.jpg)
អាវុធចាស់ៗដែលត្រូវបានកម្ទេចចោល។ រូបថត Golden West
ភ្នំពេញៈ អាវុធចំនួន ៦០៤ ដើម ផលិត ឬមានប្រភពពីសហរដ្ឋអាមេរិកដែលបច្ចុប្បន្ននេះប្រើប្រាស់លែងកើត ត្រូវបានកម្ទេចចោល នៅកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំមុន ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមគ្នាមួយ ដែលមន្ត្រីសហរដ្ឋអាមេរិកថា «ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាព និងជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា»។
លោក W. Patrick Murphy ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា កាលពីសប្តាហ៍មុន បានបំពេញទស្សនកិច្ចទៅពិនិត្យមើលគម្រោងអនុវត្តន៍រួមគ្នាមួយរវាងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងមូលនិធិមនុស្សធម៌ Golden West នៅក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។ គម្រោងនេះគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិក។
បន្ទាប់ពីបានបំពេញទស្សនកិច្ចនេះ លោក Murphy បានសរសេរនៅលើបណ្តាញសង្គម Twitter ថា៖ «ខ្ញុំបានចូលរួមជាមួយនឹងដៃគូមូលនិធិមនុស្សធម៌ Golden West របស់យើង ក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំងដើម្បីពិនិត្យមើលកម្មវិធីកម្ទេចអាវុធធម្មតា ដែលគម្រោងនេះត្រូវបានផ្តល់មូលនិធិដោយមន្ទីរកិច្ចការនយោបាយយោធានៃក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាព និងជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា»។ លោកថា៖ «វាជាការល្អណាស់ដែលអាវុធចាស់ៗទាំងនេះមិនត្រូវបានយកទៅប្រើប្រាស់តទៅទៀត»។
លោកស្រី Stephanie Arzate អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា គម្រោងនេះផ្តោតទៅលើការកាត់បន្ថយអាវុធធុនស្រាលតូចៗ និងចាស់ៗ ដែលមាននៅក្នុងស្តុក។ គម្រោងនេះបានចាប់ផ្តើមដំណើរការកាលពីខែមេសា ឆ្នាំ ២០២២ ក្នុងគោលបំណងកម្ទេចអាវុធបរទេសសរុបចំនួន ៣៥ ០០០ ដើម ដែលភាគច្រើនជាអាវុធផលិតនៅប្រទេសរុស្ស៊ី និងប្រទេសចិន។ ប៉ុន្តែក្នុងចំណោមនោះក៏មានអាវុធដែលមានប្រភពមកពីអាមេរិកចំនួន ៦០៤ ដើមផងដែរ ដែលបច្ចុប្បន្ននេះលែងប្រើប្រាស់កើត និងមានអាយុកាលប្រហែលជា៥០ឆ្នាំទៅហើយ។
បើតាម Arzate កាំភ្លើងផលិតនៅអាមេរិកទាំង ៦០៤ ដើមនេះ គឺស្មើនឹង ១,៧២ ភាគរយនៃអាវុធចាស់ៗសរុបនៅក្នុងស្តុក។ គិតចាប់តាំងពីខែមេសា ឆ្នាំ២ ០២២ មក អាវុធជាង ១ ម៉ឺនដើមត្រូវបានកម្ទេចចោល។
សហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើការជាដៃគូជាមួយប្រទេសជាច្រើននៅលើពិភពលោក ក្នុងកម្មវិធីកម្ទេចអាវុធធម្មតាចាស់ៗចោល។ សម្រាប់កម្ពុជា សហរដ្ឋអាមេរិកផ្ដល់ជំនួយសម្រាប់កម្មវិធីនានាពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការនេះអស់រយៈពេល៣០ឆ្នាំមកហើយ ក្នុងនោះរាប់បញ្ចូលទាំងការបោសសម្អាតគ្រាប់មីន និងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះផងដែរ។
នេះបើតាមលោកស្រី Arzate។ លោកស្រីអះអាងថា សហរដ្ឋអាមេរិកគឺជា «ម្ចាស់ជំនួយដ៏ធំ» សម្រាប់សកម្មភាពទាំងនេះ ដោយបានផ្តល់ជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុជាង ១៩០ លានដុល្លារគិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣ មក «ដោយបានជួយលើកកម្ពស់សុវត្ថិភាព និងសន្តិសុខសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់»។
លោកស្រីបន្តថា៖ «ជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងការកម្ទេចអាវុធ ក៏រាប់បញ្ចូលទាំងកម្មវិធីកសាងសមត្ថភាព ដើម្បីជួយដល់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនៅកម្ពុជាអាចកំណត់ស្វែងរក និងកម្ទេចអាវុធដែលប្រើប្រាស់លែងកើត ដែលនៅសេសសល់នៅក្នុងឃ្លាំងថ្នាក់ជាតិ»។
បើតាមមូលនិធិមនុស្សធម៌ Golden West បានផលិត និងផ្តល់ឧបករណ៍បំផ្ទុះជាង ៥០ ម៉ឺន ដល់មជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកំចាត់មីនកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ស៊ីម៉ាក់ ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ ដើម្បីចែកចាយទៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាសម្រាប់ប្រើប្រាស់កម្ទេចគ្រាប់មីន និងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះ។
រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក ផ្តល់ជំនួយដល់មូលនិធិ Golden West និងអង្គការបោសសម្អាតមីនផ្សេងទៀត ដើម្បីដោះស្រាយកេរដំណែលបន្សល់ទុកពីសង្គ្រាមរបស់ខ្លួននៅកម្ពុជា និងបោសសម្អាតគ្រាប់មីន ដែលត្រូវបានបន្សល់ទុក ដោយប្រទេសនេះ និងតួអង្គផ្សេងទៀត។ នៅឆ្នាំ ២០១៩ ទឹកប្រាក់ចំនួន ៩ លានដុល្លារត្រូវបានផ្តល់ឱ្យគម្រោងនេះ។ នេះបើតាមមូលនិធិ Golden West ចុះផ្សាយនៅលើគេហទំព័ររបស់ខ្លួន។
មូលនិធិ Golden West បានឱ្យដឹងថា៖ «យើងគាំទ្រចំពោះគោលដៅរបស់កម្ពុជាទាំងស្រុងក្នុងការប្រែក្លាយទៅជាប្រទេសដែលគ្មានមីននៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២៥»។ មូលនិធិមនុស្សធម៌នេះបញ្ជាក់ថា អាវុធទី ១ ម៉ឺន ត្រូវបានកម្ទេចនៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២២។
យ៉ាងណាក៏ដោយ បើទោះបីពួកគេមានមោទនភាពក្នុងការសម្រេចបានសមិទ្ធផលដ៏អស្ចារ្យមួយនេះក៏ដោយ ពួកគេបញ្ជាក់ថា នៅមានអាវុធចំនួន២ម៉ឺនដើមទៀតដែលមិនទាន់កម្ទេចចោលនៅឡើយដែលពេលនេះនៅក្នុងស្តុក។
មូលនិធិដដែលបន្តថា៖ «យើងកំពុងរួមគ្នាលើកកម្ពស់សុវត្ថិភាពឱ្យកាន់តែល្អប្រសើរឡើងនៅកម្ពុជា និងនៅទូទាំងតំបន់ តាមរយៈការបំផ្លាញចោលកត្តាសក្តានុពលដែលអាចបង្កឱ្យមានការរត់ពន្ធអាវុធ និងការពារអាវុធទាំងនេះកុំឱ្យធ្លាក់ដល់ដៃពួកឧក្រិដ្ឋជន និងភេរវករ»។
ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ មិនអាចសុំការបញ្ជាក់ពីលោក ឈុំ សុជាតិ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ អំពីដំណើរការនៃគម្រោងនេះបានទេ ដោយលោកមិនបានឆ្លើយតបតាមសំណួរដែលលោកស្នើឱ្យផ្ញើតាមតេឡេក្រាម។
លោក គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណិ្ឌត្យសភាកម្ពុជាបាននិយាយថា ការកម្ទេចអាវុធចាស់ៗ នឹងមិនបង្កផលប៉ះពាល់ដល់សមត្ថភាពការពារជាតិរបស់កម្ពុជាឡើយ ដោយហេតុថា អាវុធចាស់ៗទាំងនោះមិនអាចប្រើប្រាស់ទៀតបាន។ យ៉ាងណាក៏ដោយកម្ពុជានៅតែមានភាពចាំបាច់ក្នុងការទិញចូលអាវុធថ្មីៗមកជំនួសដើម្បីប្រើប្រាស់ក្នុងវិស័យការពារជាតិ។
លោកថ្លែងដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំជឿជាក់ថា រដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងការពារជាតិនឹងពិចារណាទៅលើការជ្រើសរើសយកប្រព័ន្ធអាវុធមួយណា ដែលនឹងក្លាយជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ការពារប្រទេសរបស់យើង»។
គម្រោងរួមគ្នារវាងអង្គការ Golden West របស់អាមេរិក និងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទនេះ បានចាប់ផ្ដើមតែប៉ុន្មានខែប៉ុណ្ណោះ ក្រោយពីសហរដ្ឋអាមេរិក បានប្រកាសដាក់ទណ្ឌកម្មលើកម្ពុជា ដោយហ៊ុមព័ទ្ធមិនឱ្យមានការលក់អាវុធរបស់អាមេរិកមកកម្ពុជា។ សហរដ្ឋអាមេរិកលើកហេតុផលថា «ឥទ្ធិពលយោធាចិន បានចាក់គ្រឹះដ៏ជ្រៅនៅកម្ពុជា ដែលជាការគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខក្នុងតំបន់»។
នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១ ភ្លាមៗក្រោយការប្រកាសដាក់ទណ្ឌកម្មនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាឱ្យកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ប្រមូលអាវុធផលិតនៅអាមេរិកទៅដាក់ក្នុងឃ្លាំងឬកម្ទេចចោលតែម្ដង។
នៅពេលសួរអំពីការវិវឌ្ឍនៃទណ្ឌកម្មទាំងនេះ លោកស្រី Arzate បានបង្វែរសំណួរទៅកាន់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មអាមេរិក។
បើតាមលោក គិន ភា កម្ពុជាមិនធ្លាប់បានទិញប្រព័ន្ធអាវុធពីអាមេរិកឡើយគិតចាប់តាំងពីការដួលរលំរបស់របបខ្មែរក្រហមមក។ ឈរលើហេតុផលនេះ លោកថា ការដាក់ទណ្ឌកម្មអាវុធកាលពីឆ្នាំ ២០២១ គ្មានន័យទាល់តែសោះ។
លោកថ្លែងថា៖ «កម្ពុជាមិនធ្លាប់បានទិញប្រព័ន្ធអាវុធរបស់ពួកគេឡើយ ហើយពួកគេបានដាក់ទណ្ឌកម្មអាវុធលើយើង ហេតុនេះវាហាក់ដូចជា អាមេរិកបង្ហាញពីភាពក្រអឺតក្រទមរបស់គេ»។
លោក គិន ភា បញ្ជាក់ថា កម្ពុជាក៏មិនធ្លាប់បដិសេធការផ្ដល់ជំនួយផ្នែកយោធាពីប្រទេសណាមួយឡើយ។ កម្ពុជាមានទំនាក់ទំនងយោធាកាន់តែជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងចិនដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលចិន មានបំណងជួយកម្ពុជាលើវិស័យការពារជាតិ។
លោកថា៖ «យើងឃើញថា កម្ពុជាបាននិងកំពុងពង្រីកទំនាក់ទំនងយោធាជាមួយនឹងប្រទេសទាំងអស់ទាំងនៅអាស៊ាន និងប្រទេសផ្សេងទៀតក្នុងតំបន់ ដូចជា កូរ៉េខាងត្បូង ជប៉ុន អូស្ត្រាលី និងនូវែលសេឡង់ជាដើម»៕
