប់យើង គឺធ្វើយ៉ាងណាយើងសហការគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីជំរុញរាល់របៀបវារៈ និងការងារអាទិភាពទាំងអស់នោះឱ្យទៅមុខ»។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបន្តថា ចំពេលដែលកម្ពុជារៀបចំកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន និងកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធកាលពីខែសីហា គឺមានបញ្ហានៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ទៅទៀត។ ដោយឡែកបញ្ហាមួយចំនួនមានរយៈពេលយូរឆ្នាំឬទសវត្សរ៍រួចមកហើយ ឧទាហរណ៍បញ្ហានុយក្លេអ៊ែរនៅឧបទ្វីបកូរ៉េ សមុទ្រចិនខាងត្បូង ជាដើម។ប៉ុន្តែក្នុងពេលជាមួយគ្នា ក៏មានបញ្ហាដែលមិនមែនជាសន្តិសុខប្រពៃណីឧទាហរណ៍ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុជាដើម។
មន្ត្រីការទូតរូបនេះបន្តថា៖ «ប៉ុន្តែជារួម ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា រាល់បញ្ហាទាំងអស់នេះ កម្ពុជាក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានបានសម្របសម្រួលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមរវាងសមាជិកអាស៊ានដទៃទៀតដើម្បីធ្វើការឆ្លើយតប។ ពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងបញ្ហាអ៊ុយក្រែនក្នុងនាមយើងជាប្រធានអាស៊ានយើងបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ហូរហែ ដើម្បីរំលេចពីសារៈសំខាន់នៃការបញ្ចប់សង្គ្រាមនៅទីនោះ ពីផលប៉ះពាល់នៃអំពើហិង្សានិងការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយអាវុធ»។
លោកគង់ ភោគ បានរំឭកថា កម្ពុជាក៏បានចូលរួមគាំទ្រដល់សេចក្តីសម្រេចរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប) រហូតទៅដល់ចំនួន ៣ នៅអ.ស.ប ហើយកម្ពុជាក៏បានបង្ហាញអំពីការយល់ឃើញរបស់ខ្លួន ដែលថា បញ្ហានេះគឺត្រូវតែដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី។
កិច្ចប្រជុំកំពូលនៃមេដឹកនាំអាស៊ាននេះនឹងចាប់ផ្តើមដោយមិនមានវត្តមានប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ខណៈកម្ពុជាបានអញ្ជើញតែតំណាងមិននយោបាយរបស់ប្រទេសនេះ តែមីយ៉ាន់ម៉ាមិនបញ្ជូនតំណាងរបស់ខ្លួនមកចូលរួម។ លោកបញ្ជាក់ថា មកទល់ពេលនេះមាន ២៩ ប្រទេស និងស្ថាប័ន នឹងចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះ ហើយស្ថាប័នដែលមិនបានចូលរួម ដោយសារមមាញឹកជាមួយការងារផ្សេងទៀត។ដោយឡែក ដៃគូដែលត្រូវមកចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំសំខាន់ៗគឺមកគ្រប់គ្នា។
លោក គង់ ភោគ ថ្លែងថា៖ «ការអញ្ជើញរបស់យើងទៅដល់ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលក៏ដូចជា ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ស្ថាប័នអន្តរជាតិគឺមានការទទួលស្វាគមន៍ ហើយអញ្ជើញមកគ្រប់គ្នានៅពេលដែលយើងកំពុងតែមានកិច្ចប្រជុំកំពូលផ្សេងទៀតនៅក្នុងតំបន់ផងដែរ។បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានហើយ គឺមានជួបប្រជុំ G20 ហើយក៏មានកិច្ចប្រជុំកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក (APEC)។ អ៊ីចឹងធម្មតាថ្នាក់ដឹកនាំគឺត្រូវលៃពេលថាទៅកិច្ចប្រជុំមួយណាចោលមួយណា ពីព្រោះជារួមគឺគាត់មិនអាចនៅឆ្ងាយពីប្រទេសរបស់គាត់យូរទេ»។
លោក Dmytro Kuleba រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអ៊ុយក្រែនកាលពីថ្ងៃទី ១០ ខែវិច្ឆិកា បានចុះហត្ថលេខាលើលិខិតូបករណ៍ចូលជាសមាជិកនៃសន្ធិសញ្ញាមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ (TAC) របស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដោយមានលោក ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៃបណ្តាប្រទេសអាស៊ានដទៃទៀតនិងអគ្គលេខាធិការអាស៊ាន លោក Lim Jock Hoi ធ្វើជាសាក្សីក្នុងពិធីចុះហត្ថលេខានេះក្នុងឱកាសនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន។
នាថ្ងៃទី ១០ ខែវិច្ឆិកា លោក ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភាកម្ពុជាបានដឹកនាំគណៈប្រតិភូជាន់ខ្ពស់សភានៃបណ្តាប្រទេសជាសមាជិកអន្តរសភាអាស៊ាន (AIPA) ចូលរួមកិច្ចប្រជុំទល់មុខគ្នារវាងអាស៊ាននិង AIPA ក្នុងឱកាសនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននេះ។
លោក គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណិ្ឌត្យសភាកម្ពុជាប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា បញ្ហាដែលកំពុងក្តៅ គឺជាប្រធានបទដែលត្រូវពិភាក្សាគ្នាយ៉ាងក្តៅគគុកនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលមួយនេះ។ បញ្ហាមីយ៉ាន់ម៉ា បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង បញ្ហាតានតឹងនៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនសុទ្ធតែជាបញ្ហាក្ដៅៗ ក៏ដូចជា បញ្ហាកំពុងតែតានតឹងខ្លាំងឡើងនៅឧបទ្វីបកូរ៉េ។
លោកថ្លែងថា៖ «ទាំងអស់ហ្នឹងវាជះឥទ្ធិពលជាបច្ច័យអាក្រក់ច្រើនណាស់សម្រាប់តំបន់ និងពិភពលោកពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងវិបត្តិស្បៀងអាហារ វិបត្តិថាមពល អតិផរណាដ៏អាក្រក់ស្ទើរតែគ្រប់ប្រទេសនៅក្នុងពិភពលោករបស់យើងនេះ។បញ្ហាការបំពុលបរិស្ថានហ្នឹងក៏ជារឿងក្តៅដែលត្រូវពិភាក្សាដែរ»។
លោក គិន ភា បន្តថា វត្តមាននៃមេដឹកនាំកំពូលពិភពលោកក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន គឺសំខាន់ណាស់សម្រាប់អាស៊ាន ជាពិសេសសម្រាប់កម្ពុជាដែលបង្ហាញពីសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការសម្របសម្រួលឱ្យមានវត្តមាននៃមេដឹកនាំពិភពលោកសំខាន់ៗ ជាមុខមាត់ និងតួនាទីដ៏មានសារៈសំខាន់របស់កម្ពុជាផងដែរនៅក្នុងកិច្ចការតំបន់និងពិភពលោក៕
វីដេអូ៖