.jpg)
លោក កឹម សុខា (កណ្តាល) ក្នុងយុទ្ធនាការកន្លងមក។ រូបថត ភ្នំពេញប៉ុសិ៍្ត
ភ្នំពេញៈ ឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ (អសប) លោក ណី សំអុល បានឆ្លើយតបការលើកឡើងរបស់ប្រតិភូប្រទេសនូវែលសេឡង់ ដែលបានរិះគន់ថា មានការរឹតត្បិតសិទ្ធិមនុស្ស និងរំលាយបក្សប្រឆាំងនោះថា ព្រោះតែពួកគេមានរបៀបវារៈលាក់កំបាំងរបស់ខ្លួន ដើម្បីបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះ និងសមិទ្ធផលជាច្រើនដែលមានការវិវឌ្ឍឥតឈប់ឈរដូច្នេះពួកគេពុំមានភាពស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការបន្ទាបតម្លៃក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សដោយប្រើក្រុមប្រឹក្សាជាឧបករណ៍នយោបាយដើម្បីជ្រៀតជ្រែកការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា។
ក្នុងសម័យប្រជុំលើកទី ៣៨ នៃក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅទីក្រុងហ្សឺណែវកាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែមិថុនាលោក Jarrod Clyne មន្ត្រីតំណាងប្រទេសនូវែលសេឡង់ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សថ្លែងថា៖ «ដំណើរការបោះឆ្នោតមួយដែលគណបក្សប្រឆាំងសំខាន់ជាងគេត្រូវបានដកចេញតាមអំពើចិត្តមិនអាចចាត់ទុកថាត្រឹមត្រូវ ឬអាចធានាបាននូវការបញ្ចេញមតិដោយសេរីនៃឆន្ទៈអ្នកបោះឆ្នោតបានទេ»។
ប៉ុន្តែលោក ណី សំអុល ថ្លែងថាការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃ ២៩ កក្កដាខាងមុខនេះ គឺមានលក្ខណៈដូចការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ១៩៩៣ ដែលពេលនោះមានគណបក្សនយោបាយចំនួន ២០ បានចូលរួម។ លោកក៏បានថ្លែងដែរថា ការរិះគន់លើការបោះឆ្នោតឆ្នាំនេះ «បណ្ដាលមកពីការអនុវត្តស្តង់ដារ ២ និងការលាក់ពុតត្បុតដែលរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសមួយចំនួនអនុវត្តចំពោះការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា»។
លោក ណី សំអុល ថា៖ «ជាទីបញ្ចប់វាធ្វើឲ្យមានការភាន់ច្រឡំ និងចម្រូងចម្រាសយ៉ាងខ្លាំងក្នុងពេលដែលសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនេះបានអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនឲ្យធ្វើអន្តរាគមន៍ក្នុងករណីបណ្ដឹងរបស់តុលាការ ប៉ុន្តែក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះបែរជាអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដោះលែងបុគ្គលមួយចំនួនដែលកំពុងជាប់ឃុំ ហើយដែលរឿងក្តីរបស់ពួកគេកំពុងតែស្ថិតនៅក្នុងនីតិវិធីរបស់តុលាការ»។
ទោះជាយ៉ាងណាលោក Jarrod Clyne ថា កម្ពុជាកំពុងដើរថយក្រោយលើការអភិវឌ្ឍលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលបានអភិវឌ្ឍ និងរីកចម្រើនក្នុងរយៈពេល ២៦ ឆ្នាំគិតចាប់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ ១៩៩១។
លោកក៏បានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដោះលែងលោក កឹម សុខា អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងអ្នកទោសនយោបាយផ្សេងទៀតឥតលក្ខខណ្ឌ។ អនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងមន្ត្រី ១១៨ រូបធ្វើនយោបាយឡើងវិញ។ ដកចេញច្បាប់វិសោធនកម្មមួយចំនួនដែលមិនស៊ីចង្វាក់ជាមួយកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សរបស់កម្ពុជា។ បញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកនយោបាយប្រឆាំង អ្នកកាសែត និងសង្គមស៊ីវិល។ ឈប់ធ្វើអន្តរាគមន៍លើសំណុំរឿងរបស់តុលាការ និងធានាឯករាជភាពប្រព័ន្ធតុលាការ និងបង្កបរិយាកាសរស់រវើក សេរី និងឯករាជ្យសម្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងស្រុក។
ជាមួយគ្នានេះដែរអតីតប្រធាននៃអតីតគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំលោក សម រង្ស៊ី បង្ហាញហេតុផល ២ ចំណុចដែលនាំឲ្យការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដាមិនអាចជឿជាក់បាន និងមិនមានភាពស្របច្បាប់។
លោក សម រង្ស៊ី ដែលបច្ចុប្បន្នជាប្រធានចលនាសង្គ្រោះជាតិកំពុងនិរទេសខ្លួនបញ្ជាក់លើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកពីថ្ងៃទី ១៩ ថាហេតុផលដែលមិនអាចជឿជាក់បានលើការបោះឆ្នោតខាងមុខមាន ២ យ៉ាងគឺហេតុផលនយោបាយ និងហេតុផលបច្ចេកទេស។
សម្រាប់ហេតុផលនយោបាយលោក រង្ស៊ី គូសបញ្ជាក់ថា ពិភពលោកទាំងមូលយល់ច្បាស់ថា ការបោះឆ្នោតណាមួយនៅកម្ពុជានាពេលនេះដែលមិនមានការចូលរួមពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលតំណាងឲ្យប្រជាពលរដ្ឋពាក់កណ្តាលនគរ គឺមិនអាចយកជាការបានទេ។
លោក រង្ស៊ី សង្កត់ធ្ងន់ថា៖ «ពិភពលោកទាំងមូលក៏យល់ច្បាស់ដែរថា ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិគ្រាន់តែជាលេសមួយដើម្បីឲ្យគណបក្សកាន់អំណាចរួចផុតពីការប្រកួតប្រជែងជាមួយនឹងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ពីព្រោះគណបក្សប្រឆាំងនេះកំពុងមានប្រៀបលើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន ដែលកំពុងតែភ័យខ្លាចយ៉ាងខ្លាំង»។
ដោយឡែកហេតុផលបច្ចេកទេសលោកអះអាងថាក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតនីមួយៗត្រូវតែមានភ្នាក់ងាររាប់ម៉ឺននាក់របស់បក្សប្រឆាំងដ៏ខ្លាំងមួយដើម្បីទប់ស្កាត់ការបន្លំឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត និងការបំភ្លៃតួលេខពីសំណាក់បក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ជាមួយគ្នានេះអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជាបានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានពីម្សិលមិញបញ្ជាក់ជំហរមិនចូលរួមឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដាខាងមុខនេះទេ។
អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជាបញ្ជាក់ថា ខ្លួនបានឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ ២០១៣ និងបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ ២០១៧ ក្នុងបំណង «លើកកម្ពស់សុចរិតភាព និងតម្លាភាពក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត»។
តម្លាភាពកម្ពុជាថ្លែងថា៖ «បរិយាកាស និងលក្ខខណ្ឌនយោបាយក្នុងអំឡុងពេលប៉ុន្មានខែមុនការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី ២៩ កក្កដា បានធ្វើឲ្យអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជាពុំអាចប្រមូលបានធនធានគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីធ្វើការសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត និងរួមចំណែកក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតប្រកបដោយអត្ថន័យនោះឡើយ»។
ឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងខាងលើអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ឈឹម ផលវរុណ ថ្លែងថាបក្សប្រឆាំងមានអ្នកសង្កេតការណ៍គណបក្ស ហើយមានអង្គការច្រើនដែលសង្កេតការណ៍ ប៉ុន្តែ សម រង្ស៊ី មិនទទួលយកលទ្ធផល វាយប្រហារគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។ «អ៊ីចឹងមានន័យថាគាត់អត់ស្មោះត្រង់ទៅនឹងឆន្ទៈរាស្ត្រដរាបណាគាត់ចាញ់ គាត់តែងតែចោទគេហើយ។ ឥឡូវនៅពេលគាត់មិនបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងបោះឆ្នោតទៀតគឺគាត់ត្រូវតែឡាំប៉ាខ្លាំងជាងហ្នឹងហើយ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «អង្គការណាក៏ដោយមិនមែនតែអង្គការតម្លាភាពទេរឿងចុះឈ្មោះទៅសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតជាសិទ្ធិរបស់ខ្លួនគ្មាននរណាបង្ខំទេ។ អង្គការណាមិនទៅចុះបញ្ជីសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតអាហ្នឹងជារឿងរបស់អ្នកឯង»៕
