JN.1 រីករាលដាលលឿនជាងវ៉ារ្យ៉ង់មុនៗ ជាពិសេសនៅក្នុងអាកាសធាតុត្រជាក់ និងស្ងួត ដែលធ្វើឱ្យវាកាន់តែងាយស្រួលក្នុងការចាប់ និងឆ្លងកាត់។ រូបភាព បរទេស
ដោយត្រូវបានរកឃើញជាលើកដំបូងនៅក្នុងខែសីហា ឆ្នាំ ២០២៣ ជំងឺកូវីដ-១៩ វ៉ារ្យ៉ង់ JN.1 បានក្លាយជាប្រភេទវីរុសត្រូវបានចាប់អារម្មណ៍ទូទាំងពិភពលោក ជាពិសេសការយកចិត្តទុកដាក់ពីមន្ត្រីសុខាភិបាលសាធារណៈ អ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាព និងសាធារណជន។
ប្រភពដើម និងការរីករាលដាលនៃប្រេវ៉ាឡង់
វ៉ារ្យ៉ង់ JN.1 ជាកូនចៅខ្សែស្រឡាយរបស់ Omicron subvariant BA.2.86 «គឺជាវ៉ារ្យ៉ង់ SARS-CoV-2 រីករាលដាលខ្លាំងបំផុតនៅទូទាំងពិភពលោកគិតត្រឹមដើមឆ្នាំ ២០២៤ ដែលមានប្រមាណ ៩៣,៧% នៃការឆ្លងសកលលោក»។ នេះបើយោងតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) ក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ ២០២៤។
វាបានវាយលុកនៅទូទាំងតំបន់សំខាន់ៗរបស់ WHO រួមទាំង ប៉ាស៊ីហ្វិកខាងលិច អាស៊ីអាគ្នេយ៍ អឺរ៉ុប និងអាមេរិក។
ការឆ្លង និងរោគសញ្ញា
វ៉ារ្យ៉ង់ JN.1 មានលទ្ធផលចម្លងយ៉ាងរហ័សបំផុត ដូចដែលបានរៀបរាប់លម្អិតនៅក្នុង វឌ្ឍនភាពនៃការព្យាបាលក្នុងជំងឺឆ្លង (ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៥)
របាយការណ៍បានបង្ហាញថា៖ «JN.1 រីករាលដាលលឿនជាងវ៉ារ្យ៉ង់មុនៗ ជាពិសេសនៅក្នុងអាកាសធាតុត្រជាក់ និងស្ងួត ដែលធ្វើឱ្យវាកាន់តែងាយស្រួលក្នុងការចាប់ និងឆ្លងកាត់»។
មនុស្សដែលឆ្លងមេរោគ JN.1 ជាទូទៅបង្ហាញរោគសញ្ញាធម្មតានៃជំងឺកូវីដ-១៩ ដូចជា ឈឺបំពង់ក ក្តៅខ្លួន ក្អកស្ងួត ចង្អោរ ក្អួត និងអស់កម្លាំងសាច់ដុំ។
ការគេចចេញពីភាពស៊ាំ និងការផ្លាស់ប្តូរ
កត្តាសំខាន់នៅពីក្រោយការពីព្រួយបារម្ភចំពោះ JN.1 គឺការផ្លាស់ប្តូរប្រូតេអ៊ីនកើនឡើងដែលហៅថា L455S ដែល «ជួយឱ្យវាឆ្លងមនុស្សកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព និងគេចចេញពីអង្គបដិប្រាណកាន់តែប្រសើរឡើង» តាមរបាយការណ៍ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៥។
អង្គការ WHO ពិពណ៌នាអំពីការគេចចេញពីភាពស៊ាំរបស់វាថាជាកម្រិតមធ្យម ដោយកត់សម្គាល់ថា «វាអាចគេចចេញពីការបន្សាបអង្គបដិប្រាណបានល្អជាងប្រភេទរង Omicron មួយចំនួនផ្សេងទៀតដូចជា EG.5 ឬ XBB.1.5»។
វ៉ារ្យ៉ង់ JN.1 នៃ SARS-CoV-2 បម្រែបម្រួលខ្លួនដើម្បីគេចពីប្រព័ន្ធការពារនៃភាពស៊ាំ។ ទោះបីជាអ្នកធ្លាប់បានចាក់វ៉ាក់សាំង ឬធ្លាប់កើតកូវីដ-១៩ ពីមុនក៏ដោយ វ៉ារ្យ៉ង់នេះនៅតែជ្រៀតចូលខ្លួនអ្នកបង្កជាជំងឺឡើងវិញ។
ការសិក្សាបង្ហាញថា ជាសំណាងល្អ វ៉ាក់សាំង ជាពិសេសឱសថប្រឆាំងមួយចំនួន ដែលត្រូវបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព ដូចជា XBB.1.5 នៅតែជួយគ្រប់គ្រងរោគសញ្ញា និងជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ។
ដូច្នេះ ការគេចចេញពីភាពស៊ាំគឺមេរោគដែលបត់បែនដោយការកែប្រែប្រូតេអ៊ីនលើផ្ទៃរបស់វា ដើម្បីចៀសវាងការចាប់បានដោយក្រុមភាពស៊ាំ ដែលធ្វើឱ្យវាកាន់តែរអិល ប៉ុន្តែមិនទាន់អាចយកឈ្នះបានទាំងស្រុងនៅឡើយទេ។
ភាពធ្ងន់ធ្ងរ និងផលប៉ះពាល់លើក្រុមងាយរងគ្រោះ
ទោះបីជាមានការរីករាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សក៏ដោយ «មិនមានភស្តុតាងដែលថា JN.1 បង្កឱ្យមានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរជាងខ្សែស្រឡាយមុនៗនោះទេ» នេះបើយោងតាម WHO។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មនុស្សវ័យចំណាស់ បុគ្គលដែលមានជំងឺធាត់ និងអ្នកមានជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ នៅតែមានហានិភ័យខ្ពស់នៃផលវិបាកពីការឆ្លង។
វ៉ាក់សាំង និងប្រសិទ្ធភាពព្យាបាល
WHO បញ្ជាក់ថា៖ «ខណៈពេលដែលការគេចចេញពីភាពស៊ាំរបស់ JN.1 កាត់បន្ថយប្រសិទ្ធភាពការពារនៃវ៉ាក់សាំង បច្ចុប្បន្ន វ៉ាក់សាំងការពារមួយចំនួន រួមមាន XBB.1.5 នៅតែអាចផ្តល់ការការពារប្រឆាំងនឹងរោគសញ្ញា និងជំងឺធ្ងន់ធ្ងរពី JN.1»។
ការព្យាបាលដោយអង្គបដិប្រាណ Monoclonal ដូចជា Sotrovimab បានកាត់បន្ថយប្រសិទ្ធភាពប្រឆាំងនឹង JN.1 ប៉ុន្តែថ្នាំប្រឆាំងមេរោគ ដូចជា Nirmatrelvir (Paxlovid), Remdesivir និង Molnupiravir នៅតែជាជម្រើសនៃការព្យាបាលដ៏មានប្រសិទ្ធភាព។
វិធានការតាមដាន និងសុខភាពសាធារណៈដែលកំពុងបន្ត
ដើម្បីតាមដាន និងឆ្លើយតបទៅនឹងការគំរាមកំហែងរបស់ JN.1 អាជ្ញាធរសុខាភិបាលពឹងផ្អែកលើ «ការតាមដានបម្រែបម្រួល ការត្រួតពិនិត្យសុខភាពសាធារណៈតាមរយៈការតាមដានប្រព័ន្ធទឹកសំណល់ ការត្រួតពិនិត្យអ្នកដំណើរ និងឧបករណ៍ឌីជីថល ដើម្បីរកមើលថា តើវារីករាលដាលលឿនប៉ុនណា និងថាតើលេចឡើងវ៉ារ្យ៉ង់ថ្មីឬអត់។
WHO គូសបញ្ជាក់អំពីសារៈសំខាន់នៃការរក្សាវិធានការបង្ការ និងការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពវ៉ាក់សាំងតាមនោះ ដោយសង្កត់ធ្ងន់ថា៖ «កូវីដ-១៩ នៅតែវិវត្តន៍ខ្លួន មានន័យថា យើងត្រូវបន្តធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពវ៉ាក់សាំង ប្រើប្រាស់ការព្យាបាលប្រកបដោយភាពឆ្លាតវៃ និងការពារខ្លួនពីការឆ្លងជំងឺ»៕
.jpg)
