លោក នូ ចាន់លី ប្រធានបច្ចេកទេសនៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺរបេង និងជំងឺហង់សិន (CENAT) បានប្រើវេទិកានេះដើម្បីបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃការចូលរួមទាំងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងការអប់រំសាធារណៈក្នុងការបំបែកវដ្តនៃការចម្លងជំងឺរបេង។ រូបថត ហុង រស្មី
ភ្នំពេញ៖ នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាតុមូលមួយដែលបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១៦ ខែកញ្ញា នៅសណ្ឋាគារ Poluwei ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ អ្នកជំនាញសុខភាពសាធារណៈ និងអ្នកតំណាងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាង ៦០ នាក់បានប្រមូលផ្តុំគ្នាដើម្បីទទួលការបណ្ដុះបណ្ដាលសំខាន់មួយ ថាតើប្រទេសកម្ពុជាអាចពង្រឹងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការបញ្ចប់ជំងឺរបេងនៅឆ្នាំ២០៣០ ដោយរបៀបណា។
កម្មវិធីវេទិកាពិភាក្សាតុមូលស្តីពីការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីជំងឺរបេង និង ជំរុញការចូលរួមរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន រៀបចំឡើងដោយអង្គការ Khmer Hiv/Aids NGO Alliance (ខាណា) និងក្លឹបអ្នកកាសែតកម្ពុជាផ្តោតលើតួនាទីសំខាន់ដែលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីជំងឺ និងធានាថាគោលដៅសុខភាពសាធារណៈដ៏មានមហិច្ឆតារបស់កម្ពុជា។
លោក ឈឿន ឈន់ណា មន្ដ្រីទទួលបន្ទុកភាពជាដៃគូពហុវិស័យអង្គការ ខាណា បានបញ្ជាក់ពីតម្រូវការនៃការសហការគ្នារវាងសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «នៅកម្ពុជា យើងមានមជ្ឈមណ្ឌលជាតិកម្ចាត់រោគរបេង និងហង់សិន (CENAT) គឺដើរតួនាទីដ៏សំខាន់ក្នុងការជំរុញដើម្បីឱ្យឈានដល់គោលដៅទាំងអស់នោះ។ យើងមានការចូលរួមចំណែកពីអង្គការ សង្គមស៊ីវិលក្នុងការប្រឹងប្រែងបំពេញបន្ថែមនូវចំណុចខ្វះខាតមួយចំនួនក្នុងការកាត់បន្ថយជំងឺរបេង»។
អ្នកស្រី វាត លីដា តំណាងអ្នកជំងឺរបេងនៅកម្ពុជា មកពីសមាគម TB People Cambodia បានចែករំលែកបទពិសោធន៍កើតជំងឺរបេងក្នុងគ្រួសារ ដោយចាប់ផ្ដើមពីឪពុកដែលទទួលការព្យាបាលក្នុងទសវត្សរ៍១៩៩០។ អ្នកឆ្លងជំងឺបន្ទាប់គឺជាបងស្រី ដែលទទួលការព្យាបាលជោគជ័យ។
អ្នកស្រី លីដា បានរំឭកថា៖ «បន្ទាប់ពីខ្ញុំផ្ទាល់ ប្ដីរបស់នាងខ្ញុំបានឆ្លងជំងឺរបេង តែមិនបានដឹងថា គាត់ឆ្លងមកពីប្រភពណានោះទេ។ គាត់បានផ្ទុះជំងឺរបេងប្រភេទ BK+ ឬជារបេងសកម្ម»។
អ្នកស្រីបានលើកឡើងពីផលវិបាកដែលបុគ្គលម្នាក់ផ្ទុះជំងឺរបេងដោយមិនទទួលស្គាល់ការពិត និងបន្ដចម្លងទៅកាន់មនុស្សដទៃជាបន្ដបន្ទាប់។
អ្នកស្រី លីដា បាននិយាយថា៖ «អ្នកខ្លះ ពេទ្យថតសួតហើយ ឃើញមេរោគរបេង គាត់មិនមកព្យាបាលទេ។ គាត់និយាយថា ពេទ្យលាបពណ៌គាត់ ហើយគាត់នោះគឺជាអ្នកលក់ការ៉េមតាមភូមិ ដែលបានជួបក្មេងៗជាច្រើននាក់ក្នុងមួយថ្ងៃ»។
លោក នូ ចាន់លី ប្រធានបច្ចេកទេសនៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺរបេង និងជំងឺហង់សិន (CENAT) បានប្រើវេទិកានេះដើម្បីបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃការចូលរួមទាំងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងការអប់រំសាធារណៈក្នុងការបំបែកវដ្តនៃការចម្លងជំងឺរបេង។
លោកបាននិយាយថា៖ «របេងគឺជាជំងឺឆ្លង មិនមែនជាជំងឺតពូជទេ។ ជំងឺរបេង បង្កឡើងដោយ មេរោគរបេង ឬ បេកា (BK = Bacille de Koch) ឬ (MTB Mycobacterium Tuberculosis) ដែលលក្ខណៈរបស់វា ជាការកើតមានដំបៅនៅក្នុងជាលិកា ជាពិសេស នៅក្នុងសួត»។
ជំងឺរបេងជាចម្បងឆ្លងតាមរយៈដំណក់ទឹកក្នុងខ្យល់ ដូចជាពេលដែលអ្នកឆ្លងក្អក ឬកណ្តាស់។
លោកបានព្រមានថា មនុស្សជាច្រើនអាចផ្ទុកបាក់តេរីដោយមិនបង្ហាញរោគសញ្ញា ប៉ុន្តែប្រសិនបើមិនបានព្យាបាលទេ ពួកគេនៅតែប្រឈមនឹងហានិភ័យនៃការកើតជំងឺរបេងសកម្ម និងរាលដាលវាបន្ថែមទៀត។
លោក ចាន់លី បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ការព្យាបាលមិនពេញលេញនៅតែជាបញ្ហាសំខាន់ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺរបេងរបស់កម្ពុជា។
អ្នកសារព័ត៌មានជាង ៦០នាក់ចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាតុមូលអំពីជំងឺរបេងដែលបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១៦ ខែកញ្ញា នៅសណ្ឋាគារ Poluwei ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ រូបថត ហុង រស្មី
អ្នកជំងឺជាច្រើនមានអារម្មណ៍ធូរស្រាលបន្ទាប់ពីពីរខែដំបូងនៃការព្យាបាលដ៏តានតឹង ហើយយល់ខុសថាពួកគេជាសះស្បើយ ដូច្នេះពួកគេឈប់ប្រើថ្នាំ។
កត្ដាដ៏គ្រោះថ្នាក់នេះច្រើនតែនាំទៅរកជំងឺរបេងដែលធន់នឹងថ្នាំ ដែលទាមទារដំណើរការព្យាបាលយូរ និងស្មុគស្មាញជាងមុន។
លោក ចាន់លី បន្ថែមថា៖ «ជំងឺរបេងដែលធន់នឹងថ្នាំមិនត្រឹមតែពិបាកព្យាបាលប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏បង្កើនហានិភ័យនៃការរីករាលដាលនៃបាក់តេរីដ៏មានថាមពល និងធន់ជាងមុនផងដែរ»។
លោក ជួន សុខចំរើន នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការខាណា ព្រមានពីផលប៉ះពាល់ដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នៃករណីជំងឺរបេងដែលមិនអាចព្យាបាលបាន។
បានថ្លែងថា៖ «អ្នកជំងឺរបេងម្នាក់អាចឆ្លងពី ១០ ទៅ ១៥ នាក់ក្នុងពេលតែមួយ ដោយត្រូវកំណត់រោគសញ្ញា និងព្យាបាលករណីជំងឺរបេងជាបន្ទាន់»។
លោក ចំរើន ក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរអំពីតម្រូវការក្នុងការសហការជាមួយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងជាសាធារណៈអំពីគ្រោះថ្នាក់នៃជំងឺរបេង និងសារៈសំខាន់នៃការព្យាបាលជាប់លាប់។
លោកបានបង្ហាញអង្គហេតុសំខាន់ៗ ពីជំងឺរបេងជា «ឃាតករជំងឺឆ្លងកំពូលទូទាំងពិភពលោក» និងសង្កត់ធ្ងន់លើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងជាប់លាប់ក្នុងការស្វែងរក និងព្យាបាលគ្រប់ករណីជំងឺរបេង។
លោកបានគូសបញ្ជាក់ពីលក្ខណៈខ្យល់នៃជំងឺ ដោយបញ្ជាក់ថា ជំងឺរបេងអាច «ប៉ះពាល់ដល់មនុស្សគ្រប់ទីកន្លែង»។
លោក ចំរើន បានព្រមានបន្ថែមថា៖ «ជំងឺរបេងដែលធន់នឹងថ្នាំ គឺជាវិបត្តិសុខភាពសាធារណៈ ដែលត្រូវតែដោះស្រាយជាបន្ទាន់ ព្រោះវាធ្វើឱ្យមានភាពស្មុគស្មាញដល់ការព្យាបាល និងបង្កើនអត្រាមរណភាព»។
ស្របតាមចក្ខុវិស័យរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោកស្តីពី «ពិភពលោកគ្មានជំងឺរបេង» កម្ពុជាបានដាក់ចេញនូវផែនការយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។
លោក ចំរើន បានកត់សម្គាល់ថា គោលដៅរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក គឺកាត់បន្ថយការស្លាប់ដោយសារជំងឺរបេង ៩០ភាគរយ និងអត្រាកើតជំងឺរបេង ៨០ភាគរយ បើប្រៀបធៀបនឹងកម្រិតឆ្នាំ២០១៥ ត្រឹមឆ្នាំ២០៣០។
លោកក៏បានគូសបញ្ជាក់ថា ជំងឺរបេងអាចព្យាបាលបាន និងជាដាច់១០០ភាគរយ ប៉ុន្តែការទទួលបានការព្យាបាលទាន់ពេលវេលា គឺជាកត្តាសំខាន់ដើម្បីជៀសវាងផលវិបាក រួមទាំងការវិវត្តនៃប្រភេទដែលធន់នឹងថ្នាំផងដែរ។
គោលដៅត្រូវបានកំណត់សម្រាប់ការជូនដំណឹងអំពីករណីជំងឺរបេង និងការព្យាបាល ជាពិសេសសម្រាប់កុមារអាយុក្រោម ១៥ ឆ្នាំ និងករណីជំងឺរបេងដែលធន់នឹងថ្នាំ។
នៅឆ្នាំ២០២៣ ប្រទេសកម្ពុជាមានគោលបំណងកំណត់ករណីជំងឺរបេងចំនួន ៣៣០០០ នៅគ្រប់ទម្រង់ទាំងអស់ ជាមួយនឹងគោលដៅកើនឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ជាង ៣៥០០០ នាក់នៅឆ្នាំ២០២៧។
ការយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសក៏ត្រូវបានផ្តល់ដល់កុមារអាយុក្រោម ១៥ ឆ្នាំផងដែរ ដោយមានគោលដៅជូនដំណឹងដល់ ៨៣៥០ ករណីនៅឆ្នាំ២០២៣ ដែលកើនឡើងបន្តិចម្តងៗក្នុងឆ្នាំបន្ទាប់។
វឌ្ឍនភាពរបស់កម្ពុជាមានសារសំខាន់ ប៉ុន្តែបញ្ហាប្រឈមនៅតែមាន។ ការជូនដំណឹងអំពីករណីជំងឺរបេងសម្រាប់ឆ្នាំ២០២២ បានឈានដល់ ៣២៧៧០ ហើយសម្រាប់ឆ្នាំ២០២៣ វាត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណថា ៣២៨៦៤ ករណីនឹងត្រូវបានរាយការណ៍ដោយ ១៣២៨៤ ករណីត្រូវបានបញ្ជាក់។
ការពិភាក្សាតុមូលបានអំពាវនាវឱ្យមានការចូលរួមអ្នកសារព័ត៌មានកាន់តែច្រើនក្នុងការផ្សព្វផ្សាយការយល់ដឹងអំពីជំងឺរបេង។
លោក ចំរើន បានបញ្ជាក់ជាថ្មីថា «ការស្វែងរក និងព្យាបាល» អ្នកជំងឺរបេង គឺមានសារៈសំខាន់ក្នុងការបញ្ចប់ជំងឺនេះ ហើយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការអប់រំសាធារណៈជន។ផែនការជាតិរបស់កម្ពុជា គឺស្របតាមគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ដ៏ទូលំទូលាយរបស់ប្រទេស ដែលមានគោលដៅ «កម្ពុជាគ្មានជំងឺរបេង» នៅឆ្នាំ២០៣០ ដែលមិនមានការស្លាប់ គ្មានជំងឺ និងគ្មានការឈឺចាប់ដោយសារជំងឺរបេង។
ប្រទេសកម្ពុជាបានរីកចម្រើនក្នុងការកាត់បន្ថយករណីជំងឺរបេងក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ។ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៦ ដល់២០២០ កម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ៣០ ដែលមានបន្ទុកជំងឺរបេងខ្ពស់បំផុតនៅលើពិភពលោក ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ ២០២១ កម្ពុជាបានចាកចេញពីក្រុមប្រទេសទាំងនេះ។
យ៉ាងណាមិញ ប្រទេសនេះនៅតែស្ថិតក្រោមការឃ្លាំមើលជាសកល។ អត្រានៃជំងឺរបេងរបស់កម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០២២ មានចំនួន ៣២០ ករណីក្នុងចំណោមមនុស្ស ១០ម៉ឺននាក់ អត្រាមរណភាព ២៣ នាក់ក្នុង ១០ម៉ឺននាក់។
ខណៈដែលចំនួននេះតំណាងឱ្យភាពប្រសើរឡើង លោក ចាន់លី បានចង្អុលបង្ហាញថា ការប្រយុទ្ធរបស់កម្ពុជាបានល្អប្រសើរលើសពីការរំពឹង។
ការស្ទាបស្ទង់អត្រាប្រេវ៉ាឡង់នៃជំងឺរបេងថ្មីៗដែលបានធ្វើឡើងក្នុងឆ្នាំ២០០២ និង២០១១ បានបង្ហាញពីការធ្លាក់ចុះពី ៤៣៧ ករណីក្នុងចំណោម ១០ម៉ឺននាក់មក ២៧១ ករណី ដែលជាការថយចុះ ៣៨ភាគរយ ក្នុងរយៈពេលប្រាំបួនឆ្នាំ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក ចាន់លី បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ការប្រុងប្រយ័ត្នជាបន្ត និងការចូលរួមជាសាធារណៈគឺចាំបាច់ ដើម្បីទ្រទ្រង់វឌ្ឍនភាពនេះ។
លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា ផែនការនេះស្របនឹងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ជាតិដ៏ទូលំទូលាយរបស់កម្ពុជា ដែលមានគោលបំណងលើកកម្ពស់កម្ពុជាទៅជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំដដែល។
លោក ពុយ គា ប្រធានក្លិបអ្នកកាសែតកម្ពុជា ថ្លែងក្នុងកិច្ចពិភាក្សាអំពី៏ជំងឺរបេងនៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទនេះ។ រូបថត ហុង រស្មី
លោក ពុយ គា ប្រធានក្លិបអ្នកកាសែតកម្ពុជា បានថ្លែងថា របេងគឺជាជំងឺឆ្លងដែលគួរត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់ និងបន្ដការអប់រំ។
លោកបាននិយាយថា អ្នកសារព័ត៌មានជាអ្នកជួយផ្សព្វផ្សាយ ដោយស្ថាប័នមជ្ឈមណ្ឌលជាតិកម្ចាត់ជំងឺរបេង និងអង្គការខាណា មិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ។
លោកបានលើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំដឹងគុណដល់មជ្ឈមណ្ឌលជាតិកម្ចាត់ជំងឺរបេង និងហង់សិន ក៏ដូចជា អង្គការខាណា ចំពោះការរៀបចំសិក្ខាសាលានេះ។ យ៉ាងណាមិញ ខ្ញុំមានការសោកស្ដាយដែរ ដែលការរៀបចំសិក្ខាសាលារាងយឺតពេលបន្ដិច ដោយសារជំងឺរបេងមានយូរមកហើយ។ យើងមិនធ្លាប់មានវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលបែបនេះទេ»។
លោក គា បានបន្ដថា យោងតាមចក្ខុវិស័យកាត់បន្ថយអត្រាឱ្យបានទាបបំផុតនៅឆ្នាំ២០៣០ ដែលនៅសល់រយៈពេល ៦ឆ្នាំទៀតប៉ុណ្ណោះ។
យ៉ាងណាមិញ រយៈពេល៦ឆ្នាំ គឺជាវេលាដ៏សំខាន់ផងដែរក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំង ដែលសារព័ត៌មានគួរតែមានការផ្សព្វផ្សាយបន្ថែម៕
