.jpg)
ទិដ្ឋភាពភ្នំពេញមើលពីលើអគារ។ ភ្នំពេញត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានការអភិវឌ្ឍយ៉ាងលឿន។ ហេង ជីវ័ន
ប្រទេស កម្ពុជា គឺជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសដែលទទួលបានការរីកចម្រើនខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ហើយលឿននៅអាស៊ី និងពិភពលោក។ ក្នុងរយៈពេល ២ ទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ កំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបប្រចាំឆ្នាំប្រមាណ ៧ ភាគរយ បានជួយប្រជាជនរាប់លាននាក់ឲ្យចាកចេញពីភាពក្រីក្រ។
នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ កម្ពុជាបានផ្លាស់ប្តូរមុខមាត់ពីប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលទាបទៅជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតទាប។ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានក្តីរំពឹងថានៅក្នុងឆ្នាំ ២០៣០ ប្រទេសកម្ពុជានឹងក្លាយជាប្រទេសដែលទទួលបានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់ ហើយនឹងក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅក្នុងឆ្នាំ ២០៥០។
ការរីកចម្រើនដ៏មិនគួរឲ្យជឿនេះ កើតឡើងដោយកត្តាជាច្រើនហើយកត្តាទី ១ សំខាន់បំផុត គឺសន្តិភាពដែលជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់បំផុតក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិនីមួយៗនៅក្នុងពិភពលោក។ ប្រសិនបើប្រទេសជាតិគ្មានសន្តិភាព រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងត្រូវបង្ខំចិត្តបង្វែរធនធានដែលមានកំណត់ (ទាំងធនធានហិរញ្ញវត្ថុ និងធនធានមនុស្ស) ទៅសមរភូមិ ហេតុដូច្នេះហើយធនធានទាំងនោះមិនអាចយកទៅប្រើសម្រាប់គោលបំណងផលិតភាពបានទេ។
នៅពេលដែលប្រទេសមានសន្តិភាព រាជរដ្ឋាភិបាលអាចប្រើប្រាស់ធនធានទាំងនេះ ដើម្បីកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធចាំបាច់ដូចជាផ្លូវថ្នល់ ស្ពានសាលារៀន ឬមន្ទីរពេទ្យ ដើម្បីគាំទ្រដល់សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច និងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន។
ប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានសន្តិភាពពេញលេញក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨ បន្ទាប់ពីការស្លាប់របស់ ប៉ុល ពត និងការដួលរលំទាំងស្រុងរបស់កងទ័ពខ្មែរក្រហម។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមកជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនមានការកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់។
ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយបញ្ហាប្រឈមជាច្រើននៅតែបន្តមាន។ បើនិយាយតាមទិដ្ឋភាពនយោបាយសង្គមកម្ពុជានៅតែមានភាពបែកបាក់គ្នា។ បើនិយាយតាមទិដ្ឋភាពសេដ្ឋកិច្ចបច្ចុប្បន្ន កំណើនសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានប្រមូលផ្តុំនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញហើយគម្លាតរវាងតំបន់ជនបទ និង ទីប្រជុំជននៅតែមានគម្លាតធំដែលទាមទារឲ្យមានគោលនយោបាយអន្តរាគមន៍ពីរាជរដ្ឋាភិបាល។
អ្នកខ្លះមកទីក្រុង ដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើរីឯអ្នកខ្លះទៀតមកបន្តការសិក្សាថ្នាក់ឧត្តមសិក្សា។ នេះវាឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពទីផ្សារការងារនៅទីជនបទ និងគុណភាពព្រមទាំងបរិមាណនៃគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សានៅតាមបណ្តាខេត្ត។ ការធ្វើចំណាកស្រុកយ៉ាងលឿនពីជនបទមកទីប្រជុំជនអាចចាត់ទុកថាជាសញ្ញានៃការអភិវឌ្ឍមួយ ប៉ុន្តែនៅពេលជាមួយគ្នាវាក៏ធ្វើឱ្យផែនការរៀបចំទីក្រុងកាន់តែពិបាកគ្រប់គ្រងផងដែរ។
ទី ២ គឺអភិបាលកិច្ចល្អដែលធ្វើឱ្យគោលនយោបាយ មានប្រសិទ្ធភាព និងមានការរីកចម្រើនប្រកបដោយចីរភាព។ ដោយសារវិស័យឯកជនគឺជាវិស័យសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជា ហេតុដូច្នេះហើយរចនាសម្ព័ន្ធអភិបាលកិច្ចប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពដែលគាំទ្រដល់សកម្មភាពអាជីវកម្មគឺមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ការរីកចម្រើនក្នុងពេលខាងមុខ។
ទោះបីមានការកែលម្អនីតិវិធីរដ្ឋបាលមួយចំនួនដោយប្រើប្រាស់សេវាកម្មតាមអ៊ីនធឺណិតក៏ដោយក៏អំពើពុករលួយនៅតែជាឧបសគ្គធំមួយដដែល។ ប្រសិនបើអំពើពុករលួយអាចត្រូវបានកាត់បន្ថយ ទោះបីជាមិនបានលុបបំបាត់ចោលទាំងស្រុងក៏ដោយ ភាពប្រកួតប្រជែងអន្តរជាតិរបស់ប្រទេសកម្ពុជាអាចត្រូវបានលើកស្ទួយឡើង។
ជាចុងក្រោយយើងទាំងអស់គ្នាដឹងថា ការកែលម្អអភិបាលកិច្ចជាពិសេសការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើពុករលួយមិនមែនជាការងារងាយស្រួលទេ ហើយវាត្រូវការពេលវេលា។ ការសិក្សាដែលមានស្រាប់ជាច្រើនរួមមានធនាគារពិភពលោក និងវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់អាស៊ាន និងអាស៊ីបូព៌ា (ERIA) បានលើកឡើងថា ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវអភិបាលកិច្ចតម្រូវឱ្យមានវិធីសាស្ត្រ «ពីលើចុះក្រោម» អមជាមួយដោយឆន្ទៈនយោបាយរឹងមាំ។ មន្ត្រីរាជការត្រូវតែផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតរបស់ពួកគេផងដែរ។ នៅពេលអនុវត្តច្បាប់ត្រូវមានយន្តការច្បាស់លាស់ និងថវិកាជាក់លាក់ ហើយមិនគួរមានការអន្តរាគមន៍ខាងនយោបាយឡើយ៕
ដោយ ង៉ូវ ប៉េងហ៊ុយ
PHD in Economics and Designated Associate Professor, Nagoya University
