ស្តូបតម្កល់ឆ្អឹង និងលលាដ៍នៃជនរងគ្រោះពីរបបខ្មែរក្រហមមួយកន្លែង។ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពជា
ទោះបីជាមានការកែប្រែឈ្មោះជាច្រើនលើក «ទិវាជាតិនៃការចងចាំ» ២០ ខែឧសភា គឺជាទិវាចងចាំការឈឺចាប់ពីរបបខ្មែរក្រហម និងការប្ដេជ្ញាទប់ស្កាត់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍មិនឲ្យវិលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ។ ទាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី និង អ្នកស្រាវជ្រាវជំរុញឲ្យមានការយល់ដឹងកាន់តែច្រើនអំពីរបបខ្មែរក្រហម។
ថ្ងៃ២០ ឧសភា កាលពី៥២ឆ្នាំមុន (១៩៧៣) គឺជាថ្ងៃដែលក្រុមខ្មែរក្រហមបានបង្កើតសហករណ៍ ប្រមូលផ្ដុំប្រជាជនបង្កើតជាក្រុមសាមគ្គី និងលុបបំបាត់កម្មសិទ្ធិឯកជន នៅតាមតំបន់ដែលពួកគេបានរំដោះ។ គោលនយោបាយនេះត្រូវបានចាប់ផ្តើមអនុវត្តជាថ្មី នៅថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៦ មួយឆ្នាំក្រោយពេលពួកគេបានកាន់កាប់អំណាចនៅក្រោយថ្ងៃ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។
លោក សោម ប៊ុនថន អ្នកស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហមនៅមជ្ឈមណ្ដលឯកសារកម្ពុជា និងជានិពន្ធនាយកទស្សនាវដ្ដីស្វែងរកកាពិត បានថ្លែងថា៖ «ថ្ងៃនេះគឺជាថ្ងៃដែលដីស្រែ ចម្ការ ទ្រពសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវបានរួមបញ្ចូលគ្នាបង្កើតជាសហករណ៍ ហើយក្រោយមកប្រជាជនត្រូវបានបង្ខំឱ្យធ្វើការងារធ្ងន់ធ្ងរនៅតាមការដ្ឋាន បណ្តាលឱ្យបាក់កម្លាំង ជួបប្រទះភាពអត់ឃ្លាន ការចោទប្រកាន់ និងការសម្រិតសម្រាំងដើម្បីយកទៅសម្លាប់។ ២០ ឧសភា ធ្លាប់ត្រូវបានចាត់ទុកថាគឺជាថ្ងៃចាប់ផ្តើមកើតឡើងនូវអំពើប្រល័យពូជសាសន៍យ៉ាងទូលំទូលាយ នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្មែរក្រហម»។
លោក ប៊ុនថន បញ្ជាក់ថា ទិវាជាតិនៃការចងចាំនេះ ដំបូងឡើយប្រារព្ធនៅឆ្នាំ១៩៨៤ ដោយមានឈ្មោះថា «ទិវាចងកំហឹង» ប៉ុន្តែ ក្រោយមកត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា«ទិវារំឭកវិញ្ញណក្ខន្ធ»។ នៅឆ្នាំ២០១៣ ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីកំណត់យកឈ្មោះ «ទិវាជាតិនៃការចងចាំ» តាមការស្នើសុំរបស់តុលាការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ក្នុងលិខិតសម្រាប់ទិវានេះ ថ្លែងថា នៅឆ្នាំ១៩៧៤ ក្រុមមេដឹកនាំរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ប៉ុល ពត និង នួន ជា បានរៀបចំផែនការនិងប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ ទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលក្នុងនោះ រួមមាន ការជម្លៀសដោយ បង្ខំពីទីក្រុងនិងភូមិនានា ពលកម្មដោយបង្ខំ និងការធ្វើបាបនៅតាមការដ្ឋានការងារនិងសហករណ៍ និងអំពើឃោរឃៅ ផ្សេងទៀត។ របបខ្មែរក្រហមដួលរលំនៅថ្ងៃ៧ មករា ១៩៧៩ មនុស្សជាង ១,៧លាននាក់បានបាត់បង់ជីវិតក្នុងរបបនេះ។
លោកបន្តថា៖ «ទោះពេលនេះ រឿងរ៉ាវសោកនាដកម្ម ទាំងនេះបានកន្លងផុតទៅ ហើយប្រជាជនកម្ពុជាបាននិងកំពុងរស់ក្នុងសុខសន្តិភាព ស្ថិរភាពនយោបាយ និង ពោរពេញដោយការអភិវឌ្ឍលើគ្រប់វិស័យក៏ដោយក្តី ប៉ុន្តែយើងទាំងអស់គ្នាមិនត្រូវបណ្តែតបណ្តោយឬបំភ្លេច អតីតកាលដ៏ជូរចត់នេះឡើយ។ យើងត្រូវរំឭកនិងចងចាំជានិច្ច និងរៀបចំការពិភាក្សានានា ដើម្បីស្វែងយល់ ផ្សព្វផ្សាយ និងរួមគ្នាបង្ការនិងទប់ស្កាត់ឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏ព្រៃផ្សៃបែបនេះ រួមទាំងសង្គ្រាម កុំឱ្យកើតមានឡើងសាជាថ្មី នៅលើទឹកដីកម្ពុជាដ៏បវររបស់យើង»។
បើតាមលោក ប៊ុនថន ការផ្លាស់ប្តូរទិវា២០ ឧសភា នៅពេលនេះគឺមិនមែនផ្លាស់ប្តូរប្រវត្តិសាស្រ្តរបបខ្មែរក្រហមនោះទេ ប៉ុន្តែជាផ្នែកមួយនៃផ្តល់សំណងជំងឺចិត្ត ផ្តល់យុត្តិធម៌ និងជាដំណើរការនៃការផ្សះផ្សាក្នុងចំណោមអ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម ក្រោយពេលសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមបានបញ្ចប់ទៅ។ លោកប៉ាន់ប្រមាណថា បច្ចុប្បន្នមានអ្នករស់រានមានជនរងគ្រោះនៃរបបខ្មែរក្រហមប្រមាណ៥លាននាក់។
លោកបន្តថា ដើម្បីចូលរួមទប់ស្កាត់របបនេះកុំឲ្យត្រឡប់មកវិញ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បានផ្សព្វផ្សាយ និងបោះពុម្ពសៀវភៅជាច្រើនម៉ឺនក្បាលដើម្បីសិក្សាអំពីរបបនេះ បណ្ដុះបណ្ដាលគ្រូ និងសិស្ស និងសាធារណៈដើម្បីលើកកម្ពស់ការអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅកម្ពុជាលើទូទាំងពិភពលោក៕
.jpg)
